2.1.7 Programma 7 - Volksgezondheid en Milieu

Portefeuillehouder(s):
F. Janssen, A. Schiffelers, B. Smeets en R. de Boer

Verantwoordelijke afdelingshoofden:
J. Drummen (KCC), F. Geurts (ROG), E. Herinx (MO), S. Weckseler (BOR) en C. Blezer (TenH)

7.10 Volksgezondheid
7.20 Riolering
7.30 Afval
7.40 Milieubeheer
7.50 Begraafplaatsen en crematoria

De gemeente is verantwoordelijk voor (kern)taken op het gebied van volksgezondheid en milieu. Taken die nauw met elkaar samenhangen en grotendeels via een gemeenschappelijke regeling (GGD ZL, RUD-ZL en RD4) worden uitgevoerd. Daarnaast ook door flankerende professionele instellingen zoals Welsun en The Movefactory (TMF). Investeringen en het beheer van de riolen en activiteiten in het kader van duurzaamheid en klimaatadaptatie vallen eveneens onder dit programma. 

Volksgezondheid
Het regionale gezondheidsbeleid “Zuid Springt Eruit”, op weg naar een Trendbreuk, liep in 2024 af. Voor de periode 2025-2028 wordt een nieuw regionaal gezondheidsbeleid voor de regio Zuid Limburg opgesteld, waarbij de weg die is ingeslagen met Trendbreuk de basis is en blijft voor het terugdringen van de gezondheidsachterstanden de komende jaren. De trendbreukaanpak willen we daarnaast versterkt doorzetten naar andere levensfasen. Inzet: de gezondheidsachterstand in 2030 op het Nederlands gemiddelde brengen. Dit vanuit de samenwerking Zuid Limburg met IZA en GALA, vanuit de regio Parkstad met de inzet van de Regiodeal en lokaal vanuit GALA.

IZA-GALA
Eind 2022 is het Integraal Zorgakkoord (IZA), het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en de SPUK-regeling vastgesteld. De gemeente heeft een actieve rol in GALA. Hierin zijn 15 separate projectsubsidieregelingen bij elkaar gevoegd. Met het GALA wordt uitvoering gegeven aan de afspraak in het IZA dat zorgverzekeraars en gemeenten uiterlijk 1 januari 2025 niet-vrijblijvende regionale samenwerkingsafspraken hebben gemaakt over gezondheidsbevordering. Dit past naadloos in het samenwerkingsverband Trendbreuk Zuid Limburg (ZL). Binnen de regio ZL borduren we voort op de ingezette weg van Trendbreuk, combineren dit met IZA-GALA en het nieuwe gezondheidsbeleid Zuid Limburg. Het regiobeeld en regioplan IZA Zuid Limburg zijn vastgesteld, plannen zijn nader uitgewerkt en transformatietafels IZA operationeel onder aanvoering van de zorgverzekeraar(s). Tevens is een nieuwe samenwerkingsstructuur ingericht met een regionale regiegroep en mandaat SPUK IZA voor gemeente Sittard-Geleen. In 2025 zal verdere implementatie plaatsvinden van IZA en de ketenaanpakken GALA op regionale schaal. Lokaal worden met name de GALA onderdelen sport & bewegen, JOGG, Valpreventie, eenzaamheid en Welzijn op Recept voortgezet dan wel hernieuwd opgepakt. Tevens wordt ingezet op domein overstijgende samenwerking, mede ingegeven door de landelijk ingezette transities: Wonen, ondersteuning en zorg voor ouderen (WoZo), een toekomstbestendige Wmo en de hervormingsagenda Jeugd. 

Trendbreuk
Interventies in het kader van het terugdringen van gezondheidsachterstanden in een periode van 10 jaar, maken onderdeel uit van de activiteiten en de bekostiging van de GGD ZL. Binnen Trendbreuk worden langjarige programma's geïmplementeerd en uitgevoerd in alle Zuid-Limburgse gemeenten, zoals Kansrijke Start, Gezonde Kinderopvang en Gezonde School, Rookvrije Generatie, JOGG (gezonde jeugd, gezonde toekomst). De doorgaande lijn in alle levensfasen van de jeugd is een belangrijk element in de Trendbreukaanpak en is gericht op het terugdringen van gezondheidsverschillen en het creëren van gelijke kansen. Daarnaast de inzet van middelen uit het Preventieakkoord om lokaal de aanpak te versnellen. 

