3.3 Financiële positie

In onderstaande tabellen worden de mutaties aangegeven in de lasten, baten en saldo van baten en lasten per programma tussen de meerjarenschijf 2025 zoals opgenomen in de begroting 2024 inbegrepen de doorwerking van besluitvorming in het 1e halfjaar van 2024 en de nieuwe in deze begroting te presenteren begroting 2025.

(cijfers x € 1.000)
Omschrijving	2025 oud	Mutaties BATEN begroting		2025 nieuw
		Bestaand beleid	Nieuw beleid
0. Bestuur en ondersteuning	117.995	7.852	0	125.847
1. Veiligheid	394	0	0	394
2. Verkeer, vervoer en waterstaat	634	0	0	634
3. Economie	167	13	0	180
4. Onderwijs	680	0	0	680
5. Sport, cultuur en recreatie	352	66	0	418
6. Sociaal domein	19.390	-2.355	0	17.035
7. Volksgezondheid en milieu	11.621	166	0	11.787
8. Volkshuisv., RO en sted.vern.	632	65	0	697
TOTAAL	151.865	5.807	0	157.672
Tabel: Baten begroting 2025 versus meerjarenschijf 2025 van de begroting 2024
(cijfers x € 1.000)
Omschrijving	2025 oud	Mutaties LASTEN begroting		2025 nieuw
		Bestaand beleid	Nieuw beleid
0. Bestuur en ondersteuning	35.579	-1.772	0	33.807
1. Veiligheid	5.219	421	0	5.640
2. Verkeer, vervoer en waterstaat	5.273	504	0	5.777
3. Economie	849	-73	0	776
4. Onderwijs	5.294	244	0	5.538
5. Sport, cultuur en recreatie	7.769	189	0	7.958
6. Sociaal domein	76.296	5.118	0	81.414
7. Volksgezondheid en milieu	11.857	1.223	0	13.080
8. Volkshuisv., RO en sted.vern.	3.729	-47	0	3.682
TOTAAL	151.865	5.807	0	157.672
Tabel: Lasten begroting 2025 versus meerjarenschijf 2025 van de begroting 2024
(cijfers x € 1.000)
Saldi van baten minus lasten	2025	2026	2027	2028
0. Bestuur en ondersteuning	9.624	2.362	2.811	3.818
1. Veiligheid	-421	-425	-443	-607
2. Verkeer, vervoer en waterstaat	-504	-549	-570	-629
3. Economie	86	93	95	97
4. Onderwijs	-244	-243	-175	-152
5. Sport, cultuur en recreatie	-123	-95	75	-14
6. Sociaal domein	-7.473	-2.875	-3.510	-4.197
7. Volksgezondheid en milieu	-1.057	-618	-623	-672
8. Volkshuisv., RO en sted.vern.	112	-150	-160	-144
TOTAAL baten minus lasten	0	-2.500	-2.500	-2.500
Tabel: Mutaties in saldi van baten minus lasten per programma 2025 tot en met 2028 in vergelijking tot de meerjarenschijven behorende bij de programmabegroting 2024
+ = saldo gunstiger / - = saldo nadeliger

Voor het beoordelen van de financiële positie is het inzicht in de incidentele baten en lasten relevant.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties en de provincies hebben in het gemeenschappelijke financieel toezichtkader 2020 de begrippen “incidentele baten en lasten” nader aangegeven. In het Gemeenschappelijk Financieel Toezichtkader 2020 geven de provinciale toezichthouders een uitleg van deze begrippen. De aard van de begrotingspost is in eerste instantie bepalend of een post als structureel of incidenteel aangemerkt wordt. Incidentele baten en lasten betreffen die posten die het begrotingssaldo incidenteel beïnvloeden. Deze posten zijn tijdelijk c.q. hebben een eindig doel. Met andere woorden, er is een einddatum bekend. Drie of vier jaar opnemen van een raming is daarbij geen harde scheidslijn meer bij het bepalen of een begrotingspost structureel of incidenteel is. Wanneer de einddatum vier of vijf jaar ligt na het voor het eerst opnemen van een post, kan deze post nog steeds aangemerkt worden als incidenteel. Hoe verder de einddatum ligt na (het hulpmiddel van) drie jaar, hoe minder aannemelijk gemaakt kan worden dat er sprake is van een reële einddatum. Van een begrotingspost waarvan de einddatum over tien jaar ligt kan moeilijk aannemelijk gemaakt worden, dat deze post het begrotingssaldo incidenteel beïnvloedt. Waar de grens precies ligt is moeilijk aan te geven, aangezien het BBV geen scherpe definitie geeft wat structureel of incidenteel is. Het BBV laat ruimte aan de decentrale overheden omdat dit past bij de eigen beoordeling van de lokale omstandigheden. 

Medio 2021 hebben de toezichthouders van de twaalf provincies de handreiking verduidelijking structurele en incidentele baten en lasten gepubliceerd. Deze handreiking is bedoeld als een meer praktisch instrument om te bepalen hoe de baten en lasten moeten worden opgenomen in de begroting.

Met de navolgende tabellen bieden wij deze voorgeschreven inzichten. 

(cijfers x € 1.000)
Omschrijving		Lasten 2025		Baten 2025		Lasten 2026		Baten 2026
	i	s	i	s	i	S	i	s
0. Bestuur en ondersteuning	7.952	25.855	9.028	116.819	2.661	26.130	5.448	110.138
1. Veiligheid	0	5.640	0	394	0	5.787	0	394
2. Verkeer, vervoer en waterstaat	50	5.727	0	634	0	5.848	0	634
3. Economie	60	716	0	180	0	725	0	190
4. Onderwijs	959	4.579	0	680	68	5.598	0	744
5. Sport, cultuur en recreatie	155	7.803	0	418	125	7.944	0	418
6. Sociaal domein	265	81.149	0	17.035	0	79.327	0	17.577
7. Volksgezondheid en milieu	346	12.734	0	11.787	53	12.623	0	11.748
8. Volkshuisv., RO en sted.vern.	398	3.284	0	697	0	3.569	0	667
TOTAAL	10.185	147.487	9.028	148.644	2.907	147.551	5.448	142.510
Tabel: Overzicht incidentele en structurele lasten en baten per programma voor 2025 en 2026
(cijfers x € 1.000)
Omschrijving		Lasten 2027		Baten 2027		Lasten 2028		Baten 2028
	i	s	i	s	i	s	i	s
0. Bestuur en ondersteuning	2.110	26.663	2.953	113.177	2.354	27.219	1.772	116.164
1. Veiligheid	0	5.948	0	394	0	6.112	0	394
2. Verkeer, vervoer en waterstaat	0	5.921	0	634	0	5.980	0	634
3. Economie	0	710	0	190	0	720	0	202
4. Onderwijs	0	5.647	0	767	0	5.624	0	767
5. Sport, cultuur en recreatie	0	7.976	0	419	0	8.066	0	420
6. Sociaal domein	0	79.748	0	17.564	0	80.480	0	17.610
7. Volksgezondheid en milieu	54	12.849	0	11.930	10	13.123	0	12.111
8. Volkshuisv., RO en sted.vern.	0	3.569	0	667	0	3.553	0	667
TOTAAL	2.164	149.031	2.953	145.742	2.364	150.877	1.772	148.969
Tabel: Overzicht incidentele en structurele lasten en baten per programma voor 2027 en 2028
(cijfers x € 1.000)
Omschrijving		2025		2026		2027		2028
Resultaat begrotingsjaar		0		-2.500		-2.500		-2.500
Correctie eenmalige baten (-)		-9.028		-5.448		-2.953		-1.772
Correctie eenmalige lasten (+)		10.185		2.907		2.164		2.364
Gecorrigeerd saldo (structurele ruimte)		1.157		-5.041		-3.289		-1.908
Tabel: Overzicht structurele meerjarensaldi

