2.1.3 Programma 3 - Economie

Portefeuillehouder(s):
F. Janssen en S. Kropman

Verantwoordelijk afdelingshoofd:
F. Geurts (ROG) 

Het onderhouden van contacten met onze ondernemers 
Wij adviseren en faciliteren onze ondernemers bij plannen voor uitbreiding of nieuwbouw. Daarnaast vinden er bedrijfsbezoeken plaats, thematische bijeenkomsten met het Economisch Platform, reguliere overleggen met de ondernemers van onze drie winkelcentra en onze twee bedrijfsterreinen. De jaarlijkse Ondernemersdag zal in 2025 volgens een nieuw concept plaatsvinden. Daarnaast houden wij onze ondernemers via diverse kanalen op de hoogte van zaken die voor hun relevant zijn. Hierbij worden ook nieuwe vormen van communicatie en informatieverstrekking en informatievergaring toegepast .

(Regionale) Samenwerking 
We werken hiervoor samen met de Stadsregio Parkstad Limburg (beleidsafstemming economische zaken. promotie & acquisitie, bedrijfsterreinen), Economische Samenwerking Zuid-Limburg (ESZL) op basis van coalitions-of-the-willing, het Mensontwikkelbedrijf, het Starterscentrum Limburg en de Stichting Streetwise en indien gewenst of nodig wordt ook het IMK ingeschakeld voor advies.

Grensoverstijgende Samenwerking
Over de grens zoeken we aansluiting en samenwerking, met name met onze directe oosterburen, Übach-Palenberg, maar tevens met de gehele Kreis Heinsberg. Er wordt een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd dat de kansen en het potentieel voor euregionale economische samenwerking tussen de grensgemeenten in beeld brengt. De studie zal zich richten op het identificeren van potentiële gebieden voor samenwerking, met een focus op economie (MKB), toerisme, duurzame ontwikkeling/ mobiliteit en landschapsontwikkeling.

Zorgen voor toekomstbestendige winkelkernen
Winkelcentrum Op de Kamp is inmiddels van een upgrading voorzien en in het voorjaar van 2024 heropend. Ook is het aantal parkeerplaatsen uitgebreid met 60. Het is de verwachting dat het toekomstbestendige winkelcentrum een positief effect heeft op de leegstaande winkelpanden. Ook wij besteden hier aandacht aan  -mede door de inzet van Streetwise- middels een actieve begeleiding van nieuwe ondernemers die zich in onze kernen willen vestigen. De stimulerings- en transformatiesubsidie ondersteunt en stimuleert dit proces. Met deze regeling vindt tevens transformatie plaats van vierkante meters incourante winkelruimte buiten de aangewezen winkelgebieden naar andere functies. Tevens zal er in het aanloopgebied van Schaesberg aandacht zijn voor de renovatie van gevels hetgeen de uitstraling van het gebied zal verbeteren. De Structuurvisie Ruimtelijke Economie Zuid - Limburg is van een addendum voorzien. Bij uitbreiding van retail wordt nu, nadrukkelijker dan voorheen, de versterking van de kwaliteit als uitgangspunt genomen. Er zal blijvend monitoring plaatsvinden ten aanzien van de toekomstbestendigheid van de drie winkelcentra. 

Zorgen voor toekomstbestendige bedrijventerreinen
Vanwege de beperkte uitbreidingsmogelijkheden op onze bedrijventerreinen werken wij constructief samen met onze bedrijven om nieuwe mogelijkheden te creëren op de bestaande terreinen door sloop-nieuwbouw, transformatie en herstructurering. Waar dat noodzakelijk en mogelijk is zorgen wij voor een goede bereikbaarheid en ontsluiting. 

Toekomstbestendige vrijetijdseconomie en evenementen
Jaarlijks worden diverse initiatieven en evenementen ondersteund wanneer die complementair en kansrijk zijn voor de Landgraafse vrijetijdseconomie. Natuurlijk neemt Landgraaf ook zelf initiatief. Zo zetten we bijvoorbeeld in op het binnenhalen van diverse groot- en kleinschalige evenementen en op het behoud van de resultaten die zijn bereikt door het revitaliseren van de kermissen in de kernen. Ons cultuurhistorisch erfgoed maken we voor gast en inwoner beleefbaar via het digitaal platform Ontdek Landgraaf. Ondertussen optimaliseren we onze recreatieve routestructuur met de nieuwe wandelnetwerkstructuur ‘Knopen Lopen’ door aan te haken op diverse themaroutes. Daarnaast zetten we in op het versterken van Landgraaf als verblijfsdestinatie met kwalitatief hoogwaardige verblijfsaccommodaties. Al deze initiatieven komen voort uit de ambities die zijn vastgelegd in de nota vrijetijdseconomie Landgraaf 2021-2030. We zullen ons ook in 2025 inzetten om deze ambities te verwezenlijken. Nu er nog geen ruimte is voor een apart werkbudget in de exploitatie zullen we, in overeenstemming met het door de raad op 9 dec 2021 vastgestelde raadsvoorstel Nota Vrije Tijdseconomie 2021-2023, deze lasten opvangen binnen de bestaande budgetten, de reserve transformatie en het jaarlijkse investeringskrediet transformatie.