Kansrijke Start
In de eerste 1.000 dagen van iemands leven kan de grootste gezondheidswinst worden behaald. Kansrijke Start is een prominent onderdeel van Trendbreuk Zuid Limburg. De interventies Nu Niet Zwanger, Voorzorg en Stevig Ouderschap zijn structureel geborgd. Vanuit het knooppunt Kansrijke Start worden het medische en het sociale domein met elkaar verbonden. Voor Parkstad wordt vanuit de Regiodeal de aanpak van Kansrijke Start extra versterkt. 

Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG-) aanpak
De JOGG-aanpak is geïntegreerd in de aanpak Trendbreuk, via de JOGG-regisseur. Inzet daarbij op een gezonde(re) leefstijl voor kinderen, ouders en omgeving. Niet alleen via onderwijs, maar ook aansluitend bij evenementen en activiteiten van Landgraaf Verbindt, Met Elkaar Landgraaf en JENS. In 2024 is een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de landelijke Stichting JOGG voor de periode 2024-2026 aangegaan. The Move Factory levert de JOGG-regisseur. 

Suïcidepreventie
Met de vaststelling van de Wet integrale suïcidepreventie krijgt de gemeente de verplichting om lokaal beleid te ontwikkelen om suïcide te voorkomen. Dit zal mede onderdeel zijn van het nieuwe regionaal gezondheidsbeleid Zuid-Limburg. Het staat de gemeente vrij om hier invulling aan te geven, zolang de lokale uitwerking maar aansluit op de landelijke agenda suïcidepreventie. De implementatie zal in 2025 opgepakt worden, waarbij wij aansluiting zoeken in de (sub) regio. 

Ongediertebestrijding
Door omvorming van perken waarin ratten nestelden en door de aanwezigheid van oliehoudende vruchten van bomen naar gras, is de overlast gestabiliseerd. De eikenprocessierups is niet meer te beteugelen en de overlast zal steeds verder toenemen. We zien echter dat de preventieve bestrijding met biologische middelen, het ophangen van mezenkasten en biodiversiteit van kruiden waarin de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups goed gedijen goed heeft gewerkt. De overlast is in de afgelopen jaren sterk afgenomen. Er wordt blijvend geïnvesteerd in opleidingen van het personeel om plaagdieroverlast zo vroeg mogelijk te ontdekken en de juiste weringsmaatregelen te nemen.

Riolering

Bodem en water sturend
Wij geven uitvoering aan de kamerbrief van het ministerie van I&W van 22 november 2022 waarmee het kabinet het bodem- en watersysteem sturend maakt bij ruimtelijke keuzes. Door water en bodem sturend te laten zijn in de ruimtelijke ordening/toebedeling van functies, kunnen we in Nederland ook in de toekomst met een ander en grilliger klimaat blijven leven, wonen en werken. In een veilige omgeving, met een gezonde bodem, voldoende en schoon water. De water- en bodemopgaven staan niet op zichzelf. Ze hangen samen met elkaar, maar ook met andere opgaven in de leefomgeving. Zo kunnen doelen voor klimaatadaptatie, waterkwaliteit en bodem niet los gezien worden van verstedelijking, woningbouw, landbouw, natuur en energievoorziening. We kunnen water en bodem niet meer zomaar naar onze hand zetten, maar moeten ons aanpassen aan de veranderingen in het klimaat.

In veel projecten wordt al gewerkt aan het klimaat adaptief inrichten van de openbare ruimte, wordt regenwater afgekoppeld, worden groene voortuinen actief gestimuleerd, nemen we maatregelen om de biodiversiteit te stimuleren, maar een integrale aanpak/visie met alle andere opgaven in de fysieke leefomgeving ontbreekt vooralsnog. Onze Omgevingsvisie, die begin 2025 wordt vastgesteld, zal het kader bevatten voor die integrale aanpak/visie.

Integraal Stedelijk Waterprogramma
Onze lokale en regionale beleidsvisie ten aanzien van afval-, hemel-, en grondwater is verankerd in het Integraal Waterplan (IWP) en het in 2023 vastgestelde Watertakenplan (WTP). De belangrijkste speerpunten zijn om een klimaatbestendige regio te worden met gezond, schoon en voldoende water. Samenwerking en waterbewustzijn bij iedereen zijn daarvoor een belangrijke voorwaarde. 

