2.1.6 Programma 6 - Sociaal Domein

Portefeuillehouder(s):
A. Schiffelers en C. Wilbach

Verantwoordelijke afdelingshoofden:
J. Drummen (KCC), E. Herinx (MO)

Landelijke ontwikkelingen in het sociaal domein, in het bijzonder de Wmo en de Jeugdhulp, hebben de komende jaren impact op financieel, inhoudelijk en uitvoeringstechnisch vlak. Ingezet wordt op een positieve trendbreuk op sociaal gebied. Meedoen moet voor iedereen mogelijk zijn en iedereen kan zijn talenten maximaal inzetten als het gaat om participatie. Positieve gezondheid, preventie en vroeg signalering liggen hieraan als uitgangspunten ten grondslag. De jeugdhulp wordt getransformeerd. Deze moet resulteren in een tijdige, passende en integrale basishulp voor jeugdigen en ouders, die zelfredzaam of samen redzaam als volwaardig partner deelnemen. Het voorliggend veld wordt verder uitgebreid en vroeg signalering wordt opgepakt door gebiedsteams die actief zijn op of nabij de plekken waar mensen werken. De transformatie moet efficiëntere uitvoeringsprocessen opleveren en bijdragen aan de kostenbeheersing

Ten behoeve van de transformatie van de Wmo zijn in de periode 2023-2024 maatregelen voorbereid en uitgetest om de Wmo-voorzieningen en uitvoeringsprocessen te herijken, met als doel om de uitgaven voor de Wmo betaalbaar en beheersbaar te houden en de klanttevredenheid te optimaliseren. De geleerde lessen tijdens deze transformatie worden vanaf 2025 geïmplementeerd en geborgd in regulier beleid en vanuit daar zal het langdurige effect van deze vernieuwingen gevolgd worden.

Vanuit de invalshoeken Wmo, jeugd en participatie en de daarin door inwoners gevraagde ondersteuning wordt efficiënter en effectiever samenwerken tussen de leefgebieden werk, zorg, inkomen, welzijn, wonen en onderwijs bevorderd, zodat het bestaande voorzieningenniveau met de beschikbare middelen in stand kan worden gehouden. De Regiodeal is daarbij een belangrijke impuls.

Samenkracht en participatie
Participeren in de samenleving wordt gestimuleerd onder andere door de ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorg, sociaal en cultureel werk, algemeen maatschappelijk werk, opbouwwerk, preventie, inclusie, burgerparticipatie en bestrijding van eenzaamheid. Samenwerking binnen het platform Landgraaf Verbindt tussen professionals en (in)formele initiatieven zorgt ervoor dat deze samenkracht en participatie bevorderd wordt. 

Algemene voorzieningen gericht op participeren
Algemene voorzieningen zijn een laagdrempelige vorm van ondersteuning die de inzet van zwaardere zorg kan voorkomen. Intentie is het openstellen van huiskamers als brede inloopvoorziening maar ook het meer benutten van buurt- en wijkcentra als ontmoetingsplek en inloopvoorziening in de wijk. Welsun en Met Elkaar Landgraaf nemen hierin onder de paraplu van Landgraaf Verbindt het voortouw en worden daartoe financieel gefaciliteerd.

Wonen en zorg
De samenwerking tussen het sociale en fysieke domein krijgt niet alleen gestalte vanuit de Regiodeal maar ook in de naar alle waarschijnlijkheid eind 2024 vastgestelde toekomstvisie Wonen en Zorg. Zowel regionaal (Parkstad, via het koploperstraject huisvesting aandachtsgroepen) en lokaal (gemeente Landgraaf samen met gemeente Kerkrade) wordt samen met woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties gewerkt aan een integrale toekomstvisie Wonen en Zorg. Met deze visie wordt de basis gelegd voor een toekomstbestendig uitvoeringsprogramma waarin concreet is vastgelegd welke plannen wanneer worden uitgevoerd om te voorzien in wonen, zorg en welzijn voor ouderen en andere kwetsbare doelgroepen.

Preventie en samenwerkingsinitiatieven
Preventie blijft voor zowel de jeugd als de volwassenen speerpunt. Er worden interventies ingezet die zich richten op het versterken van huidige samenwerkingsverbanden, het werken aan verantwoord burgerschap, de integrale aanpak verbeteren, de aanpak scheidingsproblematiek en het komen tot duurzame buddy-systemen. Deze preventieve activiteiten worden bekostigd door onttrekking van de hiervoor benodigde middelen aan de reserve Jeugdpreventieplan. De activiteiten waarop wordt ingezet zijn aanvullend op eerdere interventies, aansluitend bij de opdracht aan JENS, die al geborgd zijn. 

Met Landgraaf Verbindt worden samenwerkingsinitiatieven tussen organisaties ondersteund, met als doel het maatschappelijk middenveld te versterken en het voorzieningenniveau op peil te houden. Op de rol staan onder andere themagerichte netwerkbijeenkomsten en het bevorderen van het gebruik van de sociale activiteitenkaart alsook het samenbrengen van professionals met soortgelijke vraagstukken. 

Eenzaamheid
Landgraaf scoort hoog op het gebied van eenzaamheidsproblematiek in alle leeftijdscategorieën. We sluiten op regioniveau aan bij initiatieven die kennis delen en bij de coalitie ‘Samen tegen eenzaamheid’. Via het plan ‘Landgraaf één tegen eenzaamheid’ wordt ingezet op het laten ontmoeten van inwoners en het leggen van verbanden met andere initiatieven. Samen met de twee Landgraafse VO-scholen wordt ingezet op de aanpak van eenzaamheid onder jongeren middels projecten en lessen over eenzaamheid. Met inzet van het ouderenwerk van Welsun wordt laagdrempelig hulp geboden aan ouderen, is er een luisterend oor en kunnen zij begeleid worden naar laagdrempelige, voorliggende voorzieningen en activiteiten. Daarnaast wordt een nieuwe aanpak tegen eenzaamheid opgezet. Deze projectaanpak start in 2025.  