In navolgende tabel worden meerjarig de incidentele baten per programma gespecificeerd:

							(cijfers x € 1.000)
	Programma	Omschrijving incidentele baten	2025	2026	2027	2028	Toelichting
	0	Korting van € 675 mln. in 2025 op het gemeentefonds - nadeel van de nieuwe financieringssystematiek wordt in 2025 maar voor de helft gecompenseerd	-1.450				De nieuwe financieringssystematiek voor gemeenten en provincies (op basis van Bruto Binnenlands Product) is al per 1-1-2024 ingegaan in plaats van per 1-1-2027. Het nadeel van het naar voren halen van de ingangsdatum compenseert het Rijk voor 2024 volledig, maar voor 2025 slechts voor de helft. Gemeenten ontvangen daarom in 2025 eenmalig € 675 miljoen minder algemene uitkering. Deze daling van het gemeentefonds mag conform aanvullende begrotingscirculaire 2025 van de provincie Limburg als incidenteel worden beschouwd. In het overzicht van incidentele baten en lasten kan dit als een negatieve incidentele baat worden opgenomen. Voor Landgraaf bedraagt de hoogte van deze eenmalige daling van de algemene uitkering afgerond € 1,45 miljoen.
	0	Aanwending reserve ICT plan	44				Betreft de dekking van de ICT implementatiekosten 2025 welke niet meer geactiveerd mogen worden als gevolg van de gewijzigde wet- en regelgeving. Dit betreft het in de exploitatie moeten verantwoorden van ICT kosten voor software in de vorm van SaaS (Software as a Service)-oplossingen. In de Kadernota 2024 is deze autonome ontwikkeling onder nr. 07 opgenomen. Dekking van de incidentele lasten van afgerond € 44 duizend geschiedt via een aanwending van de reserve ICT plan.
	0	Aanwending egalisatiereserve compensatie wegvallend dividend Essent	133	133	123		Teneinde het budgettaire nadeel van het wegvallende Essent dividend te kunnen opvangen is hiervoor een egalisatiereserve in het leven geroepen en gevoed. In 2027 wordt deze voor de laatste keer aangewend.
	0	Aanwending egalisatiereserve algemene uitkering	118	967	715		In het kader van het egaliseren van het budgettaire effect van de meicirculaire 2024 van de algemene uitkering worden in jaren 2025 tot en met 2027 bedragen aan de egalisatiereserve algemene uitkering onttrokken. In 2024 en 2028 worden in dit kader bedragen in de egalisatiereserve gestort. Per saldo blijft de reserve hierdoor nagenoeg gelijk.
	0	Aanwending algemene reserve	1.072				Het formele begrotingssaldo 2025 van afgerond - € 8 mln. is sluitend gemaakt door de in de meerjarenschijf 2025 behorende bij de begroting 2024 reeds geraamde stortingen in de algemene reserve van afgerond € 6,2 mln. terug te draaien. Het restant van afgerond € 1,8 mln. wordt onttrokken aan de algemene reserve. Het is conform de in het Bestuurlijk Overleg Financiële verhoudingen van 21 november 2023 vastgelegde afspraken mogelijk om het surplus van de algemene reserve (niet benodigd deel ter afdekking van de risico's) voor maximaal 10 % per jaar in te zetten voor het dekken van structurele lasten. Voor 2025 kan derhalve een bedrag van 10 % x (€ 14,871 mln. minus € 7,382 mln.), zijnde € 749 duizend, als structureel worden beschouwd. Een bedrag van € 1.821 minus € 749 = € 1.072 is de incidentele aanwending van de algemene reserve.
	0	Aanwending algemene reserve		1.771			In de begroting 2024 zijn, teneinde een structurele ruimte voor nieuw beleid van € 750 duizend vrij te maken, de saldi 2024-2026 geëgaliseerd door de in de 'oude' meerjarenschijven 2024 en 2025 gestorte bedragen in de algemene reserve te verlagen. In de meerjarenschijf 2026 is de algemene reserve hiervoor aangewend voor een bedrag van ruim € 1,7 mln.
	0	Kleine incidentele aanwending reserve betrekking hebbend op programma 0	4				Betreft de aanwending van de algemene reserve van € 4 duizend (na correctie) ter gedeeltelijke dekking van de ruimtevraag versterken van het vrijwilligersbeleid vanuit de participatiewet (RVC exp 02 begroting 2024, meerjarenschijf 2025).
							(cijfers x € 1.000)
	Programma	Omschrijving incidentele baten	2025	2026	2027	2028	Toelichting
	1	Kleine incidentele aanwending reserve betrekking hebbend op programma 1	24	24	24	24	Betreft de jaarlijks begrote aanwending van de reserve evenementen. Eenzelfde bedrag wordt jaarlijks in deze reserve onttrokken (zie incidentele lasten). Dit heeft daarom geen invloed op het structurele evenwicht.
	2	Aanwending algemene reserve	50				De algemene reserve wordt in 2025 aangewend voor een bedrag van € 50 duizend ter dekking van de incidentele ruimtevraag 'vervanging elementverharding' (RVC exp 18 van de bij de begroting 2024 behorende meerjarenschijf 2025).
	3	Aanwending algemene reserve	60				De algemene reserve wordt in 2025 aangewend voor een bedrag van € 60 duizend ter dekking van de incidentele ruimtevraag 'Regionale Economische Samenwerking' (RVC exp 13 van de bij de begroting 2024 behorende meerjarenschijf 2025).
	4	Aanwending bestemmingsreserve uitbreiding basisschool de Schatgraver	4.200				De bestemmingsreserve uitbreiding basisschool de Schatgraver is gecreëerd ten laste van de algemene reserve. In de begroting 2024 is een stelpost ter dekking van de kapitaallasten voortvloeiende uit investeringen in de onderwijshuisvesting opgenomen. Deze stelpost is toereikend om ook de kapitaallasten van de uitbreiding van de basisschool de Schatgraver te dekken. Daarom kan de onderhavige bestemmingsreserve vrijvallen ten gunste van de algemene reserve.
	4	Aanwending algemene reserve	892				De algemene reserve wordt in 2025 aangewend ter dekking van de lasten van de extra afschrijving van de boekwaarden van de 'oude' school Eijkhagencollege.
	6	Aanwending reserve POK middelen	201	146			Ter dekking van de voor 2025 en 2026 incidenteel geraamde lasten inzake de versterking van de gemeentelijke dienstverlening wordt de reserve POK middelen aangewend.
	6	Aanwending egalisatiereserve BUIG	1.821	1.504	1.187	888	Teneinde de BUIG tekorten (uitkeringslasten minus te ontvangen rijksvergoeding) jaarlijks te kunnen dekken, wordt de daarvoor ingestelde egalisatiereserve BUIG aangewend.
	6	Aanwending algemene reserve	850	850	850	850	Voor de periode 2025 tot en met 2028 wordt jaarlijks ten laste van de algemene reserve de egalisatiereserve BUIG gevoed met € 850 duizend. Dit teneinde een toereikende egalisatiereserve te hebben die de jaarlijkse afnemende BUIG tekorten kan opvangen.
	6	Aanwending algemene reserve	265				Ter dekking van de navolgende incidentele ruimtevragen wordt de algemene reserve in 2025 voor in totaal € 265 duizend ingezet: versterken vrijwilligersbeleid vanuit de participatiewet (gedeeltelijk RVC exp 02 begroting 2024, meerjarenschijf 2025) en het project Participatie@work (RVC exp 07 begroting 2024, meerjarenschijf 2025).
	7	Aanwending algemene reserve	295				Betreft de aanwending van de algemene reserve ter gedeeltelijke dekking van de lasten in het kader van de transitievisie Warmte 2.0
	7	Kleine incidentele aanwending reserve betrekking hebbend op programma 7	51	53	54	10	Betreft de aanwending van de reserve Gezond in de Stad ter dekking van lasten die in dat kader zijn begroot.
							(cijfers x € 1.000)
	Programma	Omschrijving incidentele baten	2025	2026	2027	2028	Toelichting
	8	Aanwending algemene reserve	298				Ter dekking van de incidentele ruimtevraag 'capaciteit Omgevingswet' (RVC exp 14 van de bij de begroting 2024 behorende meerjarenschijf 2025), wordt de algemene reserve aangewend.
	8	Aanwending reserve Transformatie	100				Ter dekking van de incidentele ruimtevraag 'werkbudget Ruimtelijke Ordening' (RVC exp 16 van de bij de begroting 2024 behorende meerjarenschijf 2025), wordt de reserve Transformatie aangewend.
		Totaal incidentele baten	9.028	5.448	2.953	1.772
	Tabel: Overzicht incidentele baten
	Op grond van de BBV-voorschriften vinden de ramingen en boekingen van mutaties in reserves allemaal plaats via taakveld 010 en dus binnen programma 0 Bestuur en ondersteuning. In bovenstaande tabel hebben wij voor de betreffende mutaties aangegeven in relatie tot welke lasten in welk programma deze onttrekkingen staan.