Watertakenplan voor wettelijke zorgplichten
Het Watertakenplan beschrijft het beleid (en de verwachte gevolgen daarvan) voor de invulling van onze drie wettelijke zorgplichten en het beheer en onderhoud van de riolering en alle aanverwante voorzieningen. De zorgplichten zijn: inzamelen en transporteren van afvalwater, het verwerken van afvloeiend hemelwater en het beperken van nadelige gevolgen van de grondwaterstand. Naast de rioleringstaak staat in het watertakenplan dus nadrukkelijk ook het beleid beschreven hoe om te gaan met water in de openbare ruimte, hoe deze te beheren en de verbinding te leggen tussen riolering, waterberging, stedelijk oppervlaktewater, ruimtelijke omgeving en klimaatverandering. 

In 2023 is het Watertakenplan vastgesteld. De activiteiten en/of maatregelen die wij als gemeente Landgraaf zelfstandig of in samenwerking met onze waterpartners verrichten, om invulling te geven aan de ambities en dit plan, staan beschreven in een uitvoeringsprogramma. Het uitvoeringsprogramma bevat cyclische onderhoudsmaatregelen, maar ook eenmalige maatregelen zoals waterbeleids- en onderzoeksprojecten en vervangings- en verbetermaatregelen (in het kader van de KaderRichtlijnWater-doelstelling. Begin 2025 wordt het Systeemoverzicht Stedelijk Water (voorheen: BRP) opgeleverd en krijgen we inzicht in de verbetermaatregelen. In afstemming met onze waterpartners brengen we een prioritering aan in de treffen verbetermaatregelen, die vervolgens samen met alle andere maatregelen in het uitvoeringsprogramma worden vastgelegd. 

In 2025 gaan we aan slag met het vervangen, verbeteren en vergroten van de buffer in de Dr. Calsstraat en een rioolreconstructie in de Nieuwstraat, waarbij we ook inzetten op klimaatadaptatie door het afkoppelen van het hemelwater. Verder zal het laatste deel van het Eikske (dat overlap heeft met de Parkstadroute) klimaatadaptief worden ingericht. De voorbereiding van de rioolreconstructie van de Prins Hendrikstraat (en omgeving) alsook nog nader te bepalen riool c.q. waterprojecten (naar aanleiding van het uitvoeringsprogramma) zullen in 2025 worden opgepakt. Verder gaan we samen met het Waterschap Limburg starten met de voorbereiding van maatregelen om de wateroverlast in Rimburg en de Rimburgerweg tegen te gaan. 

Klimaatbestendig Landgraaf
In het Watertakenplan laten we zien dat we vooruitkijken en verder bouwen aan een robuust en flexibel systeem door een integrale aanpak. We bewegen mee met de trends en ontwikkelingen binnen de watertaken en samen met de andere disciplines binnen de openbare ruimte, onze waterpartners en de omgeving (bewoners) zorgen we voor een klimaatbestendige leefomgeving. Op die manier geven we invulling aan de opgave die door het Rijk is opgesteld om Nederland voor 2050 klimaatbestendig en waterrobuust in te richten als bescherming tegen de effecten van klimaatveranderingen.

Waterbewustzijn
We laten inwoners en bedrijven weten wat we als waterpartners doen om de omgeving water robuust te maken en wat we bijdragen aan klimaatbestendigheid. Ook laten we ze weten welke bijdrage ze zelf kunnen leveren. 

Kwaliteitsborging (beheer)data
In deze planperiode willen we onze beheerdata verder compleet maken en de kwaliteit ervan verhogen. Ons inzicht in het aangesloten verhard oppervlak moet actueel zijn en blijven. Op basis van ons Systeemoverzicht Stedelijk Water (voorheen: Basis Rioleringsplan) willen wij in staat zijn om knelpunten voor te zijn, zodat we op tijd maatregelen kunnen nemen en nieuwe ontwikkelingen kunnen bijsturen.

Gezond, schoon en voldoende oppervlaktewater
Regionaal hebben we afgesproken om stapsgewijs te werken bij de aanpak van waterkwaliteitsproblemen. Ook hebben we afgesproken om probleemstoffen aan te pakken om ons (toekomstig) drinkwater te beschermen. 