Lokale Inclusie Agenda (LIA)
Een Lokale Inclusie Agenda (LIA) zal ter vaststelling worden voorgelegd, zodat iedere inwoner gelijke kansen en rechten heeft om zelfstandig mee te doen op alle terreinen in het leven. Ingezet wordt daarbij vooral op bewustwording in de interne en externe omgeving, fysieke toegankelijkheid, digitale toegankelijkheid en de sociale omgeving. Ook wordt er ingezet op het samenstellen van een inclusiepanel waarin diverse ervaringsdeskundigen en belangenvertegenwoordigers de toegankelijkheid van projecten en andere ontwikkelingen toetsen. 

Maatschappelijk werk en buurtopbouwwerk
Maatschappelijk werk en buurtopbouwwerk worden beiden via Welsun uitgevoerd. Maatschappelijk werk richt zich primair op het beantwoorden van zeer diverse vragen van inwoners op sociaal- en maatschappelijk gebied. Buurtopbouwwerk richt zich op het verbeteren van de kwaliteit van de sociale leefbaarheid binnen de wijk/buurt. Dit door zowel het actief signaleren van knelpunten als door het anticiperen op initiatieven van inwoners. Vanwege een, in de afgelopen jaren, stijgende trend in het aantal en de complexiteit van vragen van inwoners, is er in de jaren 2023 en 2024 tijdelijk 2 Fte extra buurtopbouwwerk aan Welsun toegekend. In 2025 bekostigt Welsun deze formatie zelf. Gedurende 2025 zal het effect van deze evaluatie worden geëvalueerd en aan de raad voorgelegd.  

De samenwerking tussen zorgaanbieders (Welsun, JENS en Met Elkaar Landgraaf) wordt verder geïntensiveerd om het soepel op- en afschalen van zwaardere en lichtere ondersteuning mogelijk te maken. Initiatieven vanuit de verschillende partners worden gekoppeld binnen het platform van Landgraaf Verbindt. 

Vrijwilligerswerk en mantelzorg
Veel organisaties kunnen niet (goed) functioneren zonder de inzet van vrijwilligers. Het gaat hierbij zowel om de traditionele verenigingen als ook om de inzet van vrijwilligers binnen het sociale domein. Naast Welsun, die zelf veel vrijwilligers inzet en verantwoordelijk is voor de vrijwilligerscentrale, zorgen een aantal organisaties voor de ondersteuning van mantelzorgers dan wel de ondersteuning van mensen die vanwege lichamelijke of psychische redenen hier behoefte aan hebben. Het beschikbaar krijgen en houden van voldoende vrijwilligers en mantelzorgers is punt van aandacht. In 2025 zal Landgraaf Verbindt nadrukkelijk aandacht geven aan dit thema door een netwerkbijeenkomst rondom deze vraagstukken te organiseren. 

Inburgering
In 2022 is de nieuwe inburgeringswet in werking getreden. Deze geldt voor statushouders en immigranten met een inburgeringsplicht. Hierin trekken Welsun, het Mens Ontwikkel Bedrijf en het onderwijs samen op. 

Opvang vluchtelingen uit Oekraïne
Daar waar de Richtlijn Tijdelijke beschermingsmaatregel (RTB) opvang ontheemden Oekraïne op 4 maart 2025 zou aflopen, is deze inmiddels verlengd tot 4 maart 2026. De ondersteuning aan vluchtelingen uit Oekraïne is gericht op het, naast het bieden van onderdak, zoveel als mogelijk te ondersteunen zelfstandig te kunnen leven in Landgraaf. De hiermee gepaard gaande kosten worden door de Rijksoverheid vergoed. Daarnaast zal in 2025 vorm worden gegeven aan het innen van de eigen bijdrage voor werkende vluchtelingen uit Oekraïne 

Toegang en eerstelijnsvoorzieningen
Mede als gevolg van de vergrijzing zal sprake blijven van een toenemend beroep op de Wmo. Transformatie van de Wmo is ingezet en gewerkt wordt aan het opnieuw opbouwen van werkprocessen, met als doel om de beschikbare capaciteit zo efficiënt en effectief mogelijk in te zetten. Samenwerking tussen toegang, zorgaanbieders en voorliggend veld is hierbij van belang.

Inkomensregelingen
Inkomensregelingen betreffen uitkeringen vanuit de Participatiewet aan mensen die zijn aangewezen op bijstand. Ook bijzondere bijstand en diverse minimaregelingen behoren hiertoe. De uitvoering hiervan ligt bij ISD BOL, de stichting Leergeld, het Jeugdfonds Sport en het Jeugdfonds Cultuur. 

De Voorzieningenwijzer geeft een advies over onderbenutting van voorzieningen/regelingen. Zo wordt gekeken of er recht bestaat op toeslagen, of er aanspraak gemaakt kan worden op bijvoorbeeld bijzondere bijstand of minimabeleid, maar ook of aangifte inkomstenbelasting aan de orde is. De Voorzieningenwijzer is ingebed in de bestaande processen van ISD BOL. Zo wordt bij iedere toekenning van een uitkering het aanbod voor de Voorzieningenwijzer gedaan. 