In navolgende tabel worden meerjarig de incidentele lasten per programma gespecificeerd:

							(cijfers x € 1.000)
	Programma	Omschrijving incidentele lasten	2025	2026	2027	2028	Toelichting
	0	Lasten versterken vrijwilligersbeleid	12				Betreft de incidentele last in het kader van de ruimtevraag versterken vrijwilligersbeleid vanuit de Participatiewet (RVC exp 02 begroting 2024, meerjareenschijf 2025).
	0	Lasten ICT - Software as a Service (SaaS) oplossing	44				ICT (implementatie)kosten voor software mogen niet meer geactiveerd mogen worden als gevolg van de gewijzigde wet- en regelgeving. De kosten in de vorm van SaaS (Software as a Service)-oplossingen moeten in de exploitatie worden verantwoord. In de Kadernota 2024 is deze autonome ontwikkeling onder nr. 07 opgenomen. De implementatiekosten voor 2025 bedragen afgerond € 44 duizend.
	0	Lasten in het kader van de Wet Open Overheid	53	53			Tegenover de via een decentralisatie-uitkering gedurende de jaren 2022-2026 te ontvangen incidentele middelen voor de Wet Open Overheid ramen wij de in dat kader te maken incidentele lasten (einddatum 2026) van € 53 duizend per jaar.
	0	Incidentele stortingen in egalisatiereserve algemene uitkering	962			247	In het kader van het egaliseren van het budgettaire effect van de algemene uitkering (mei-circulaire 2024 en doorwerking meicirculaire 2023) worden in jaren 2025 en 2028 bedragen in de egalisatiereserve algemene uitkering gestort. Daarnaast worden in dit kader bedragen aan de reserve onttrokken. Eind 2028 heeft de reserve een begroot saldo van ruim € 1,1 mln.
	0	Storting in algemene reserve		473			Het budgettaire effect van de mei-circulaire 2023 is in de meerjarenschijf 2026 behorende bij de begroting 2024 voor een bedrag van afgerond € 473 duizend in de algemene reserve gestort.
	0	Storting in bestemmingsreserve Omgevingswet	20	20			Tegenover de via een decentralisatie-uitkering gedurende de jaren 2022-2026 te ontvangen incidentele middelen voor de Wet Kwaliteitsborging Bouw (WKB) ramen wij de in dat kader te maken incidentele lasten (einddatum 2026) van afgerond € 20 duizend per jaar.
	0	Storting in de algemene reserve	750	750	750	750	Jaarlijks wordt ten laste van de exploitatie € 750 duizend gestort in de algemene reserve. Dit teneinde bij te dragen aan het op peil houden van de algemene reserve.
	0	Lasten archief	48				In de Kadernota 2025 is de autonome ontwikkeling (AO exp 08) opgenomen inzake de archiefwet - materiële verzorging van overgebrachte archieven. Teneinde aan de eisen van de Archiefwet te voldoen moeten de overgebrachte archieven opnieuw bekeken worden. Voor de extra werkzaamheden moet capaciteit worden ingehuurd.
	1	Kleine incidentele storting betrekking hebbend op programma 1	24	24	24	24	Betreft de jaarlijks begrote storting in de reserve evenementen. Eenzelfde bedrag wordt jaarlijks aan deze reserve onttrokken (zie incidentele baten). Dit heeft daarom geen invloed op het structurele evenwicht.
	2	Storting in onderhoudsreserve binnenring - onderdeel zwart	53	53	53	53	De storting in de onderhoudsreserve Binnenring is tot en met 2028 geraamd. Indien de storting ook na 2028 dient te worden gecontinueerd, dan zal dit via een nieuw raadsbesluit vorm gegeven worden.
							(cijfers x € 1.000)
	Programma	Omschrijving incidentele lasten	2025	2026	2027	2028	Toelichting
	2	Lasten verkeersbeleid	50				Betreft de lasten van de incidentele ruimtevraag 'vervanging elementverharding' (RVC exp 18 van de meerjarenschijf 2025 behorende bij de begroting 2024). Wij hebben voor 2024 en 2025 middelen geraamd om de gevaarlijke situaties die slechte trottoirs met zich meebrengen alsmede het groeien van meer onkruid tussen losliggende tegels aan te pakken. Voor eind 2025 zal dit beleid geëvalueerd worden. Op basis van de uitkomst van die evaluatie zullen wij beoordelen of hernieuwde financiering voor de jaren na 2025 wenselijk is. De raad zal vervolgens op basis van een integrale afweging van de dan voorliggende beleidsalternatieven en de beschikbare financiële ruimte een nieuw besluit nemen omtrent het wel of niet continueren van dit beleid. Gelet op de onvoorwaardelijke einddatum zijn deze lasten als incidenteel te typeren.
	3	Lasten Regionale Economische Samenwerking	60				Betreft de lasten van de incidentele ruimtevraag 'Regionale Economische Samenwerking' (RVC exp 17). We werken op Zuid-Limburgse schaal samen om (economische) vraagstukken/uitdagingen aan te pakken die de gemeentegrenzen overstijgen. Dit gebeurt in een samenwerkingsvorm waarbij iedere gemeente zelfstandig kan besluiten bij te dragen aan regionale acties en/of projecten, met als gevolg dat er diverse 'coalitions of the willing' ontstaan. Afhankelijk van de ambities van de gemeente en/of de (sub)regio zullen we aansluiten bij initiatieven. Voor eind 2025 zal dit beleid geëvalueerd worden en zal de raad een nieuw besluit nemen over eventuele voortzetting van dit beleid. Gelet op de onvoorwaardelijke einddatum zijn deze lasten als incidenteel te typeren.
	4	Storting in de algemene reserve	4.200				Aangezien de bestemmingsreserve uitbreiding basisschool de Schatgraver kan vervallen, worden de vrijvallende middelen van € 4,2 miljoen gestort in de algemene reserve.
	4	Lasten Eijkhagencollege	892				In verband met de nieuwbouw van het Eijkhagencollege worden in 2025 de restant boekwaarden van de oude school extra afgeschreven. Deze eenmalige lasten worden gedekt via aanwending van de algemene reserve.
	4	Lasten Voortijdig Schoolverlaten	67	68			Betreft de incidentele verhoging van de bijdrage aan de GR Voortijdig Schoolverlaten als gevolg van de tijdelijke uitbreiding van de formatie. In het eerste kwartaal van 2026 vindt een evaluatie plaats van deze uitbreiding.