Samenwerken in de waterketen
Als regio en als gemeente willen we op planmatige en doelmatige wijze invulling blijven geven aan onze zorgplichten. Deze werkwijze dient te leiden tot minder (meer)kosten, kwaliteitsverbetering, vermindering van de kwetsbaarheid en kennisuitwisseling met waterpartners.

We continueren daarom de huidige samenwerking en blijven onze kennis en vaardigheden gericht verder ontwikkelen en delen zodat we onze watertaken professioneel blijven uitvoeren. 

Milieubeheer

Omgevingswet
Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 is dit beleidsveld flink geherstructureerd. Binnen de thema’s 'Bodem' en ‘Geluid' vindt beleidsvernieuwing plaats. Ook binnen ogenschijnlijk beleidsarme thema’s als 'Externe Veiligheid/Omgevingsveiligheid’ worden eerder landelijk ingezette veranderingen doorgevoerd. Binnen thema’s als 'Luchtkwaliteit' zijn eerder al veranderingen geïntroduceerd (zoals ten aanzien van Stikstof etc.). Deze werken uiteraard naar de toekomst door. De Omgevingswet vraagt van de onderstaande milieuthema's om een integrale aanpak bij het behalen van de maatschappelijke doelen van de wet. Nieuwe integrale beleidsuitgangspunten zullen uiteindelijk in de omgevingsvisie gaan landen.

Bescherming en sanering van de kwaliteit van de bodem
Via de uitvoering van onze reguliere bodemtaken werken wij voortdurend aan het duurzame beheer en de toegankelijkheid van de (kwaliteit van de) bodem. Bodem en water zijn landelijk als integraal uitgangspunt voor ruimtelijke ontwikkelingen gekozen (bodem en water sturend). De gemeente is bevoegd gezag voor de bodemtaken, waarvan een groot deel als basistaak door de Omgevingsdienst Zuid-Limburg worden uitgevoerd. Ook andere, nieuwere bodemthema’s zoals de na-ijlende effecten van de voormalige kolenwinning, de omgang met ontplofbare oorlogsresten en vitale bodem vragen om steeds meer aandacht binnen het beleidsveld.

Bescherming van de kwaliteit van de atmosfeer
Luchtverontreiniging die veroorzaakt wordt door de mens ontstaat bij diverse bronnen: verkeer, bedrijven en burgers. Met behulp van diverse instrumenten, waaronder toetsing nieuwe ruimtelijke plannen, vergunningen en toezicht en handhaving en het mogelijk aansluiten bij het schone luchtakkoord, zorgen we ervoor dat de uitstoot van verontreinigende stoffen voldoet aan de wettelijke eisen of normen. Hiermee kunnen we een bijdrage leveren aan een schonere, gezondere en duurzame leefomgeving.

Beheersing van geluidhinder
Binnen dit taakveld werken we aan de beheersing van geluidhinder, door middel van het voorkomen, dan wel door saneren. Geluidhinder wordt veroorzaakt door de mens en ontstaat bij diverse bronnen: verkeer, bedrijven en burgers. Met behulp van diverse instrumenten waaronder het 'Actieplan Geluid', geluid aandachtsgebieden, toetsing nieuwe ruimtelijke plannen, vergunningen en toezicht en handhaving, zorgen we ervoor dat de geluidhinder voldoet aan de wettelijke eisen of normen. Met de realisatie van aanvaardbare geluidniveau ’s dragen we bij aan een gezondere en duurzame leefomgeving.

Externe Veiligheid/Omgevingsveiligheid
Onder de Omgevingswet is de belangrijkste verandering voor externe veiligheid het werken met aandachtsgebieden. Risico’s kunnen ontstaan bij diverse bronnen: Verkeer, bedrijven en burgers. Met behulp van diverse instrumenten waaronder toetsing nieuwe ruimtelijke plannen, vergunningen en toezicht en handhaving, zorgen we ervoor dat de Omgevingsveiligheid voldoet aan de wettelijke eisen of normen. Hiermee dragen we bij aan een veiligere en duurzame leefomgeving.