BUIG
Van de rijksoverheid wordt een gebundelde uitkering (BUIG) ontvangen voor het bekostigen van de uitkeringen Participatiewet, IOAW, IOAZ, Bbz en voor de inzet van loonkostensubsidie. Deze uitkering is gebaseerd op een objectief verdeelmodel. Idealiter zou de uitkering voldoende moeten zijn om de uitkeringslasten volledig te dekken. Dat is voor Landgraaf echter al jaren niet het geval, waardoor er structureel tekorten zijn op de uitkeringslasten die uit eigen middelen moeten worden bijgepast. De drempel om in aanmerking te komen voor de extra Vangnetuitkering is 7,5% van de definitief over dat jaar toegekende BUIG.  De Centrale Raad van Beroep heeft gemeente Landgraaf in het gelijk gesteld dat de hoogte van de BUIG structureel ontoereikend is en het ministerie de opdracht gegeven om met een voorstel te komen waarmee Landgraaf voor haar tekorten gecompenseerd wordt. 

(Arbeids)Participatie/Mens Ontwikkel Bedrijf
Het Mens Ontwikkel Bedrijf is verantwoordelijk voor de re-integratie van mensen met een Participatiewet uitkering. Door krapte op de arbeidsmarkt doen vooral mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt een beroep op de uitkering. Dit kenmerkt zich door meer, grotere en complexere problematiek. Daar waar er in het verleden nog een groot deel van de kandidaten ingedeeld werd in de arbeidsfitheidscategorie 50-100%, is nu de helft van de re-integratie kandidaten ingedeeld in de categorie 30-50% arbeidsfit. Gevolg is dat er fors meer inspanningen en dus middelen nodig zijn om kandidaten richting de arbeidsmarkt of een participatieplek te (bege)leiden. In 2023 zijn er via het Mens Ontwikkel Bedrijf 88 kandidaten (een gemiddelde van 7 per maand) uitgestroomd naar betaald werk. In 2024 is dat aantal tot september 58 (ook een gemiddelde van 7 per maand). We zien ook een lichte toename in het aantal mensen dat parttime gaat werken. Dit betekent dat de extra inspanningen en ingezette middelen geleid hebben tot een vooralsnog nagenoeg gelijkblijvende uitstroom naar werk en dus van groot belang blijven voor toekomstige uitstroom. 
 
Bij het laten re-integreren van een meer kwetsbare doelgroep is ook de bereidheid van werkgevers nodig om niet de vacature als uitgangspunt te nemen, maar meer te kijken naar wat de potentiële werknemer zijn bedrijf kan bieden en hoe de werkgever hierin kan ondersteunen. Vanaf 2025 zal met de invulling van de regiodeal een forse impuls gegeven worden aan het instrumentarium dat beschikbaar is om mensen te ondersteunen bij (arbeids)participatie.
 
In augustus 2024 zijn er bij het Mens Ontwikkel Bedrijf 264 re-integratie kandidaten (50-100%) en 337 participatiekandidaten (30-50%) in begeleiding, een totaal van 601 kandidaten. De veranderde doelgroep (dus een grotere afstand tot de arbeidsmarkt) vergt een andere aanpak. Voor 2025 zijn wij bezig met een aanpassing in het traject waardoor de scheiding re-integratie en participatie wordt losgelaten. We gaan alle kandidaten beschouwen als ontwikkelkandidaten en zijn pas tevreden als iedereen naar vermogen participeert. Door het loslaten van dit onderscheid kan de ingezette ontwikkeling veel beter gevolgd en verankerd worden. 
 
Daarnaast zal er ook gekeken moeten worden naar hoe kandidaten sneller en beter de Nederlandse taal geleerd kunnen krijgen. Een groot deel van de kandidaten beheerst de Nederlandse taal namelijk onvoldoende om deel te kunnen nemen aan het arbeidsproces terwijl in deze doelgroep duidelijk onbenut arbeidspotentieel zit.

WSW en beschut werk
Sinds 2015 worden geen nieuwe indicaties meer afgegeven voor de Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw). De mensen met een bestaande indicatie blijven aan de slag bij Werkvoorzieningschap Oostelijk Zuid Limburg (WOZL). Via het Werkgeverservicepunt (WSP) worden deze mensen zoveel als mogelijk individueel of groepsgewijs gedetacheerd bij reguliere werkgevers. Vanaf 2015 komen mensen met de zwaarste belemmeringen dus niet meer in de Wsw, maar in de participatiewet terecht. Gezien de zware problematiek van de doelgroep is het heel complex om deze mensen aan een baan te helpen. De hiertoe ter beschikking staande instrumenten zoals begeleiding en loonkostensubsidie zullen de komende periode zoveel als mogelijk ingezet worden. In het kader van de regiodeal zal ook de aandacht uitgaan naar wat nodig is om deze doelgroep te laten participeren op de arbeidsmarkt. Beschut werk kan hierbij een instrument zijn. 

Maatwerkvoorzieningen (Wmo)
De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) gaat uit van eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht. Iedereen is in de eerste plaats zelf verantwoordelijk is voor het organiseren van zijn eigen leven, werken en wonen. Als dat niet kan, dan zorgen we voor elkaar, waarbij inwoners elkaar ondersteunen en daarna pas de gemeente als vangnet waarbij in eerste instantie een beroep kan worden gedaan op algemene voorzieningen. Als dat ook niet lukt worden individuele voorzieningen ingezet. Zo kort als mogelijk en zo zwaar als nodig. Desondanks is nog steeds sprake van een stijgende vraag naar ondersteuning vanuit de Wmo en in het bijzonder huishoudelijke hulp. Daarom is de transformatie van de Wmo ingezet, gericht op het opnieuw opzetten van de voorzieningen en uitvoeringsprocessen. 