	5	Storting in onderhoudsreserve binnenring - onderdeel groen	54	54	54	54	De storting in de onderhoudsreserve Binnenring is tot en met 2028 geraamd. Indien de storting ook na 2028 dient te worden gecontinueerd, dan zal dit via een nieuw raadsbesluit vorm gegeven worden.
	5	Storting in reserve Monumenten	5	5	5	5	De storting in de reserve Monumenten is tot en met 2028 geraamd. Indien de storting ook na 2028 dient te worden gecontinueerd, dan zal dit via een nieuw raadsbesluit vorm gegeven worden.
							(cijfers x € 1.000)
	Programma	Omschrijving incidentele lasten	2025	2026	2027	2028	Toelichting
	5	Lasten kasteel Schaesberg	155	125			In de Kadernota 2025 is de autonome ontwikkeling (AO exp 10) opgenomen inzake het beheer, onderhoud en facilitering van Kasteel Schaesberg. Op basis van het door de raad vastgestelde besluit worden de lasten incidenteel voor 2025 en 2026 geraamd.
	6	Storting in egalisatiereserve BUIG	850	850	850	850	Voor de periode 2025 tot en met 2028 wordt ten laste van de algemene reserve de egalisatiereserve BUIG jaarlijks gevoed met € 850 duizend. Dit teneinde een toereikende egalisatiereserve te hebben die de jaarlijkse afnemende BUIG tekorten kan opvangen. Indien na 2028 nog sprake is van BUIG tekorten en de egalisatiereserve niet toereikend is, dan zal een nieuw raadsbesluit moeten worden genomen om de egalisatie reserve bij te storten ten laste van de algemene reserve.
	6	Storting in reserve POK middelen	161	161	161	161	Naar aanleiding van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) verstrekt het Rijk aan gemeenten aanvullende middelen (€ 161 duizend per jaar) ter versterking van de gemeentelijke dienstverlening. Voor de jaren 2025-2028 worden deze middelen in de reserve POK middelen gestort.
	6	Lasten exploitatie MOB	265				Betreft de lasten van de incidentele ruimtevragen 'versterken vrijwilligersbeleid vanuit de participatiewet' (RVC exp 02 gedeeltelijk) en 'continuering project Vebego participatie@ work' (RVC exp 07) van de meerjarenschijf 2025 behorende bij de begroting 2024. Voor eind 2025 zal het beleid van zowel RVC exp 02 als 07 geëvalueerd worden. Op basis van de uitkomst van die evaluatie zullen wij beoordelen of hernieuwde financiering voor de jaren na 2025 wenselijk is. De raad zal vervolgens op basis van een integrale afweging van de dan voorliggende beleidsalternatieven en de beschikbare financiële ruimte een nieuw besluit nemen omtrent het wel of niet continueren van dit beleid. Gelet op de onvoorwaardelijke einddatum zijn deze lasten als incidenteel te typeren.
	7	Storting in reserve Klimaatbeleid	497				Tegenover de voor de uitvoering van het Klimaatakkoord ontvangen middelen van het rijk, staan hogere salarislasten als gevolg van de uitbreiding van de ambtelijke capaciteit. Een gedeelte van de ontvangen middelen is voor de jaren 2023 tot en met 2025 in de reserve Klimaatbeleid gestort.
	7	Lasten in het kader van Gezond in de Stad	51	53	54	10	Via de algemene uitkering zijn gedurende een aantal jaren incidentele middelen ontvangen in het kader van Gezond in de Stad (GIDS) en vervolgens gestort in de bestemmingsreserve (GidS). Het restant saldo van deze reserve wordt in de jaren 2025-2028 ingezet ter dekking van de geraaamde incidentele lasten.
	7	Lasten in het kader van de transitievisie Warmte 2.0	295				Conform het door de gemeenteraad op 14 december 2023 vastgestelde besluit inzake de Transitievisie Warmte 2.0 (energiezuinig wonen en leven in Landgraaf), zijn voor de jaren 2024 en 2025 bedragen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de visie.
	7	Kleine incidentele storting betrekking hebbend op programma 7	59	58	53	50	Betreft de storting in de reserves geldlening zonnepanelenproject 1 en geldlening duurzaam Klimaatfonds. Deze reservemutaties worden als incidenteel getypeert, aangezien het geen afschrijvingsreserve betreft.
							(cijfers x € 1.000)
	Programma	Omschrijving incidentele lasten	2025	2026	2027	2028	Toelichting
	8	Lasten Omgevingswet	298				Betreft de lasten van de incidentele ruimtevraag 'capaciteit omgevingswet' (RVC exp 14 van de meerjarenschijf 2025 behorende bij de begroting 2024).
	8	Lasten werkbudget Ruimtelijke Ordening	100				Betreft de lasten van de incidentele ruimtevraag 'werkbudget Ruimtelijke Ordening' (RVC exp 16 van de meerjarenschijf 2025 behorende bij de begroting 2024.). Wij hebben voor 2024 en 2025 hiervoor middelen geraamd. Voor eind 2025 zal dit beleid geëvalueerd worden. Op basis van de uitkomst van die evaluatie zullen wij beoordelen of hernieuwde financiering voor de jaren na 2025 wenselijk is. De raad zal vervolgens op basis van een integrale afweging van de dan voorliggende beleidsalternatieven en de beschikbare financiële ruimte een nieuw besluit nemen omtrent het wel of niet continueren van dit beleid. Gelet op de onvoorwaardelijke einddatum zijn deze lasten als incidenteel te typeren.
	8	Storting in reserve Transformatie	80	80	80	80	De storting in de reserve Transformatie is tot en met 2028 geraamd. Deze storting is verlengd van 2027 naar 2028. In het vaststellingsbesluit is dit opgenomen.
	8	Storting in reserve af te stoten panden	43	43	43	43	De storting in de reserve af te stoten panden is tot en met 2028 geraamd. Deze storting is verlengd van 2027 naar 2028. In het vaststellingsbesluit is dit opgenomen.
	8	Kleine incidentele last programma 8	37	37	37	37	Betreft de storting in de reserve onderhoud woonwagencentra. Deze storting is tot en met 2028 geraamd. 2027 naar 2028. In het vaststellingsbesluit is dit opgenomen.
		Totaal incidentele lasten	10.185	2.907	2.164	2.364
	Tabel: Overzicht incidentele lasten