Cultuurhistorie
Landgraaf is trots op haar verleden. Een rijk verleden dat zowat de hele Europese geschiedenis weerspiegelt. IJzertijdboeren verbouwen al eeuwenlang hun gewassen op onze bodem wanneer rond de jaartelling de Romeinen arriveren. De Romeinen brengen nieuwe gebruiken en producten met zich mee. Ze bouwen hun villa’s en leggen uitgestrekte graanvelden aan. Eeuwen later sticht de lokale adel kastelen die generaties lang het symbool zijn van hun macht. Ondertussen trekken steeds weer vreemde legers door onze gehuchten, onderweg naar veldslagen die de Europese landkaart hebben gevormd. Met het aanbreken van de 20e eeuw verandert de pastorale wereld die Frans Erens later met zoveel weemoed beschreef. Schacht- en koeltorens van de mijnindustrie veroveren hun plek aan de horizon. De rustige kernen groeien uit tot bruisende mijngemeentes, die in 1982 fuseren tot de gemeente Landgraaf. Op voormalige mijnterreinen bloeit nu de vrijetijdseconomie. Dat rijke verleden zetten we bewust in om de aantrekkelijkheid van Landgraaf te vergroten. Met Ontdek Landgraaf en recreatieve routes vertellen we de verhalen en maken we bijzondere plekken beleefbaar. Dat doen we in 2025 ook met nieuwe themaroutes binnen het nieuwe wandelnetwerk Knopen Lopen. Ook op het gebied van grensoverschrijdende samenwerking (GROS) zal erfgoed in 2025 een belangrijke rol spelen. Daarnaast geven we Landgraaf een plaats binnen de historische verhaallijnen die Visit Zuid-Limburg in haar storytelling voor Parkstad opvoert.

Stadspromotie
In 2025 gaan we starten met het vormgeven van een nieuwe positionering en branding van  Landgraaf. De basis vormt de door uw Raad vast te stellen Toekomstvisie 2050, waarin we onze kracht en ambities in beeld hebben gebracht. We gaan creatief aan de slag en focussen op de positieve, fijne en aangename kanten en daarmee de aantrekkingskracht van Landgraaf in woord en beeld. Waarbij we laten zien wat Landgraaf onze huidige en toekomstige inwonersgroepen en recreanten te bieden heeft. Een verhaal dat past bij de ambities van de gemeente Landgraaf. In 2025 blijven we Landgraaf toeristisch promoten als een bijzondere toeristisch-recreatieve gemeente en een belangrijk onderdeel van de regio Parkstad, maar met een eigen groene, natuurlijke identiteit. 

Winkelcentra
Het toekomstbestendig maken en houden van de winkelcentra staat hoog op de agenda. Er zal worden samengewerkt om nieuwe initiatieven te kunnen laten ontplooien en de levendigheid in de centra te behouden. Ook zal er aandacht zijn voor vergroening van de winkelcentra hetgeen de verblijfskwaliteit verhoogt.

Ondernemersklimaat
We werken continu aan een gezond en vernieuwend ondernemersklimaat om te voldoen aan de vragen van de generatie inwoners die we graag binnen de gemeente Landgraaf willen verwelkomen. Hiertoe behoort ook het toekomstbestendig maken en houden van voorzieningen zoals winkelcentra. Er zal worden samengewerkt om nieuwe initiatieven te kunnen ontplooien en de levendigheid in deze centra te behouden. We zijn voornemens een Economisch Initiatieven Fonds voor Landgraaf voor en door ondernemers in te stellen. Dit fonds is bedoeld om goede initiatieven eenvoudig(er) te kunnen realiseren en de slagkracht van het Landgraafse bedrijfsleven te vergroten. De intentie van dit fonds is versterking van het ondernemerscollectief en het vestigingsklimaat, met als resultaat een verbetering van de economische structuur van Landgraaf.

Economisch Initiatieven Fonds
We zijn voornemens een Economisch Initiatieven Fonds voor Landgraaf in te stellen/ door ondernemers op te zetten. Een dergelijk fonds is bedoeld om goede initiatieven vanuit 'de markt' eenvoudig(er) te kunnen realiseren en de slagkracht van het Landgraafse bedrijfsleven te vergroten. Vrijwillige netwerken van ondernemers lopen steeds vaker tegen grenzen aan en missen regelmatig structurele financiering voor belangrijke voorzieningen en activiteiten. Door het instellen van een fonds, dat wordt gevuld met bijdragen uit een verhoging van de Onroerendzaakbelasting (OZB) voor gebruikers en eigenaren van een niet-woning, hoeft het gebrek aan geld niet langer spelbreker te zijn. Door gezamenlijk te investeren kan er meer worden bereikt op het gebied van veiligheid, promotie, beheer van de omgeving, verduurzaming/energietransitie, bereikbaarheid, arbeidsmarkt, etc. De intentie van dit fonds, van voor én door ondernemers, is ter versterking van het ondernemerscollectief en het vestigingsklimaat, wat uiteraard ook de economische structuur van Landgraaf ten goede komt.