Schulddienstverlening
Welsun (1e lijn) en Kredietbank Limburg (KBL, 2e lijn) geven in samenwerking vorm aan de ondersteuning van mensen die schulden hebben. In 2024 is sprake van een toename van de meldingen richting de Kredietbank Limburg ten opzicht van 2023. Ook nemen we in 2024 een stijging waar ten opzichte van 2023 in de mate waarop een beroep wordt gedaan op de 1e lijns-schuldhulpverlening. Een aantal majeure ontwikkelingen waaronder de wijziging van de gemeenschappelijke regeling, de strategiediscussie, de wijziging van de bekostigingsstructuur en de afwikkeling van de uittreding met ingang van 1-1-2024 van Heerlen krijgen hun beslag in 2024, waarbij de uitwerking daarvan deels een plek krijgt in 2025. Daarnaast zal ook vertaling plaats moeten vinden van landelijke ontwikkelingen, zoals de invoering van de basisdienstverlening en het doel om het aantal huishoudens met problematische schulden te halveren. 

Jeugdhulp 
Tot het taakveld jeugdhulp behoort begeleiding van jongeren op het vlak van jeugd- en opvoedhulp, jeugd- GGZ, jeugdzorg aan verstandelijk beperkten, vervoer, persoonlijke verzorging, kortdurend verblijf en gesloten jeugdhulp.

Jeugd- en opvoedhulp
De  opdracht basishulp Jeugd voor de ambulante jeugdhulp wordt door JENS uitgevoerd. De  thema's integraliteit en normaliseren hebben een grotere focus gekregen. De opdracht wordt bekostigd door een lumpsum budget.

Overige jeugdhulp
Via centrumgemeente Maastricht kopen we de overige jeugdhulp in, te weten:
•    Crisishulp (zowel ambulant als residentieel) en de crisisdienst jeugd (=toegang tot crisishulp, voorheen SEH genoemd);
•    Verblijf (alle vormen, ook voltijdpleegzorg);
•    Gesloten en intensief klinische Jeugdhulp Zuid-Limburg (GIKJ);
•    Jeugdbescherming en Jeugdreclassering.

Naast bovenstaande jeugdhulp, kopen we ook onderstaande jeugdhulp in:
- Landelijk Transitiearrangement (LTA) om goede, passende hulp aan de meest kwetsbare jongeren te bieden en de continuïteit van het zorglandschap te garanderen, via de Vereniging van Nederlandse Gemeenten;
- Overige maatwerkcontracten: daar waar bovenstaande inkoop niet volstaat.

Veranderingen Jeugdwet 
In 2023 is de VNG akkoord gegaan met de hervormingsagenda jeugdzorg. De hervormingsagenda wordt verwerkt in diverse richtlijnen en wetten. Deze worden vanaf 2023 lokaal en regionaal geïmplementeerd. De leidende principes voor de hervorming van de jeugdzorg zijn:
1.  Passende zorg voor de meest kwetsbare kinderen;
2.  Versterken veerkracht in normale dagelijkse leven;
3.  Minder marktwerking;
4.  Verbetering kwaliteit en effectiviteit;
5.  Jeugdzorg als effectieve samenwerkingspartner.

Jeugdbescherming- en reclassering
Tot deze taakvelden behoren jeugdbeschermingsmaatregelen gericht op de opvang en het verbeteren van de veiligheid van kinderen en jeugdigen tot 18 jaar (met inbegrip van maatwerkdienstverleningsmaatregelen) voor jeugdigen die in de betreffende opvangvoorzieningen verblijven. De reclasseringsinterventies worden door de rechter bepaald en kunnen uitstijgen boven de leeftijd van 18 jaar. 

Veilig Thuis/Geweld Hoort Nergens Thuis
Veilig Thuis is het meldpunt voor situaties waarin kindermishandeling/huiselijk geweld een rol speelt. De afgelopen jaren is gewerkt aan een stabiele basis voor Veilig Thuis als organisatie binnen de GGD Zuid-Limburg. In 2024 is de regionale visie ‘Geweld in Afhankelijksheidsrelaties’ en bijbehorende uitvoeringsagenda vastgesteld. De komende jaren staan in het teken van implementatie van deze visie. 

Kinderopvangtoeslagaffaire (KOTA)
De rijksoverheid heeft de gemeenten opgedragen om hulpverlening te bieden aan (mogelijk) gedupeerden. Dit heeft niet alleen betrekking op financiële hulp, bijvoorbeeld bij schulden, maar ook op hulp op het gebied van wonen, gezondheid, maatschappelijke begeleiding, etc. De hiermee gepaard gaande kosten worden vergoed via een specifieke uitkering.

Maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en beschermd wonen
Onder deze taakvelden worden alle opvang en beschermd wonen voorzieningen verstaan met inbegrip van eventuele maatwerk dienstverlening en voorzieningen voor burgers die in deze opvanglocaties verblijven. Uitgangspunt hierbij is dat ondersteuning, bescherming en behandeling zoveel mogelijk in de thuissituatie wordt ingezet. Deze regionale voorzieningen worden regionaal ingekocht en bekostigd. 

Het tekort op de BUIG is en blijft onvoorspelbaar vanwege het gehanteerde verdeelmodel, waarbij het lastig is om een link te leggen tussen het aantal WWB-ers in de beroepsbevolking/het aantal mensen met een bijstandsuitkering en het tekort. Immers: met een hoog tekort zou een hoog aantal WWB-ers verwacht worden, maar deze correlatie is niet eenduidig. Ten opzichte van 2021 is met ingang van 2022 sprake van een afname van het aantal bijstandsuitkeringen. Het aantal toekenningen bijzondere bijstand is in 2023 ten opzichte van voorgaande jaren afgenomen. Hier zou een verband kunnen zijn met de daling van het aantal personen met een uitkering. Het aantal personen in de Wsw loopt overeenkomstig de verwachting jaarlijks terug. Ten aanzien van schuldhulpverlening is te zien dat in 2023 minder mensen ondersteuning hebben gehad. We kijken hierbij voor de vergelijking naar 2020 en 2021 omdat in 2022 een verkeerde  meting is uitgevoerd. De oorzaak voor deze verminderde ondersteuning is het aantal personele wisselingen bij onze uitvoerder. Hierop is geacteerd en de bezetting is nu weer op sterkte. In 2024 heeft dit geleid tot een inhaaleffect. 