In navolgende tabel worden meerjarig per programma de structurele toevoegingen (stortingen) aan reserves aangegeven.

					(cijfers x € 1.000)
Programma	Structurele toevoeging aan reserve	2025	2026	2027	2028
0	Afschrijvingsreserve Burgerhoes	122.205	122.205	122.205	122.205
0	Afschrijvingsreserve Emile Erensplein 55	17.459	17.459	17.459	17.459
0	Afschrijvingsreserve Marconistraat 13	39	39	39	39
	Totaal	139.703	139.703	139.703	139.703
Tabel: Structurele toevoegingen aan reserves

In navolgende tabel worden meerjarig per programma de structurele onttrekkingen aan reserves aangegeven.

					(cijfers x € 1.000)
Programma	Structurele onttrekking aan reserve	2025	2026	2027	2028
0	Algemene reserve - surplus	749	0	0	0
2	Afschrijvingsreserve knopen lopen	5	5	5	5
2	Afschrijvingsreserve pollar Bachlaan	5	5	5	5
2	Afschrijvingsreserve verkeersmaatregelen BS Op gen Hei	9	9	9	9
8	Afschrijvingsreserve Hoogstraat 28-32	3	3	3	3
8	Afschrijvingsreserve Hoogstraat 157	4	4	4	4
8	Afschrijvingsreserve panden Hoogstraat	4	4	4	4
8	Afschrijvingsreserve Hoogstraat 163 A+B	5	5	5	5
8	Afschrijvingsreserve Hoogstraat 161	5	5	5	5
8	Afschrijvingsreserve Hoogstraat 165-167	6	6	6	6
8	Afschrijvingsreserve Hoogstraat 159	5	5	5	5
8	Afschrijvingsreserve vastgoed Europaweg Noord	21	21	21	21
8	Afschrijvingsreserve Kloosterstraat 1/1A	3	3	3	3
8	Afschrijvingsreserve Kloosterstraat 3	6	6	6	6
8	Afschrijvingsreserve Streeperstraat 42-46	3	3	3	3
8	Afschrijvingsreserve Kerkplein 28-30	9	9	9	9
8	Afschrijvingsreserve Ruitersstraat 5	4	4	4	4
8	Afschrijvingsreserve Streeperstraat 32	4	4	4	4
4	Afschrijvingsreserve nieuwbouw Eijkhagencollege	0	2	2	2
5	Afschrijvingsreserve kunstgras Strijthagen	27	11	0	0
5	Afschrijvingsreserve renovatie kantine Heigank	23	23	23	23
5	Afschrijvingsreserve kunstgras Heigank	31	31	31	31
5	Afschrijvingsreserve natuurgras Ter Waerden	27	27	27	27
5	Afschrijvingsreserve accommodatie Sport & Leisure	15	15	15	15
5	Afschrijvingsreserve accommodatie nieuw zwembad	180	180	180	180
5	Afschrijvingsreserve vervanging hekwerk Strijthagen	2	2	2	2
5	Afschrijvingsreserve schuifwand An de Koel	3	3	3	3
5	Afschrijvingsreserve drainage sportcomplex Strijthagen	2	2	2	2
5	Afschrijvingsreserve waterleidingen sportcomplex Strijthagen	1	1	1	1
5	Afschrijvingsreserve veldverlichting sportcentrum Strijthagen	1	1	1	1
5	Afschrijvingsreserve drainage veld 4 Strijthagen	3	3	3	3
5	Afschrijvingsreserve veldverlichting Heigank	5	5	5	5
5	Afschrijvingsreserve hekwerken hoofdveld Heigank	1	1	1	1
5	Afschrijvingsreserve gymzaal Leenhof	5	5	5	5
5	Afschrijvingsreserve kennis, informatie en adviesplein	161	161	161	161
5	Afschrijvingsreserve buurtontmoetingsplaats Ter Waerden	4	0	0	0
6	Afschrijvingsreserve accommodatie voor de 21e eeuw	38	38	38	8
6	Afschrijvingsreserve toekomstbestendige accommodaties	10	10	10	10
6	Afschrijvingsreserve accommodatie wijkcentrum Eikske	115	115	115	115
8	Afschrijvingsreserve buitengebied wijkcentrum An de Koel	7	7	7	7
8	Afschrijvingsreserve voetbalcomplex VV Schaesberg	71	0	0	0
2	Afschrijvingsreserve LED-informatiewagens	3	3	3	0
2	Afschrijvingsreserve sfeerverlichting 3 centra	10	10	10	10
2	Afschrijvingsreserve vervanging wegen 2023	26	26	26	26
0	Afschrijvingsreserve politievleugel	73	73	69	0
0	Afschrijvingsreserve Burgerhoes	4	4	4	4
0	Afschrijvingsreserve Emile Erensplein 55	0	0	0	0
0	Afschrijvingsreserve Marconistraat 13	0	0	0	0
0	Afschrijvingsreserve screens Burgerhoes	0	0	0	0
0	Afschrijvingsreserve koudeopwekking Burgerhoes	0	0	0	0
0	Afschrijvingsreserve Buitenkozijnen Emile Erensplein	0	0	0	0
0	Afschrijvingsreserve warmwaterketel Emile Erensplein	0	0	0	0
0	Afschrijvingsreserve sanitair/kleedruimte Emile Erensplein	0	0	0	0
0	Afschrijvingsreserve Verwarmingsinstallatie Emile Erensplein	0	0	0	0
0	Avschrijvingsreserve vloerafw.tapijt Marconistraat	0	0	0	0
0	Afschrijvingsreserve vloerafw.tegels Marconistraat	0	0	0	0
0	Afschrijvingsreserve communicatieinstallatie Marconistraat	0	0	0	0
	Totaal	1.698	860	845	743
Tabel: Structurele onttrekkingen aan reserves