Recreatieve invulling Rouenhof
We gaan in 2025 verder met onderhandelingen die moeten leiden tot een toeristisch-recreatieve invulling van het gebied Rouenhof die complementair is aan de reeds aanwezige toeristisch-recreatieve trekkers en die rekening houdt met de natuurlijke context van het gebied en de omgeving daarvan.

Hoewel Landgraaf deel uitmaakt van Parkstad Limburg en mede door de Buitenring goed met de andere steden is verbonden kan Landgraaf bogen op een eigen economische structuur. Onze twee bedrijfsterreinen, de drie winkelcentra en het toeristische gebied Park Gravenrode hebben een eigen dynamiek met als resultaat meer dan 2.500 bedrijven en een werkgelegenheid van meer dan 12.000 arbeidsplaatsen. Het is onze ambitie om deze economische structuur voor Landgraaf te behouden en waar mogelijk verder uit te bouwen. 

Landgraaf heeft afgelopen jaar een lichte groei weten te bewerkstelligen voor zowel het aantal vestigingen als voor wat betreft het aantal arbeidsplaatsen. Veel bedrijven zijn duurzaam verankerd in Landgraaf en zoeken daarom niet zo snel een nieuwe vestigingsplaats elders. Voor de komende jaren zal wel het gebrek aan beschikbare bedrijfskavels een rol blijven spelen. Dit in relatie tot bedrijven die willen uitbreiden maar daarvoor op de huidige locatie te weinig ruimte hebben of voor wat betreft nieuwe bedrijven die zich in Landgraaf willen vestigen. Wij faciliteren potentiële herontwikkelingslocaties op de bedrijfsterreinen die door de markt worden ontplooid.

Sinds Covid-19 neemt het aantal recreatieve overnachtingen in Landgraaf weer toe en ten opzichte van de jaren voor Covid is dit zelfs aanzienlijk verbeterd, waar het gemiddelde rond de 93.000 overnachtingen lag. Hetgeen aangeeft, dat de inspanningen rondom toeristische ontwikkeling in Landgraaf haar vruchten afwerpt.

Financiën programma 3

In bijlage 2 van de programmabegroting worden de lasten en baten per taakveld weergegeven.

De apparaatsbijdrage aan de GR Stadsregio Parkstad is opgenomen in programma 0. In dit programma verantwoorden we alleen de bijdrage aan een zestal regionale initiatieven op het gebied van economie en toerisme. Vanaf 2019 maken deze deel uit van de begroting van de regio Parkstad. De Landgraafse bijdrage is vastgesteld op basis van de goedgekeurde begroting van de regio Parkstad van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 54.

Onderhoud Rijksmonument Kasteel Schaesberg
Door de Monumentenwacht Limburg is een inspectierapport opgesteld. Geconstateerd is dat de constructieve toestand (casco) van de ruïne redelijk is. De onderhoudstoestand is matig tot plaatselijk slecht. Dit is een gevolg van het feit dat er in de afgelopen periode onvoldoende onderhoud is uitgevoerd. De zorg voor de ruïne is erop gericht om sober en doelmatig onderhoudswerkzaamheden uit te voeren zonder dat de veiligheid en stabiliteit in het geding komt. Het noodzakelijke onderhoud is begroot op gemiddeld 85.000 euro per jaar voor de komende 5 jaar. De zorg voor de ruïne houdt echter niet op bij eenmalig herstel. De gemeente zal een langetermijnvisie voor het onderhoud en herstel moeten opstellen. Dit is niet alleen van belang voor de instandhouding, maar ook om de veiligheid in de toekomst te kunnen blijven garanderen van publiek, medewerkers en vrijwilligers.

Gelet op de hoogte van de eenmalige kosten (€ 340 duizend) en het ontbreken van een realistisch inzicht in de reguliere onderhoudskosten en mogelijke subsidies, kiezen wij er voor om dit voor 2025 niet als autonome ontwikkeling op te voeren en de uitkomst van een grondige second opinion, met lange termijn doorkijk en subsidiemogelijkheden af te wachten.  Omdat niet volledig uitgesloten kan worden dat noodherstel aan de orde kan zijn om de veiligheid en stabiliteit te waarborgen, is dit als risico in de begroting 2025 opgenomen.