Samen voor een Duurzaam Landgraaf
In 2016 ondertekende de EU, inclusief Nederland, het Klimaatakkoord van Parijs om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder 2 graden Celsius, met een streven naar 1,5 graden. De EU-lidstaten hebben afgesproken om in 2030 minimaal 55% minder broeikasgassen uit te stoten en in 2050 klimaatneutraal te zijn. In Nederland zijn hiervoor maatregelen vastgelegd in het nationale Klimaatakkoord. Deze maatregelen worden stap voor stap ingevoerd om ze haalbaar en betaalbaar te houden. Het kabinet zal mensen de komende jaren ondersteunen en stimuleren om op een geschikt moment te investeren in duurzame maatregelen.
1. Energietransitie
PALET (Parkstad Limburg Energietransitie)
In 2013 namen de gemeenten in Parkstad Limburg het initiatief om de energietransitie te versnellen. Het doel is om in 2040 energieneutraal te zijn, wat betekent dat alle benodigde energie lokaal wordt opgewekt. Dit beleid werd in 2015 unaniem vastgesteld door de destijds acht gemeenteraden.
Regionale Energie Strategie (RES)
Nederland werkt aan een energietransitie en heeft hiervoor de Regionale Energie Strategie (RES) ontwikkeld. Elke regio beschrijft hierin haar energiedoelstellingen, termijnen en strategieën. Nederland is opgedeeld in 30 energieregio’s, waaronder Zuid-Limburg. Zuid-Limburg werkt in drie deelregio’s, waaronder de Stadsregio Parkstad.
De RES 1.0 Zuid-Limburg werd in juni 2021 door de gemeenteraad vastgesteld. Dit vormt de basis voor concrete maatregelen om de energietransitie in Landgraaf en de regio te realiseren. De 16 gemeenten, de Provincie en het Waterschap hebben afgesproken om in 2030 1,33 TWh hernieuwbare energie op te wekken, waarvan 0,504 TWh uit de Parkstad-gemeenten. Hierbij zijn afspraken gemaakt over ruimtegebruik, participatie en lokaal eigenaarschap.
Onderstaand het bod van Landgraaf tot 2030.
Grootschalig zon op dak 0,018 Twh
Grootschalig zon op land 0,058 Twh
Wind op land* 0,020 Twh
Totaal (Twh) 0,096 Twh
*Het bod met betrekking tot windenergie is na behandeling in de raad opgenomen in het bod van grootschalig zon op land. De raad heeft destijds besloten om niet in te zetten op wind op land maar op grootschalig zon op land. De 0,020 Twh is toegevoegd aan de 0,058 Twh grootschalig zon op land. Totaal grootschalige opwek door middel van zon op land is 0,078 Twh.
Uitvoeringskracht Duurzaamheid Landgraaf en Parkstad
De uitvoering van het klimaatakkoord brengt nieuwe taken en kosten met zich mee. Een onafhankelijk onderzoek in opdracht van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) concludeerde dat gemeenten zoals Landgraaf circa 18 extra FTE nodig hebben en aanzienlijke materiële kosten zullen maken, vooral voor technisch onderzoek.
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft uitvoeringsmiddelen gereserveerd voor 2023, 2024 en 2025, uitgekeerd als brede doeluitkering. Deze middelen zijn bedoeld voor het versterken van de ambtelijke capaciteit en materiële kosten.
Landgraaf kan op basis hiervan ten minste rekenen op de volgende bedragen:
2023 € 698.926
2024 € 705.266
2025 € 711.606
De strategische agenda Parkstad Limburg 2021 heeft geleid tot een plan van aanpak ‘Uitvoeringscapaciteit PALET & RES ZL’. De zeven gemeenten in Parkstad werken samen om de uitvoeringskracht te versterken, met een bijdrage van 40% van de ontvangen CDOKE-gelden (SPUK-middelen) voor regionale duurzaamheid en 60% voor gemeentelijke inzet.
De nieuwe medewerkers worden uit CDOKE-gelden (SPUK-middelen) bekostigd. Naar schatting zal de gezamenlijke bijdrage vanuit de Parkstad gemeentes jaarlijks om en nabij € 2,75 miljoen bedragen.