Onderstaand treft u de verplicht voorgeschreven recapitulatiestaat begrotingsevenwicht voor de begroting 2025 en de bijbehorende meerjarenschijven 2026 tot en met 2028 aan.

						(cijfers x € 1.000)
Omschrijving		Begroting 2025			Begroting 2026
	Totaal	waarvan: incidenteel	waarvan: structureel	Totaal	waarvan: incidenteel	waarvan: structureel
Baten programma 0	113.671	-1.450	115.121	109.278	0	109.278
Baten programma 1	394	0	394	394	0	394
Baten programma 2	634	0	634	634	0	634
Baten programma 3	180	0	180	190	0	190
Baten programma 4	680	0	680	744	0	744
Baten programma 5	418	0	418	418	0	418
Baten programma 6	17.035	0	17.035	17.577	0	17.577
Baten programma 7	11.787	0	11.787	11.748	0	11.748
Baten programma 8	697	0	697	667	0	667
Totaal baten programma's	145.496	-1.450	146.946	141.650	0	141.650
Lasten programma 0	25.874	157	25.717	26.045	53	25.992
Lasten programma 1	5.640	0	5.640	5.787	0	5.787
Lasten programma 2	5.777	50	5.727	5.848	0	5.848
Lasten programma 3	776	60	716	725	0	725
Lasten programma 4	5.538	959	4.579	5.666	68	5.598
Lasten programma 5	7.958	155	7.803	8.069	125	7.944
Lasten programma 6	81.414	265	81.149	79.327	0	79.327
Lasten programma 7	13.080	346	12.734	12.676	53	12.623
Lasten programma 8	3.682	398	3.284	3.569	0	3.569
Totaal lasten programma's	149.739	2.390	147.349	147.712	299	147.413
Saldo programma's vóór bestemming	-4.243	-3.840	-403	-6.062	-299	-5.763
Onttrekkingen aan reserves	12.176	10.479	1.698	6.308	5.448	860
Stortingen in reserves	7.933	7.795	138	2.746	2.608	138
Geraamd resultaat	0	-1.157	1.157	-2.500	2.541	-5.041
Totaal structurele baten	157.672	9.028	148.644	147.958	5.448	142.510
Totaal structurele lasten	157.672	10.185	147.487	150.458	2.907	147.551
Saldo structurele baten - lasten	0	-1.157	1.157	-2.500	2.541	-5.041
Tabel: Recapitulatiestaat structurele en reële baten en lasten 2025 en 2026
						(cijfers x € 1.000)
Omschrijving		Begroting 2027			Begroting 2028
	Totaal	waarvan: incidenteel	waarvan: structureel	Totaal	waarvan: incidenteel	waarvan: structureel
Baten programma 0	112.331	0	112.331	115.393	0	115.393
Baten programma 1	394	0	394	394	0	394
Baten programma 2	634	0	634	634	0	634
Baten programma 3	190	0	190	202	0	202
Baten programma 4	767	0	767	767	0	767
Baten programma 5	419	0	419	420	0	420
Baten programma 6	17.564	0	17.564	17.610	0	17.610
Baten programma 7	11.930	0	11.930	12.111	0	12.111
Baten programma 8	667	0	667	667	0	667
Totaal baten programma's	144.896	0	144.896	148.198	0	148.198
Lasten programma 0	26.524	0	26.524	27.078	0	27.078
Lasten programma 1	5.948	0	5.948	6.112	0	6.112
Lasten programma 2	5.921	0	5.921	5.980	0	5.980
Lasten programma 3	710	0	710	720	0	720
Lasten programma 4	5.647	0	5.647	5.624	0	5.624
Lasten programma 5	7.976	0	7.976	8.066	0	8.066
Lasten programma 6	79.748	0	79.748	80.480	0	80.480
Lasten programma 7	12.903	54	12.849	13.133	10	13.123
Lasten programma 8	3.569	0	3.569	3.553	0	3.553
Totaal lasten programma's	148.946	54	148.892	150.746	10	150.736
Saldo programma's vóór bestemming	-4.050	-54	-3.996	-2.548	-10	-2.538
Onttrekkingen aan reserves	3.798	2.953	846	2.543	1.772	771
Stortingen in reserves	2.249	2.110	139	2.495	2.354	141
Geraamd resultaat	-2.500	789	-3.289	-2.500	-592	-1.908
Totaal structurele baten	148.694	2.953	145.742	150.741	1.772	148.969
Totaal structurele lasten	151.195	2.164	149.031	153.241	2.364	150.877
Saldo structurele baten - lasten	-2.500	789	-3.289	-2.500	-592	-1.908
Tabel: Recapitulatiestaat structurele en reële baten en lasten 2027 en 2028

Elk jaar besluiten Gedeputeerde Staten van Limburg voor aanvang van het begrotingsjaar of repressief of preventief toezicht voor onze gemeente van toepassing is. Dit is gebaseerd op artikel 2013 van de Gemeentewet. Repressief toezicht is regel en houdt in dat we de begroting en de begrotingswijzigingen direct kunnen uitvoeren (zonder voorafgaande goedkeuring).