De netto arbeidsparticipatie is in de afgelopen jaren gestegen, dit komt ook terug in de daling van het aantal personen met een bijstandsuitkering. Het aantal lopende re-integratievoorzieningen is redelijk stabiel, dit ondanks de afname van het aantal personen in de bijstand. Reden hiervoor is dat we meer mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt zijn gaan ondersteunen. 

AO 14  - Ontwikkeling Subsidiebijdrage professionele welzijnsinstellingen en verenigingen
De prijsindex bbp 2025 is lager dan de gewogen index die in de begroting 2024 is gebruikt als basis voor de indexatie. Dit zorgt voor een lagere last.

AO 15 - Wmo hulpmiddelen  / AO 16 - Wmo begeleiding (MEL) / AO17 - Wmo Hulp bij het huishouden / AO 18 - Aanvullende indexering Wmo tbv stijging zorgkosten uit Algemene Uitkering
Deze autonome ontwikkelingen zijn het gevolg van de stijging van het aantal cliënten die hulp bij het huishouden ontvangen, het toegenomen uurtarief voor hulp bij het huishouden, de afspraken zoals vastgelegd in het raamcontract hulpmiddelen om de realisatie 2023 te gebruiken als basis voor de indexering en de contractueel met MEL overeengekomen naar boven bij te stellen prijsindex. In het kader van deze grote autonome ontwikkeling is het hoopvol dat het Rijk voornemens is met ingang van 2026 een nader te bepalen deel van de Wmo via een andere methodiek dan de algemene uitkering te verdelen waarbij afhankelijk van de gekozen bekostigingsvorm een passende indexering wordt onderzocht. Hopelijk zorgt dat voor een verdeling van het landelijk beschikbare budget waarbij meer rekening wordt gehouden met de demografische ontwikkelingen per regio, de sociaal maatschappelijke structuur en de daadwerkelijke volume en loon- en prijs compensatie die in deze sector wordt toegepast (loon en prijs) en waar wij in Landgraaf mee geconfronteerd worden (vergrijzing). We hebben daarom hiervoor niet meer een apart risico opgenomen.

AO 19 - Lasten jeugdhulp 
De jeugdhulp valt uiteen in drie grote onderdelen. De ambulante basishulp jeugd is bij JENS ingekocht via een lumpsum contract hetgeen betekent dat er een vast bedrag is afgesproken waarvoor in een jaar de ambulante jeugdhulp, inbegrepen onderdelen van het voorliggende veld, wordt geleverd. In het contract zijn wel afspraken vastgelegd over indexering en mogelijke meer- of minderkosten. De bijraming voor de Ambulante Jeugdhulp is een gevolg van de afgesproken loon- en prijs indexering in het nieuwe lumpsum contract. Op basis van het nieuwe contract 2023-2027 dat met JENS is afgesproken voor de ambulante Jeugdhulp vindt indexering van de Lumpsum bijdrage aan JENS plaats op basis van een mix van de OVA-index (90%) en de PPC-index31 (10%). Deze prijs wordt een maal per jaar op 1 januari geïndexeerd. Deze index is hoger dan de prijsindex die wij ontvangen via de algemene uitkering en ook hoger dan de eerder opgenomen meerjarige index. Het aantal jeugdigen met ambulante jeugdhulp is voor wat betreft de financiering van de Lumpsum naar JENS geen variabele meer voor de bijdrage. In deze autonome ontwikkeling zijn de mogelijke meerkosten op basis van cliëntaantallen, zwaarte en zorgduur van trajecten van de ambulante jeugdhulp JENS nog niet meegenomen. Momenteel loopt een onderzoek naar die mogelijke meerkosten en pas als de resultaten van dit onderzoek bekend zijn kan beoordeeld worden of er meer bijstelling van dit budget moet plaatsvinden. Voor nu wordt er wel een risico JENS opgenomen voor deze mogelijke maar nog onzekere meerkosten. Het risico voor JENS is opgenomen in een afzonderlijk risico (R16).

Financiën programma 6

In bijlage 2 van de programmabegroting worden de lasten en baten per taakveld weergegeven.

  

 

GR Centrumgemeente Maastricht inkoop jeugdzorg - regio Zuid-Limburg
De gemeente Maastricht is centrumgemeente voor de niet lokaal en landelijk ingekochte jeugdhulp. De financiële bijdrage voorziet in crisishulp, verblijf en de gecertificeerde instellingen.

GR GGD ZL (Veilig Thuis)
Zie ook programma 7. De begroting van de GGD is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 50.

GR Samenwerking Informele Zorg (centrumgemeente Heerlen)
Vanaf 2019 treedt de gemeente Heerlen namens Landgraaf op als de formele subsidieverstrekker voor die organisaties die mantelzorgers ondersteunen of informele zorg leveren in onze gemeente. De stijging ten opzichte van 2024 betreft indexatie.

GR Centrumregeling Samenwerking Parkstad opvang en beschermd wonen Wmo 2015 (centrumgemeente Heerlen)
De centrumregeling regionale samenwerking Parkstad opvang en beschermd wonen Wmo 2020 is in het leven geroepen om de taak opvang en beschermd wonen binnen de Wmo binnen Parkstad uit te voeren. De verantwoordelijkheden voor de taak liggen bij de deelnemende gemeenten. Het Rijksbudget wordt verstrekt aan de centrumgemeente Heerlen. 

GR ISD BOL
ISD BOL ontvangt een financiële bijdrage voor de beleidsvoorbereiding en uitvoering van taken met betrekking tot onderdelen van de Participatiewet. Daarnaast voert ISD BOL op verzoek van de gemeente aanvullende regelingen uit. De begroting van ISD BOL is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 32.