Duurzaamheid

Omdat duurzaamheid zo’n veelomvattend thema is en bovendien raakvlakken heeft met meerdere programma’s, bevat deze begroting een aparte paragraaf (2.2.9) over het thema Duurzaamheid. Daar wordt op deze plaats kortheidshalve naar verwezen.

In de paragraaf verdiepen wij op het thema Klimaatverandering en schetsen nog een keer een beeld welke afspraken er mondiaal zijn gemaakt om de opwarming van de aarde te beperken. Ook gaan we in op de regionale samenwerking en zoomen we in op ambities en speerpunten in de regio en binnen Landgraaf.

College en raad worden bij de uitvoering van onze taken op het gebied van duurzaamheid gevraagd en ongevraagd geadviseerd door de Adviesraad Duurzaam Landgraaf. 

Begraafplaatsen en crematoria
De gemeente beheert en onderhoudt 3 openbare begraafplaatsen (Kleikoeleweg, Vogelzankweg en Kempkensweg) en heft leges in de vorm van grafrechten. Op grond van de wet op de lijkbezorging kunnen uitvaarten van gemeentewege plaatsvinden. 

Ongediertebestrijding
Integrated Pest Management (IPM), letterlijk vertaald ‘geïntegreerd dierplaagbeheer’, is de term voor een plaagdierbeheerconcept. Binnen dit concept is, in tegenstelling tot de traditionele bestrijding, het begrijpen van het gehele ecosysteem waarbinnen de betreffende plaagdieren aanwezig zijn van groot belang. Sinds enige jaren gebruiken we IPM ook als term in de dierplaagbeheersing van dieren die in de omgeving van de mens (bijvoorbeeld in woningen, kantoren, bedrijven, tuinen of de openbare ruimte) voorkomen. We zijn onder meer actief om de biodiversiteit dermate aan te passen dat de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups toenemen. Daarnaast wordt blijvend geïnvesteerd in opleidingen om plaagdieroverlast zo vroeg mogelijk te ontdekken en de juiste weringsmaatregelen te nemen.

Toezicht en handhaving
Het toezicht op en de handhaving van de openbare orde krijgt alle aandacht door inzet van milieu- en bouwtoezicht en de inzet van de BOA's. De wijze waarop dit gebeurt, is vastgelegd in het VTH-beleid 2024-2027 en het daarbij behorende jaarlijkse VTH-programma. In het programma houden we rekening met de uitgangspunten uit het door het college vastgestelde en aan de gemeenteraad ter kennis gebrachte beleid. Door de inwerkingtreding van de Omgevingswet en de wijziging van de basistaken zal verder bekeken worden wat dit betekent voor de personele inzet op dit gebied.    

Kengetal historische ontwikkeling	Bron	2020	2021	2022	2023
Aantal locaties met verzamelcontainers	Rd4	36	36	36	36
Aantal meldingen op het gebied van milieu en/of geluid	Binnen Beter	48	76	55	107

De stijging van het aantal meldingen is met name gelegen in het aantal meldingen omtrent geluidsoverlast bij evenementen. Dit kan mogelijk verklaarbaar zijn door een toename van het aantal evenementen.

Beleidsindicatoren (BBV) - info: waarstaatjegemeente.nl	Bron	2020	2021	2022	2023
Omvang huishoudelijk afval in kg/inwoner	CBS	517	529	468	A
% Hernieuwbare elektriciteit	RWS	17,20%	22,90%	34,70%	A
A : gegevens zijn bij het samenstellen van de begroting niet beschikbaar in de landelijke database

Omschrijving Kader	Actualiteit
Grondstoffenplan 2022-2026	2022
Parkstad Limburg Energie Transitie	2023
Integraal Waterplan (Regio Parkstad Limburg)	2019
Regionale Energie Strategie Zuid-Limburg (RES ZL)	2021
Nota Gezondheidsbeleid 2020-2023	2020
Actieplan geluid	2018
IPM (integrated pest management)	2023
Preventieplan Jeugd- en Alcohol	2021
Vergunningen Toezicht- en Handhavingsbeleid (VTH-beleid) 2024-2027	2024
VTH-uitvoeringsprogramma *	2024
* Het uitvoeringsprogramma wordt jaarlijks geactualiseerd.