Vanwege het belang van de horizontale verantwoording en het verticale toezicht is de Gemeentewet in 2015 gewijzigd en wordt het begrip 'evenwicht' nader gepreciseerd in die zin dat het een 'structureel en reëel evenwicht' is. Indien de begroting 2025 niet structureel en reëel in evenwicht is, geldt als basisregel dat uiterlijk dit evenwicht  in 2028 tot stand zal worden gebracht.

Met het begrip “structureel” evenwicht wordt bedoeld dat in de begroting:
-    de structurele baten tenminste alle structurele lasten dekken,
-    de incidentele baten alleen incidentele lasten dekken.

De structurele baten zijn voor het begrotingsjaar 2025 dan de structurele lasten, er is dus sprake van structureel begrotingsevenwicht. Voor de meerjarenschijven 2026 tot en met 2028  zijn de structurele baten lager dan de structurele lasten, waardoor voor die jaren geen sprake is van structureel begrotingsevenwicht.  

De primitieve begroting 2025 en de daarbij behorende meerjarenschijven zijn gebaseerd op de financiële effecten van de meicirculaire 2024. 

Het reëel begrotingsevenwicht houdt in dat de provincie onderzoek doet naar de realiteit van de ramingen in de begroting. Daarbij dienen de begroting en de meerjarenramingen alle ramingen volledig te bevatten. De beoordelingsaspecten van de provincie richten zich meer specifiek op de raming van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds, de loon- en prijscompensatie voor 2025 en volgende jaren, de hardheid en haalbaarheid van opgenomen taakstellingen/bezuinigingsmaatregelen, verliesgevende grondexploitaties, de algemene reserve en de post onvoorziene uitgaven.  

De voorgenomen investeringen voor het jaar 2025 bedragen in totaal bijna € 15 miljoen en zijn als volgt over de programma’s verdeeld:

	(cijfers x € 1.000)
Programma	2025
0. Bestuur en ondersteuning	539
1. Veiligheid	0
2. Verkeer, vervoer en waterstaat	2.555
3. Economie	0
4. Onderwijs	0
5. Sport, cultuur en recreatie	727
6. Sociaal domein	355
7. Volksgezondheid en milieu	6.503
8. Volkshuisvesting, RO en stedelijke vernieuwing	4.273
Totaal investeringen programma's	14.951
Tabel: Investeringskrediet per programma

Voor een gedetailleerd overzicht van de vervangings- en uitbreidingsinvesteringen 2025 verwijzen wij naar bijlage 3. De investeringen kunnen in de volgende clusters worden verdeeld:

Rioolinvesteringen
De investeringen m.b.t. riolen zijn gebaseerd op het in juli 2023 vastgestelde Watertakenplan. De investeringen voor riolen voor 2025 bedragen afgerond € 6,7 miljoen. De structurele lasten voortvloeiende uit de rioolinvesteringen worden gedekt via de tarieven voor de rioolheffing. 

Uitbreidings- en vervangingsinvesteringen (exclusief rioolinvesteringen)
Voor 2024 bedraagt de omvang van de noodzakelijke uitbreidings- en geplande vervangingsinvestering (niet zijnde rioolinvesteringen) afgerond € 7,25 miljoen. Hierin is afgerond € 0,33 miljoen opgenomen voor investeringen in de bedrijfsvoering. Op grond van de BBV-voorschriften valt bedrijfsvoering onder programma 0 (bestuur en ondersteuning)

Gedekte investeringen - duurzame meerjaren onderhoudsprogramma’s (MOP’s) en meerjaren investeringsprogramma’s (MIP’s))
Dit betreft investeringen waarbij de uit de investeringen voortvloeiende begrote kapitaallasten volledig zijn gecompenseerd door verlaging van geraamde lasten. Deze kapitaallasten veroorzaken daarom geen nadelig budgettair effect en drukken niet op de jaarlijks beschikbare vaste ruimte voor kapitaallasten. Dit in tegenstelling tot het hierboven beschreven cluster van de uitbreidings- en vervangingsinvesteringen.

Dekking kapitaallastruimte
Jaarlijks wordt een vaste ruimte in de begroting ‘’geoormerkt’’ ter dekking van de kapitaallasten die voortvloeien uit de uitbreidings- en vervangingsinvesteringen. Voor de periode 2025-2028 is, evenals voorgaande jaren ruimte in de meerjarenbegroting vrijgemaakt voor de structurele (kapitaal)lasten (de afschrijving) voortvloeiende uit de  uitbreidings- en vervangingsinvesteringen  Deze ruimte is opgebouwd uit afgerond gemiddeld € 170 duizend per jaar voor lasten voortvloeiende uit de noodzakelijke vervangings- en geplande uitbreidingsinvesteringen in de programma’s en afgerond gemiddeld € 65 duizend per jaar ten behoeve van investeringen in de bedrijfsvoering. 

Navolgende tabel biedt inzicht in het verloop van de reserves en voorzieningen van de balans. Gestart wordt met het jaar 2024, waarin tevens rekening is gehouden met het resultaat van de jaarrekening 2023. Vervolgens wordt het begrote verloop per 1 januari tot en met het jaar 2029 weergegeven. 

						(cijfers x € 1.000)
Omschrijving	2024	2025	2026	2027	2028	2029
Algemene reserve	14.331	14.456	14.871	13.473	13.373	13.273
Egalisatiereserves	2.287	5.720	5.458	3.704	2.528	2.738
Afschrijvingsreserves	22.020	21.211	20.402	19.683	18.978	18.348
Onderhoudsreserves	662	805	949	1.092	1.236	1.379
Overige bestemmingsreserves	14.253	15.841	12.109	12.276	12.564	12.892
Totaal reserves	53.553	58.033	53.789	50.228	48.679	48.630
Voorzieningen voor verplichtingen,
verliezen en risico's	6.616	6.497	6.387	6.314	6.259	6.174
Onderhoudsvoorzieningen	3.085	2.914	2.807	2.738	2.713	2.687
Voorzieningen met relatie heffingen	13.875	14.582	15.225	15.744	16.106	16.314
Totaal voorzieningen	23.576	23.993	24.419	24.796	25.078	25.175
Totaal reserves en voorzieningen	77.129	82.026	78.208	75.024	73.757	73.805
Totaal begrote lasten	165.353	157.672	150.458	151.194	153.241
Tabel: Meerjarige ontwikkeling reserves en voorzieningen

De totale omvang van alle reserves daalt in de meerjarenbegroting 2025-2028 met afgerond € 9,4 mln. Met uitzondering van het cluster onderhoudsreserves dalen alle clusters van reserves. De omvang van de algemene reserve blijft redelijk stabiel op een peil van (€ 13-14 mln.). De algemene reserve wordt tot en met 2028 jaarlijks gevoed door een vaste storting ten laste van de exploitatie van € 0,75 mln. De totale omvang van alle voorzieningen stijgt in de meerjarenbegroting 2025-2028 met circa  € 1,2 mln.