GR Kredietbank Limburg
De Kredietbank Limburg ontvangt een bijdrage voor de uitvoering van schuldhulptrajecten. Hiermee worden inwoners die in financiële problemen zijn gekomen - en die daar zonder hulp van buiten niet meer uit komen - ondersteunt. De begroting van de Kredietbank is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 36.

GR Omnibuzz
Omnibuzz ontvangt een financiële bijdrage voor de uitvoering van het collectief- en individueel vervoer van Wmo-cliënten met een indicatie. De begroting van Omnibuzz is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 53.

GR Werkvoorzieningschap Oostelijk Zuid Limburg (WOZL)
Het WOZL ontvangt een financiële bijdrage voor de uitvoering van beschut werk en de invulling van het formeel werkgeverschap in het kader van de Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw). De begroting van WOZL is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 28.

GR Werkgevers Service Punt
Het Werkgevers Service Punt ontvangt een financiële bijdrage voor de werkgeversdienstverlening ten behoeve van de doelgroep Wsw en Participatiewet én voor de uitvoering van de Wsw, met uitzondering van het formeel werkgeverschap. De begroting van het WSP is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 onder raadsvoorstel 28.

JENS
De preventieve en ambulante jeugdhulp wordt gezamenlijk met Heerlen en Voerendaal ingekocht bij JENS door middel van een jaarlijkse ‘lumpsum’ bijdrage.

Stichting Levantogroep inzake Housing en Opvang
Levantogroep wordt jaarlijks gesubsidieerd om problematische woonsituaties te stabiliseren en uithuiszettingen te voorkomen. De stijging ten opzichte van 2024 betreft indexatie. 

Stichting Levantogroep inzake Algemene Voorziening Slot Schaesberg
Levantogroep wordt jaarlijks gesubsidieerd inzake de algemene voorziening voor (begeleiding van activiteiten bij Slot Schaesberg. De stijging ten opzichte van 2024 betreft indexatie. 

Zorg en Veiligheidshuis Parkstad (ZVHP)
De begroting 2024 van het Veiligheidshuis betreft de werkzaamheden uitbreiding coördinatie in verband met nazorg re-integratie ex-gedetineerden. Deze bedragen worden vastgesteld op basis van de goedgekeurde begroting van het Veiligheidshuis. (Het grootste gedeelte van het budget met betrekking tot ZVHP is opgenomen onder programma 1). De bijdragen zijn vooralsnog gelijk gebleven.

Gemeente Sittard-Geleen inzake VIA
VIA staat voor Verbindingsknooppunt Informatie en Advies voor personen met verward gedrag. De gemeente Sittard-Geleen ontvangt vanaf 2024 hiervoor een bijdrage als uitvoerende centrumgemeente. Het VIA zorgt voor vroegtijdige signalering van problemen wat weer kan leiden tot aanmelding bij andere partners zoals: bemoeizorg, vangnet, het veiligheidshuis, etc. De bijdragen zijn vooralsnog meerjarig gelijk gebleven.

Stichting MEE Zuid-Limburg
De bijdrage aan stichting MEE voorziet in de onafhankelijke cliëntondersteuning voor inwoners van Landgraaf die minder zelfredzaam zijn. Zij maken meedoen mogelijk. In het bijzonder voor mensen met een beperking of andere kwetsbaarheid. De stijging ten opzichte van 2024 betreft indexatie. 

Belangenvereniging Rimburg
De Belangenvereniging Rimburg ontvangt jaarlijks een bijdrage inzake de algemene voorziening dagbesteding voor activiteiten van het dorps inlooppunt in de kern Rimburg. De bijdragen zijn vooralsnog meerjarig gelijk gebleven.

Stichting Calibris Advies (wijkleerbedrijf Landgraaf)
Calibris advies ontvangt jaarlijks een subsidie voor de exploitatie van het Wijkleerbedrijf Landgraaf. De stijging ten opzichte van 2024 betreft indexatie. 

Stichting The MoveFactory
De stichting The MoveFactory wordt gesubsidieerd voor het werkgeverschap van de combinatiefunctionarissen sport en bewegen en de uitvoering van het uitvoeringsprogramma sport en bewegen. De subsidie wordt ingezet vanuit de programma’s sport, cultuur en recreatie – sociaal domein en volksgezondheid. Zie ook programma's 5 en 7. De bijdragen zijn vooralsnog meerjarig gelijk gebleven.

Stichting Park Strijthagen (Eikske)
Zie ook programma 5. De stijging t.o.v. 2023 betreft indexatie. 
Stichting Samen Delen Regio Parkstad, Voedselbank Limburg-Zuid, Jeugdfonds Sport Limburg, Jeugdfonds Cultuur Limburg, Leergeld Parkstad, Consuminderhuis Parkstad, Vincentiusvereniging Landgraaf. Deze organisaties ontvangen jaarlijks een subsidie zodat zij mensen die zelf onvoldoende financiële middelen hebben kunnen ondersteunen bij hun deelname aan de maatschappij. De stijging t.o.v. 2024 betreft indexatie. 

Stichting CMWW Brunssum (Belbus)
Het CMWW ontvangt jaarlijks een subsidie voor de administratie en ondersteuning van de Landgraaf Bus (Belbus). De stijging ten opzichte van 2024 betreft indexatie. 

Stichting Welsun
De subsidie aan Welsun is bestemd voor de uitvoering van het voorliggende veld. Dit bestaat in het geval van Welsun uit onder andere maatschappelijk-, ouderen- en cultureel werk, de Vrijwilligerscentrale, schulddienstverlening, coördinatie inloop GGZ, terugkerende kosten wijkpunt Sun-plein, de begeleiding van gedupeerden binnen de Kinderopvangtoeslagaffaire (KOTA) en de begeleiding van vluchtelingen uit Oekraïne en statushouders. De stijging ten opzichte van 2024 betreft indexatie. 