Ontvangen CDOKE 40%
Landgraaf 2023 € 698.926 X
Landgraaf 2024 € 705.266 € 282.106
Landgraaf 2025 € 711.606 € 284.642
Budget Duurzaamheidsbeleid gemeente Landgraaf
Jaarlijks maken we een werkbudget vrij uit de Reserve Klimaatbeleid. Deze financiële middelen zijn nodig om duurzaamheidsinitiatieven te laten onderzoeken en voor te bereiden. Deze initiatieven kunnen voortvloeien uit de samenwerking met Parkstad Limburg, maar kunnen ook ontstaan door een gemeentelijk initiatief of een initiatief van buitenaf. De begroting voorziet niet in de dekking van deze initiatieven, terwijl deze wel passen binnen het bestedingsdoel van de reserve. Investeringsbudgetten om grote duurzaamheidsprojecten te kunnen uitvoeren, zullen aan de gemeenteraad ter besluitvorming worden voorgelegd. Met dit werkbudget kan er snel geanticipeerd worden op de laatste ontwikkelen met betrekking tot de energietransitie waarin we ons bevinden. Deze middelen worden voornamelijk ingezet voor onderzoeken. Aan het begin van jaar is niet altijd duidelijk welke onderzoeken op ons pad komen. De onderzoeken kunnen onder anderen betrekking hebben op nieuwe wetgeving en technieken.
Stand van zaken budget Reserve Klimaatbeleid:
01-01-2024 € 136.966
Het financieel effect is bij onttrekking uit de Reserve Klimaatbeleid exploitatie onafhankelijk. Als het budget niet volledig wordt uitgegeven, blijft het overschot in de reserve.
Duurzaam Energie- en Klimaatfonds Landgraaf
Sinds 2019 ondersteunt de gemeente Landgraaf zijn burgers, verenigingen en ondernemers bij de verduurzaming van hun woningen en gebouwen door het verstrekken van een lening voor duurzaamheidsmaatregelen. Hierdoor wordt het voor de burgers, verenigingen en ondernemers mogelijk het energielabel van hun pand te verbeteren en kan er gewerkt worden aan klimaatadaptatie. Inmiddels is de raad in oktober 2023 akkoord gegaan met een 5e tranche. Besloten is om € 2 miljoen in te zetten voor leningen voor duurzaamheidsprojecten.
Actuele onderwerpen m.b.t. de Energietransitie in 2025
Transportschaarste op het elektrische net
In Noord-Brabant en Limburg is er structurele congestie in het hoogspanningsnetwerk, wat leidt tot opstoppingen voor zowel gebruikers als producenten van elektriciteit. Dit geldt voor nieuwe of uitgebreide aansluitingen groter dan 3 x 80 Ampère. Het elektriciteitsnet zit vol op piekmomenten door de snelle groei van zoninstallaties op daken van woningen en kleine bedrijven, waardoor bedrijven langer moeten wachten. Enexis werkt aan een snellere uitbreiding van het elektriciteitsnet, maar dit zal jaren duren.
Kansrijke gebieden voor grootschalig zon op land (Nieuw Beleid)
Landgraaf werkt aan grootschalige duurzame energieopwekking. In de RES Zuid-Limburg is vastgesteld hoeveel elektriciteit moet worden opgewekt voor 2030 en welke gebieden kansrijk zijn. In 2022 zijn samen met inwoners en stakeholders geschikte locaties voor zonneparken verkend. Het nieuwe kader voor grootschalige zonne-energie wordt opgenomen in de Toekomstvisie van Landgraaf en in 2025 ter behandeling aan de raad aangeboden.
Zonnecarportproject Park Strijthagen
Landgraaf wil inzetten op grootschalige energieopwekking via zon op locaties voor dubbelgebruik. Het plan was om Park Strijthagen te voorzien van zonnestroomsystemen op carports om de RES-doelstellingen te halen. Park Strijthagen kan een duurzame laad hub voor elektrische voertuigen worden, wat zowel de energieopwekking als de netcongestieproblematiek aanpakt.
Windenergie
6 juli 2023 heeft de gemeenteraad van Landgraaf een motie aangenomen waarin verzocht werd om: Hernieuwd onderzoek te laten verrichten naar windenergie.