Doelen
7.1 De levensverwachting in Landgraaf te brengen naar het Nederlands gemiddelde in de periode 2016-2030 door zichtbaar in te lopen op de bestaande achterstanden in de levensverwachting en in te zetten op een stijging van de ervaren gezondheid
7.2 Verdere afname van de hoeveelheid fijn en grof huishoudelijk restafval en toename van het afvalscheidingspercentage
7.3 Het adequaat toezicht op naleving en de effectieve handhaving van de milieuwet- en regelgeving
7.4 Landgraaf is in 2050 een energieneutrale gemeente, aardgasvrij en circulaire
7.5 Landgraaf is in 2050 bestand tegen de effecten van klimaatverandering
7.6 Het zo veel als mogelijk beperken van het risico op wateroverlast en het scheiden van schoon en afvalwater

Activiteiten in 2025
7.1.1 Uitvoeren regionale gezondheidsbeleid (met name Trendbreuk 2025-2028)
7.1.2 Uitvoeren JOGG (jongeren op gezond gewicht)
7.1.3 Uitvoeren IZA-GALA en preventieplan Jeugd- en Alcohol
7.2.1 Bevorderen van een goede afvalscheiding
7.3.1 Uitvoeren van integraal toezicht en handhaving bij particulieren, bedrijven en openbare ruimte
7.4.1 Uitvoeren RES ZL, inclusief regionale structuur warmte
7.4.2 Uitvoeren PALET
7.4.3 Uitvoeren Transitievisie Warmte 2.0
7.4.4 Uitvoeren Circulaire Economie Strategie Parkstad
7.4.5 Grensoverstijgende Samenwerking Energie en Warmte
7.4.6 Uitvoeren uitvoeringsprogramma Parkstad Circulair
7.5.1 Kennisontwikkeling en zorgen voor bewustwording op het gebied van klimaatadaptatie
7.6.1 Uitvoeren Watertakenplan
7.6.2 Beheer en onderhoud watersystemen
7.6.3 Uitvoeren van bodemtaken en taken op het gebied van geluid, luchtkwaliteit en externe veiligheid

Prestatie-indicatoren voor 2025	Norm
7.1.1.1 Uitvoeren gezondheidsbeleid (lokaal en regionaal)	2030
7.3.2.1 Het aantal uitgevoerde integrale controles en de handhaving op het gebied van milieuwet- en regelgeving	50
7.4.1.1 Uitwerken van een nieuw regionaal uitvoeringsprogramma PALET-RES 2024	2025
7.4.1.2 Uitvoeren isolatie- en verduurzamingsprogramma 2023-2026	2025
7.4.1.3 Start uitwerken twee buurtuitvoeringsplannen n.a.v. Transitievisie warmte	2025
7.4.1.4 Start uitvoeren Energie en- Klimaatfonds voor burgers, verenigingen en mkb	2025
7.4.1.5 Ontwikkelen stimuleringsaanpak zonnepanelen op grote daken	2025
7.4.1.6 Stimuleren oprichten lokale energiecorporatie	2025
7.4.1.7 Op basis van een landschappelijke verdieping de kansrijke gebieden voor grootschalig zon-op-land vaststellen in de Toekomstvisie van Landgraaf	2025
7.4.1.8 Uitwerken project zonnecarports parkeerplaats Strijthagen	2025
7.4.1.9 Oprichten regionaal energiebedrijf	2025
7.4.1.10 Regionale structuur warmte: oplevering onderzoek regionaal warmtenetwerk	2025
7.4.1.11 Grensoverstijgende samenwerken onderzoek levering warmte en stroom	2025
7.4.1.12 Invulling geven aan de CE-strategie en het uitvoeringsprogramma middels concrete acties	2025
7.5.2.1 Beoordelen van alle ruimtelijke ingrepen op klimaatbestendigheid	100%
7.5.2.2 Uitvoeren Stimuleringsregeling afkoppelen hemelwater private partijen	2025
7.6.1.1 Nazorg project Dormig, fase 4 (Reconstructie Op de Heugden)	2025
7.6.1.2 Klimaatadaptief inrichten Eikske in het kader van DHZ - uitvoering groenzone incl. Parkstadroute	2025
7.6.1.3 Voorbereiden nieuwe projecten op grond van vastgesteld Watertakenplan	2025
7.6.1.4 Uitvoeren bergingsvoorziening Heistraat	2025
7.6.2.5 Opstellen uitvoeringsprogramma Watertakenplan	2025
7.6.2.1 Uitvoeren rioolreconstructie Margrietstraat	2025
7.6.2.2 Voorbereiding rioolreconstructie Pr. Hendrikstraat e.o.	2025
7.6.2.3 Uitvoeren van constructieve levensduur verlengende reparaties (=relinen) aan het riool	2025
7.6.2.4 Nazorg wateroverlast Broekhuizenstraat	2025
7.6.2.5 Uitvoering vervangen, verbeteren en vergroten buffer Dr. Calsstraat	2025
7.6.2.6 Uitvoering rioolreconstructie Nieuwstraat	2025