Stichting An d’r Put
Stichting An d’r Put ontvangt een financiële bijdrage voor het beheer en exploitatie van de accommodatie, met als doel het in stand houden van de accommodatie voor een duurzaam en eigentijds aanbod van sociaal maatschappelijke activiteiten, sport, spel en cultuur. In 2023 is een nieuwe overeenkomst gesloten, waardoor de kosten meerjarig zijn gedaald.

Stichting GIPS spelen en leren
De stichting ontvangt jaarlijks een subsidie voor het uitvoeren van gastlessen op alle basisscholen over het leven met een beperking. De stijging ten opzichte van 2024 betreft indexatie. 

R01 - Meerjarige exploitatie en onderhoud Maatschappelijke Basisvoorziening Brandpoort
Sinds 1 januari 2024 is de Brandpoort eigendom van de gemeente en wordt het een maatschappelijke basisvoorziening voor buurtactiviteiten, met aandacht voor kwetsbare doelgroepen en verenigingsleven. De financiële consequenties worden eind 2024 duidelijk. Een rapport uit eind 2023 verwacht een jaarlijkse bijdrage van circa € 162 duizend vanaf 2025. De gemeente is verantwoordelijk voor planmatig en grootschalig onderhoud, met een jaarlijkse storting van € 42.500 in de onderhoudsvoorziening. De totale impact in 2025 is circa € 205 duizend, met een zeer hoog risico (100%).

R03 - Financiële impact prognose ontwikkeling cliëntenaantallen PW bij ISD BOL op de nullijn i.p.v. jaarlijks -2%

In de MJB 2025 is rekening gehouden met een daling van het cliëntenaantal met 2% per jaar. Gelet op de samenstelling van het cliëntenbestand, waarbij het aantal direct plaatsbare kandidaten op werk beperkt is, in samenhang met de in- en uitstroom die niet beïnvloedbaar is, is het denkbaar dat deze jaarlijkse daling niet gerealiseerd kan worden. De kans hierop wordt ingeschat op hoog (75%), waarbij het financieel risico in de loop van de jaren stijgt.

R06 - Ontwikkelingen GR Kredietbank Limburg
Binnen de Kredietbank Limburg lopen momenteel een tweetal processen die van invloed kunnen zijn op de financiële bijdrage die de gemeente Landgraaf aan deze gemeenschappelijke regeling moet doen, los van de daadwerkelijke afname van dienstverlening. Op de 1e plaats betreft het hier de strategiediscussie, waarbij gekeken wordt naar welke dienstverlening door iedere deelnemer afgenomen zou moeten worden. Op de 2e plaats wordt gekeken welke bekostigingswijze hierbij past waarbij afhankelijk van de gekozen structuur de meerkosten voor Landgraaf in het meest ongunstige geval € 350 duizend bedragen (prijsniveau 2019). De keuzes die hierbij nog gemaakt moeten worden kunnen van invloed zijn op de bijdrage voor 2025 en verder.  We hebben een kans inschatting gehanteerd van hoog (75%).

R14 - Financiële kwetsbaarheid zorgaanbieders
EY publiceert jaarlijks op basis van de aangeleverde jaarrekeningen die via DigiMV zijn gerapporteerd over de financiële status van de zorgaanbieders. Daarin wordt op basis van verschillende financiële en operationele kengetallen per zorgsector de financiële gezondheid van de zorgaanbieders beoordeeld. Vanuit de jaarrekeningcijfers 2022 blijkt dat 40% van de jeugdzorgaanbieders een verlies heeft gerapporteerd, bijna alle seinen in de subsector staan op rood en de gemiddelde rating van instellingen in de sector is zeer zorgwekkend te noemen. De positie van de Zuid-Limburgse zorginstellingen sluit overduidelijk bij de uitkomsten aan, inmiddels zijn er een aantal van onze grootste zorgaanbieders met een zorgwekkende financiële positie en dat heeft gevolgen voor ons zorglandschap. De verwachting is dat een aantal instellingen voor financiële steun bij ons gaan aankloppen of in het ergste geval faillissement moeten aanvragen. Daar wij verantwoordelijk zijn voor de zorgcontinuïteit van onze cliënten is dit naast een financieel ook een inhoudelijk risico.

R15 - Hervormingsagenda Jeugd
De doelstelling voor de Hervormingsagenda is tweeledig:
1. Betere en tijdige hulp en ondersteuning voor jeugdigen en gezinnen, op de juiste plek en wanneer dit nodig is.
2. Hulp en ondersteuning worden aangeboden binnen een beheersbaar en daarmee duurzaam financieel houdbaar stelsel. De risicobedragen zijn overgenomen uit de meerjarenramingen van de begroting 2024. 

R16 - JENS
Ondanks het gegeven dat er vanaf 2023 een nieuwe opdracht is gegund aan JENS met een verhoogde lumpsum inclusief indexering blijkt dat effecten na-ijlen. Corona, de intensieve migratie (vluchtelingenproblematiek) en verhoogde indexering van personeelskosten zullen een onvoorzien effect hebben. De mogelijkheid bestaat dat JENS een beroep zal doen op onvoorzien (lees veiligheidsventiel in het contract). Het mogelijke aandeel Landgraaf is becijferd op basis van het worstcase scenario.

R17 - Maatwerk i.r.t. segment Wonen inkoop Zuid Limburg
Per 1 januari 2023 is het segment Wonen in het kader van jeugdhulp via centrumgemeente Maastricht voor Zuid-Limburg gegund aan 2 partijen (Hoom en Stichting Xonar). Beide contractpartners bestaan uit een samenwerkingsverband van meerdere zorgaanbieders. Het segment wonen gaat over het woonaanbod voor jeugdigen die tijdelijk of langdurig niet thuis kunnen wonen. Wanneer de thuissituatie geen veilige woonomgeving voor de jeugdige vormt, moet er een alternatieve woonvorm gevonden worden. Bijvoorbeeld in een pleeggezin, gezinshuis, of leefhuis. Bij de implementatie van het segment wordt duidelijk dat het aanbod niet afdoende dekking is. Daardoor moet worden uitgeweken naar maatwerkcontracten met financiële consequenties. De verwachting is dat dit knelpunt in 2025 nog niet geheel zal zijn opgelost.