Geconcludeerd kon worden:
• Voor een evenwichtig aanbod van hernieuwbare energie in Landgraaf is het nodig om zowel zon als wind als bron te gebruiken.
• Lokale opwek zorgt ervoor dat de afhankelijkheid van geopolitieke ontwikkelingen kleiner wordt en investeringen en opbrengsten lokaal kunnen blijven.
• Uit een uitgebreide studie is te concluderen dat twee locaties in de gemeente Landgraaf potentieel geschikt zijn voor de plaatsing van windturbines. Een locatie bevindt zich in de omgeving van het huidige zonnepark van Abdissenbosch en een locatie bevindt zich in het noordelijk deel van het plateau in Waubach.
Beide locaties hebben aandachtspunten die in de projectontwikkeling nader onderzocht moeten worden om daadwerkelijk te kunnen concluderen of de plaatsing van windturbines haalbaar en uitvoerbaar is. Zo’n onderzoek heeft onder meer betrekking op nadere studies inzake milieu, natuur, veiligheid en gezondheid.
Publiek-Coöperatief Energiebedrijf
De zeven Parkstadgemeenten en vijf energiecoöperaties willen een Publiek-Coöperatief Energiebedrijf oprichten om lokale duurzame energieopwekking te bevorderen en inwoners te laten profiteren.
Een Publiek-Coöperatief Energiebedrijf zorgt voor:
• Lokale energieopwekking en levering
• Stabielere energieprijzen
• Duurzame energievoorziening
• Samenwerking tussen overheden, inwoners en bedrijven
Het bedrijf moet de opwekking van duurzame energie versnellen en invloed uitoefenen op de betaalbaarheid en beschikbaarheid van energie, wat ook sociale doelen dient.
Energiecoöperatie Duurzame Landgraafse Energie in oprichting
In 2023 en 2024 heeft de gemeente Landgraaf gewerkt aan de oprichting van een lokale energiecoöperatie, genaamd Duurzame Landgraafse Energie. Deze coöperatie bestaat uit burgers die samenwerken aan duurzame energieoplossingen zoals windmolens, zonnepanelen, warmtenetten, lokale energieopslag en energiebesparing.
Met ondersteuning van REScoop Limburg heeft de groep belangrijke mijlpalen bereikt, waaronder het formuleren van een missie en visie en het stellen van doelen voor de eerste 3-5 jaar. De komende tijd richt de groep zich op het opstellen van statuten en het vormen van een bestuur, zodat de coöperatie officieel kan worden opgericht.
2. WoonWijzerWinkel Limburg (WWWL)
De WWWL, geopend in 2020 in Kerkrade, is het energieloket voor de zeven Parkstad-gemeenten. Het helpt particuliere woningeigenaren en sinds 2023 ook MKB-bedrijven met verduurzaming.
De WWWL richt zich op:
• Isolatie van woningen
• Bestrijding van energiearmoede
• Verduurzaming van maatschappelijk vastgoed
• Ondersteuning van bedrijven bij verduurzaming
• Intensivering van communicatie naar burgers
De WWWL dient jaarlijks een plan in met concrete maatregelen per gemeente. Dit jaarlijkse plan wordt in de bestuurscommissie duurzaamheid voorgelegd en goedgekeurd, alvorens de concrete plannen worden uitgevoerd.
3. Warmtetransitie
Het nationale klimaatakkoord stelt dat alle woningen en gebouwen in Nederland uiterlijk in 2050 aardgasvrij moeten zijn en overgeschakeld naar duurzame verwarming. Dit is een grote verandering, aangezien aardgas jarenlang werd gebruikt voor verwarming, douchen en koken. De omschakeling naar duurzame verwarming is een langdurig proces, waarbij we continu leren en nieuwe kennis toepassen. Gemeenten werken samen met deskundigen, energiebedrijven, woningcorporaties en inwoners om de beste aanpak te vinden.
De Transitievisie warmte 2.0 (TVW 2.0): ‘Energiezuinig wonen en leven in Landgraaf’.
De TVW 2.0, vastgesteld in december 2023, bouwt voort op de TVW 1.0 en richt zich op de periode tot 2030. Het doel is om de gebouwde omgeving te verduurzamen met een ambitie van 20% aardgasreductie in 2030 ten opzichte van 2019.