Financiën programma 7

(cijfers x € 1.000)
	2023	2024	2025	2026	2027	2028
Bestaand beleid
Totaal baten bestaand beleid	11.703	12.192	11.787	11.748	11.930	12.111
- Directe salarislasten	1.033	1.563	1.801	1.457	1.500	1.543
- Overige directe lasten	9.400	10.058	9.782	9.609	9.701	9.797
- Kapitaallasten	1.060	1.500	1.497	1.496	1.479	1.463
Totaal lasten bestaand beleid	11.493	13.120	13.080	12.562	12.681	12.802
Saldo bestaand beleid	209	-929	-1.293	-814	-750	-691
Nieuw beleid
Totaal baten nieuw beleid	0	0	0	0	0	0
- Directe salarislasten	0	0	0	0	0	0
- Overige directe lasten	0	0	0	0	0	0
- Kapitaallasten	0	0	0	114	223	331
Totaal lasten nieuw beleid	0	0	0	114	223	331
Saldo nieuw beleid	0	0	0	-114	-223	-331
SALDO taakveld	209	-929	-1.293	-928	-973	-1.023
Investeringen			2.189
De volgende investeringen maken deel uit van dit programma (tussen haakjes de bedragen inclusief btw):
De investeringsuitgaven in 2025 van € 5.374.595 (€ 6.503.260) in totaal betreft de volgende categorieën:
Investeringen in riolen € 5.348.595 (€ 6.471.800)
Taakveld 720 Riolen € 5.348.595 (€ 6.471.800)
Uitbreidingsinvesteringen € 26.000 (€ 31.460)
Taakveld 740: Electrische fietsen ten behoeve van dienstreizen € 26.000 (€ 31.460)

In bijlage 2 van de programmabegroting worden de lasten en baten per taakveld weergegeven.

(cijfers x € 1000)
Naam organisatie	2024	2025	2026	2027	2028
GR BsGW	399	437	442	457	457
GR GGD ZL (basispakket+rijks vaccinatie programma)	588	794	727	753	780
GR GGD ZL (jeugdgezondheidzorg)	1.244	1.369	1.421	1.473	1.526
GR GGD Zuid-Limburg (Beleidskader 2024-2028)	227	81	20	20	20
GR Rd4	4.003	4.040	4.174	4.305	4.080
GR Omgevingsdienst Zuid-Limburg (voorheen RUD)	288	328	335	343	350
Totaal	6.749	7.049	7.120	7.352	7.214

GR BsGW 
De bijdrage aan de GR BsGW betreft de perceptiekosten voor de uitvoering van de afvalstoffen- en rioolheffingen. De bijdrage aan de GR BsGW voor uitvoering van de gemeentelijke belastingen is verantwoord op programma 0 (bestuur en ondersteuning). De begroting van BsGW is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 52.

GGD Zuid-Limburg inzake basispakket 
De bijdrage aan de GR GGD ZL draagt naast het voorkomen en aanpakken van huiselijk geweld en kindermishandeling, bij aan het inlopen van de gezondheidsachterstanden in Zuid-Limburg en de uitvoering van de wettelijk verplichte taken voor de gezondheidsbescherming. De totale begroting van de GGD is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 50.

GGD Zuid-Limburg inzake jeugdgezondheidzorg
Vanaf 2020 worden de taken inzake jeugdgezondheidszorg uitgevoerd door de GGD Zuid-Limburg. De totale begroting van de GGD is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 50.

