Oekraïense vluchtelingen
Daar waar in het begin van de oorlog in Oekraïne gedacht werd dat de vluchtelingen maar voor drie maanden een opvangplek in Nederland nodig zouden hebben om daarna weer naar Oekraïne terug te keren, kunnen we inmiddels wel stellen dat dit anders heeft uitgepakt. De oorlog duurt immers nog steeds voort. Er worden landelijk nog steeds zo’n 300 nieuwe vluchtelingen per week geregistreerd. Het aantal vluchtelingen uit Oekraïne dat we in onze gemeente opvangen, wisselt van tijd tot tijd. Momenteel vangen we in Landgraaf in totaal 213 vluchtelingen op. Daarbij gaat het om zowel particuliere opvang als gemeentelijke opvang. De RTB (Richtlijn Tijdelijke beschermingsmaatregel opvang ontheemden Oekraïne) loopt op 4 maart 2026 af. Tot die tijd hebben vluchtelingen uit Oekraïne, als ze in het bezit zijn van een groene sticker, recht op opvang en de daarbij behorende voorzieningen. Wel wordt er een eigen bijdrage ingehouden bij vluchtelingen die een inkomen hebben en aan bepaalde voorwaarden voldoen. Deze eigen bijdrage gaat retour richting het Rijk en dient als tegemoetkoming in de kosten voor de opvang.
Statushouders
Naast het opvangen van vluchtelingen uit Oekraïne, hebben we als gemeente ook de opdracht om te voldoen aan de taakstelling statushouders. Statushouders zijn vluchtelingen met een vergunning/verblijfsstatus om in Nederland te blijven. Deze statushouders worden willekeurig gekoppeld aan een gemeente om daar een woonruimte te krijgen. Deze woonruimte is doorgaans een passende sociale huurwoning. Door factoren zoals de vastzittende huurwoningmarkt, het ontbreken van gegevens bij koppelingen en de hoeveelheid grote gezinnen die aan onze gemeente gekoppeld worden (mede door een hoog aantal nareizigers), hebben ervoor gezorgd dat we het jaar 2023 hebben afgesloten met een achterstand van 53 nog te plaatsen statushouders. Omdat de huurwoningmarkt nog steeds op slot zit, zullen we deze achterstand niet in een enkel kalenderjaar weg kunnen werken. De verwachting is dan ook dat we ook in 2025 hiervan nog statushouders moeten plaatsen, bovenop onze reguliere taakstelling statushouders. Wat het exact aantal te plaatsen statushouders gaat zijn, is op dit moment nog niet bekend.
Asielzoekers/ Spreidingwet
Asielzoekers zijn vluchtelingen die nog geen vergunning of verblijfsstatus hebben om in Nederland te mogen verblijven. Zij melden zich aan bij het aanmeldcentrum in Ter Apel en worden van daaruit geplaatst in de diverse asielzoekerscentra in ons land. Al tijden zit de opvang in het aanmeldcentrum Ter Apel overvol en is de instroom van nieuwe asielzoekers hoog. Om dit wat evenrediger over het land te kunnen verdelen, is de Spreidingswet in het leven geroepen, die ten tijde van het schrijven van deze paragraaf nog steeds actueel is. Op dit moment is nog niet in te schatten of de Spreidingswet op termijn wordt aangepast of afgeschaft.
Vanuit de provincie Limburg is er aan iedere gemeente een zogenaamde taakstelling Spreidingswet opgelegd. Deze houdt rekening met bijvoorbeeld het aantal inwoners en de sociaal economische factoren binnen een gemeente. De taakstelling voor de gemeente Landgraaf op dit vlak is dat we voor 1 juli 2025 172 asielzoekers moeten huisvesten, waarvan 15 alleenstaande minderjarige vluchtelingen. Hoe dit er in de praktijk uit zal gaan zien, is op dit moment nog niet bekend.