De gemeente heeft als werkgever naast verplichtingen voor het huidige personeel ook verplichtingen      
    ten aanzien van het voormalige personeel.

    Het betreft uitkeringen in relatie tot:
-    Verlofrechten;
-    Wachtgeldverplichtingen voormalige wethouders;
-    Pensioenverplichtingen wethouders;
-    WW-verplichtingen;
-    WAO/WIA/WGA-verplichtingen.

De financiële gevolgen van bovenstaande rechten en verplichtingen zijn, indien van toepassing, verwerkt in de exploitatie. Voor de pensioenverplichtingen van wethouders, wachtgeldverplichtingen voormalige wethouders en de verlofrechten zijn separate voorzieningen in gebruik die jaarlijks op basis van de actuariële berekeningen wordt bijgesteld. Ook de WIA- en oude WAO-verplichtingen worden jaarlijks bijgesteld. In het kader van de WIA is de gemeente eigen risicodrager. 

In deze paragraaf worden de baten en lasten van de navolgende taakvelden die onderdeel uitmaken van programma 0 nader uitgesplitst. 

-    Overhead (040)
-    Treasury (050)
-    OZB-woningen (061)
-    OZB niet-woningen (062)
-    Belastingen overig (064)
-    Algemene uitkering en overige uitkeringen Gemeentefonds (070)
-    Overige baten en lasten (080)
-    Vennootschapsbelasting (090)

Deze baten en lasten omvatten financieel gerelateerde zaken en hebben een algemeen karakter.

				(cijfers x € 1.000)
I. Baten	2025	2026	2027	2028
A. Taakveld Overhead (040)
- Personeel	74	74	74	74
- Huisvesting personeel	248	248	248	248
- Facilitaire middelen	172	172	172	172
- Overig	78	78	78	78
B. Taakveld Treasury (050)
- Dividend	292	292	292	292
- Ontvangen rente	263	281	259	236
- Toegerekende rente	1.105	1.081	1.053	1.031
C. Taakveld OZB woningen (061)
- OZB eigenaar	6.475	6.681	6.931	7.157
D. Taakveld OZB niet woningen (062)
- OZB eigenaars	1.374	1.418	1.471	1.519
- OZB gebruikers	938	967	1.004	1.036
E. Taakveld Belastingen overig (064)
- Hondenbelasting	411	424	440	454
- Precariobelasting	19	20	20	21
F Taakveld Algemene uitkering en ov. Uitk. Gemeentefonds (070)
- Algemene uitkering gemeentefonds	101.855	97.176	99.923	102.709
Totaal algemene baten	113.304	108.912	111.965	115.028
Tabel Algemene baten 2025-2028

				(cijfers x € 1.000)
II. Lasten	2025	2026	2027	2028
A. Taakveld Overhead (040)
- Personeel	4.449	4.514	4.615	4.714
- Huisvesting personeel	1.108	1.081	1.092	1.014
- Facilitaire middelen	5.323	5.318	5.446	5.584
- Bedrijfsvoering	4.677	4.678	4.693	4.777
- Tractie	794	823	837	893
- Overig	133	134	134	135
B. Taakveld Treasury (050)
- Korte-termijn financiering	200	200	200	200
- Lange-termijn financiering	1.581	1.528	1.472	1.423
C. Taakveld OZB woningen (061)
- Bijdrage aan BSGW	159	161	166	166
- Bijdrage aan Waarderingskamer	8	8	8	8
D. Taakveld OZB niet woningen (062)
- Bijdrage aan BSGW	119	121	125	125
E. Taakveld Belastingen overig (064)
- Bijdrage aan BSGW	13	14	15	15
F. Taakveld Algemene uitkering(070)	8	8	8	8
G. Taakveld Overige baten en lasten (080)
- Stelpost onvoorziene uitgaven (incidentele lasten)	117	117	117	117
- Stelpost ruimte B (onvoorziene structurele lasten)	58	102	130	160
- Structurele ruimte A (stelpost kapitaallasten investeringsplannen)	0	0	181	362
- Stelpost personele kosten (promotiebeleid en knelpunten)	297	305	313	320
- Jaarlijkse structurele taakstelling op formatie	-259	-361	-467	-579
- Taakstelling urentoerekening aan projecten	-250	-250	-250	-250
- Stelpost prijsstijging gas en electra	396	396	396	396
- Stelpost toename afschrijvingen door activeren uren naar projecten	7	14	21	29
- Voormalige wethouders	33	36	37	37
- Lasten algemene uitkering	575	595	568	598
G. Taakveld Vennootschapsbelasting (090)
- Vennootschapsbelasting	10	10	10	10
Totaal algemene lasten	19.556	19.552	19.867	20.263
Tabel Algemene lasten 2025-2028

Met het oog op een betere raming en beheersing van het EMU-saldo wordt in het BBV een geprognosticeerde balans voorgeschreven en het meerjarig opnemen van het EMU-saldo in een begrotingsparagraaf. Met het opnemen van een geprognosticeerde balans krijgt de raad meer inzicht in de ontwikkeling van onder meer investeringen, het aanwenden van reserves en voorzieningen, en in de financieringsbehoefte.

Omdat gemeenten (nog) niet afgerekend worden bij overschrijding van de referentiewaarde worden vanaf 2016 geen individuele referentiewaarden voor het EMU-tekort per gemeente berekend. Wel is het mogelijk ons EMU-saldo aan de hand van de begroting te berekenen. Voorheen gebeurde dat door middel van de zogenaamde EMU-enquête. Vanaf het begrotingsjaar 2017 schrijft het nieuwe BBV voor dat de gemeente een geprognosticeerde balans moet opstellen en hieruit het EMU-saldo moeten afleiden.

In de paragraaf Financiering (hoofdstuk 2, paragraaf 2.2.3) treft u een overzicht aan van de geprognosticeerde balans en een berekening van het EMU-saldo aan. Uit de berekening zoals opgenomen in de paragraaf financiering - geprognosticeerde balans blijkt dat we voor de jaren 2025-2028 EMU-tekorten verwachten.