R18 - Toenemende kosten gebruik jeugdzorg
De (afgelopen) lopende aanbestedingen laten zien dat de tarieven voor de jeugdzorg zullen gaan toenemen in verband met het verplichte reële tarief dat ook voor deze zorg moet worden betaald. Daarnaast is er een verzwaring van de zorgvraag zichtbaar en zitten cliënten langer in zorg waardoor de kosten per unieke cliënt zullen toenemen. Vanuit het rijk is structureel extra budget toegekend voor het opvangen van een gedeelte van de tariefstijging vanwege de hogere loonkosten bij de zorgaanbieders. De verwachting is dat dit niet toereikend is om alle extra kosten te dekken.

R19 - Veranderingen in de jeugdbeschermingsketen
Het Toekomstscenario jeugd- en gezinsbescherming, naast de Hervormingsagenda Jeugd, richt zich op een eenvoudige, gezinsgerichte aanpak met een bredere blik op problemen. Lokale teams worden hierin cruciaal, samenwerkend met regionale veiligheidsteams. Dit scenario, opgesteld door diverse ministeries en de VNG, beschrijft veranderingen in de jeugdbeschermingsketen, waar taken nu verdeeld zijn over verschillende ministeries en lokale overheden. Het doel is om tijdige, passende hulp en ondersteuning te bieden, met samenhangende hulp voor het hele gezin. Veilig Thuis speelt hierin een belangrijke rol en zal bijdragen aan de reorganisatie naar één regionaal veiligheidsteam. Onduidelijk is of dit alleen capaciteit of ook middelen betreft

R21 - Risico Veilig Thuis (GGDZL)

Dit betreft het Landgraafse aandeel (6,31%) in het risico in de programmalijn Veilig Thuis van de GGDZL van € 975 duizend. In de programmabegroting 2025, programma 6, nemen we derhalve een risico op voor circa € 71 duizend. 

R23 - Omnibuzz
Dit betreft het Landgraafse aandeel in de risico's die de GR Omnibuzz heeft geïdentificeerd in haar begroting 2024.

R24 - Verhoging exploitatie bijdrage aan park Strijthagen en wijkcentrum An de Koel
Wijkgebouw An de Koel en Park Strijthagen vervullen een heel belangrijke rol als sociaal-maatschappelijke accommodaties in onze gemeente. Beide stichtingsbesturen kampen met een tekort aan bestuursleden en vrijwilligers. Dit zorgt voor een kwetsbare en onzeker situatie. Daarom moet er geprofessionaliseerd worden hetgeen extra kosten met zich meebrengt. Vanwege de noodzakelijke externe uitbesteding van werkzaamheden krijgen ze hun begrotingen niet meer sluitend. Daarom is een verhoging van hun respectievelijke exploitatiebijdragen noodzakelijk. De huidige beheersconstructie is niet langer houdbaar en er is aan een extern bureau (de Hospitality Group) gevraagd de gemeente te adviseren over het beheer en exploitatie van deze en andere sociaal-maatschappelijke gebouwen en accommodaties. Uit dit onderzoek zullen structurele oplossingsrichtingen naar voren moeten komen. Van belang hierbij is dat er een verdere professionaliseringsslag in het beheer van sociaal-maatschappelijke gebouwen en accommodaties moet worden gemaakt. De verhoogde bijdragen aan beide stichtingsbesturen worden in 2025 en 2026 gedekt uit de specifieke uitkering GALA. 

R25 - Toename kosten schuldhulpverlening
In de primitieve begroting is jaarlijks een bedrag van € 469 duizend geraamd. Op basis van de realisatie over 2024 betekent dit voor zover nu te overzien is een tekort van jaarlijks circa € 141 duizend. De vraag is of en in welke mate de nog te wijzigen financieringsmethode richting KBL invloed gaat hebben op de jaarlijkse bijdrage. Wellicht dat dienstverlening per eenheid goedkoper wordt, maar daar staat tegenover dat de overhead op een andere manier verdeeld gaat worden. Omdat dit nu nog niet duidelijk is en er ook niet met 100% zekerheid te zeggen is dat de omvang van de dienstverlening zoals we die in 2024 zien ook voor de komende jaren geldt wordt het risico vooralsnog ingeschat op 75%.

RIV - Onvoldoende omvang egalisatierserve BUIG
Met het op peil brengen en houden van onze egalisatiereserve BUIG neemt het risico dat we v.w.b. de BUIG bij toekomstige Beraps ISD BOL een beroep moeten doen op de algemene reserve ter dekking van een BUIG tekort af. Desalniettemin nemen we een risicopost op voor het mogelijk onvoldoende groot zijn van de egalisatiereserve. Reden hiervoor is met name dat, gelet op de huidige ontwikkelingen van de klantenaantallen, de beoogde daling met 2%, mogelijk niet behaald kan worden. Over de periode van vier jaren hebben we een buffer in de egalisatiereserve BUIG ter grootte van het eindsaldo van 2028 dat gelijk is aan € 676 duizend. We schatten de maximaal benodigde risicopost in ter hoogte van een bedrag van circa € 1 miljoen per jaar. De kans dat we hier een beroep op moeten doen schatten we in als klein (25%), omdat we én een buffer hebben in de egalisatiereserve van € 676 duizend over vier jaren, én we bij een groot tekort een beroep kunnen doen op de vangnetregeling.