GR Rd4
De bijdragen aan de GR Rd4 betreffen de diensten voor het basispakket (afvalinzameling en -verwerking) draagt bij aan het realiseren van de doelstelling tot “afname van de hoeveelheid restafval en toename van het afvalscheidingspercentage”. Zie ook programma 2 (pluspakket – met alle overige diensten, waaronder straatreiniging en gladheidbestrijding). De totale begroting van de GR Rd4 is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 45. 

GR RUD
De bijdragen aan de GR RUD betreffen de door de gemeente aan de GR overgedragen handhavingstaken, die moeten bijdragen tot betere naleving van wet- en regelgeving. De begroting van de GR RUD is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 51.

(cijfers x € 1000)
Naam organisatie	2024	2025	2026	2027	2028
Gemeente Beekdaelen (samenw.overeenk. waterketen) *	105	105	105	105	105
Gemeente Heerlen (samenw.overeenk.MMR) *
Totaal	105	105	105	105	105
* Bedragen voor deze organisaties zijn gebundeld in één bedrag weergegeven

Gemeente Beekdaelen (samenwerkingsovereenkomst waterketen) en Gemeente Heerlen (samenwerkingsovereenkomst MMR)
Dit betreft de bijdrage van de gemeente Landgraaf in de voortzetting van de regionale samenwerking die nu is uitgewerkt in de samenwerkingsovereenkomst Meten, Monitoren en Rekenen (MMR) waterketen regio Parkstad 2020-2024. Sinds 2013 wordt vanuit een samenwerkingsovereenkomst in de regio Parkstad samengewerkt aan de uitvoering van het Bestuursakkoord Water. Hierin is de samenwerking tussen Rijk, provincie, gemeenten en waterschappen voor wat betreft een doelmatiger waterbeheer vastgelegd. In het bijzonder het onderwerp "Doelmatig beheer van de Waterketen" vormt het fundament voor de samenwerking van regio's waarvan de regio Parkstad er een vormt. Voor wat betreft de afvalwaterketen kent het Bestuursakkoord Water 3 doelen:
1. Realiseren van kostenbesparingen in de afvalwaterketen;
2. Vergroten van de kwaliteit van de uitvoering, dienstverlening en het innovatievermogen;
3. Verminderen van de (personele) kwetsbaarheid.

				(cijfers x € 1000)
Risico	Majeure risico omschrijving	Weerstandsbehoefte
		2025	2026	2027	2028
R11	Niet continue spuk's cdoke	0	50	50	50
R20	Risico GGD en JGZ (GGDZL)	158	158	158	158
	Totaal Weerstandsbehoefte Programma	158	208	208	208

 

R11 - Niet continue spuk's cdoke
In het kader van de energietransitie zijn er een aantal landelijke regelingen (SPUK's) vastgesteld. De CDOKE is vastgesteld tot en met 2025 maar er zijn voorts bestuurlijke afspraken gemaakt die beogen de regeling tot en met 2030 te continueren. Deze regelingen zijn deels met structurele (personele) lasten ingevuld gelet op de onmogelijkheid om deze middelen doelmatig aan te wenden via tijdelijke contracten. Het risico bestaat dat de landelijke regelingen versoberd worden dan wel niet gecontinueerd en dan komt het financieel risico voor de gemeente op voor zover we de desintegratiekosten niet kunnen vermijden.

R20 - Risico GGD en JGZ (GGDZL)
Uit de jaarrekening 2023 blijkt opnieuw dat de GGD ZL geen hoog weerstandsvermogen heeft, dit met een financiële kwetsbaarheid tot gevolg. Het weerstandsvermogen van alle onderdelen is te laag en in sommige gevallen zelfs negatief. De verwachting is dat dit ook de komende jaren zo zal blijven gezien het feit dat het Algemeen Bestuur van de GGD, in afwijking van de gemeenschappelijke regeling, heeft besloten geen financiële reserve aan te vullen, tenzij dit kan vanuit positieve jaarresultaten. Dit betekent dat iedere financiële tegenvaller ten laste kan komen van de gemeenten. We nemen daarom in onze programmabegroting 2025 een risico op voor het GGD ZL becijferde risico. Het totaal (Kans * Impact/Hoog) van de risico's voor de programmalijnen GGD en JGZ wordt het totaal geschat op € 2.360 duizend. Naar rato verdeelsleutel is het aandeel voor Landgraaf 6,71%. In de programmabegroting 2025, programma 6, nemen we derhalve een risico op voor € 158.356.