Belangrijke punten van de TVW 2.0:
• Gemeentebrede en buurtgerichte aanpak om de ambitie te realiseren.
• Planning van buurten voor de periode 2024-2030, geprioriteerd op basis van energielabels, energiearmoede en partnerschappen.
• Kansrijke alternatieve warmtevoorzieningen en bijbehorende infrastructuur.
• Vooruitblik naar 2050 met handelingsperspectieven voor inwoners en pandeigenaren.
• Samenwerking met woning- en pandeigenaren, woningcorporaties, huurders en de netwerkbeheerder voor de uitvoering.
Actuele onderwerpen m.b.t. de Warmtetransitie in 2025
Isolatie- en Verduurzamingsprogramma (IVP)
De zeven Parkstad-gemeenten hebben een regionaal IVP opgesteld, vastgesteld in december 2023. Het doel is om woningen te isoleren en te verduurzamen, in lijn met het Nationaal Isolatieprogramma (NIP).
Doelen en Aanpak:
• Verbeteren van isolatieniveau en verduurzamen van woningen.
• Aanbieden van regelingen en activiteiten voor verschillende doelgroepen.
• Groeimodel dat kan worden aangepast om meer doelgroepen te ondersteunen.
• Focus op isolatie, energiebesparing en circulariteit.
Concrete Doelen:
• Tegen 2030 moeten 115.000 woningen in Parkstad geïsoleerd zijn volgens de landelijke Isolatiestandaard.
• Gemeenten helpen particuliere woningeigenaren, vooral de 17.400 woningen die extra ondersteuning nodig hebben.
• Gebruik van NIP-gelden om deze doelen te bereiken.
Gemeente brede aanpak
De gemeentebrede aanpak wordt ingevuld via regelingen vanuit het IVP, met focus op koopwoningen en energiearmoede. Hiervoor is de ‘Lokale Aanpak Isolatie (LAI)’ ontwikkeld samen met de andere Parkstadgemeenten.
De LAI wordt gefinancierd door het Nationaal Isolatie Programma (NIP) via de Specifieke Uitkering Lokale Aanpak Isolatie (SPUK LAI). Landgraaf moet hiermee koopwoningen met slechte energie labels (D, E, F, G) en een WOZ-waarde onder €247.000 verduurzamen.
• Eerste tranche: middelen aangevraagd in 2023, te besteden voor eind 2026, 831 koopwoningen verduurzamen.
• Tweede tranche: aanvraag in 2024, te besteden voor eind 2027; 1116 woningen te verduurzamen.
• Derde tranche: aanvraag in 2025, te besteden voor eind 2028.
De gemeente heeft ook SPUK-middelen ontvangen om energiearmoede te bestrijden. Beide budgetten worden gebundeld in de LAI, waardoor hogere subsidies mogelijk zijn voor de doelgroep energiearmoede. Deze middelen moeten voor eind 2025 besteed zijn ;het ministerie van BZK wordt verzocht om termijnverlening. .
Meer dan 87% van het budget komt ten goede aan particuliere woningeigenaren. Het budget voor de aanpak van energiearmoede is volledig gereserveerd voor de doelgroep en de bijbehorende diensten en subsidies.
Isolatieproject Parkstad
De Lokale Aanpak Isolatie (LAI) richt zich op het verduurzamen van ongeveer 17.400 koopwoningen in Parkstad Limburg tussen 2024 en 2028. Het doel is om deze woningen te laten voldoen aan de landelijke isolatiestandaard. De gemeente biedt particuliere woningeigenaren een ontzorgingstraject aan, inclusief subsidie. De aanpak is uitgewerkt in het Isolatieproject Parkstad.
De WoonWijzerWinkel Limburg (WWWL) voert het Isolatieproject Parkstad uit. Na aanmelding ontvangt de eigenaar-bewoner een gratis Energie Bespaar Plan met energieadvies op maat. Hierin staan mogelijke duurzaamheidsmaatregelen, verwachte energiebesparing, kosten en subsidiemogelijkheden. De eigenaar-bewoner kan gratis ondersteuning krijgen bij het aanvragen van de landelijke ISDE-subsidie en leningen, zoals bij het Warmtefonds.
Het Energie Bespaar Plan, de ISDE-ontzorging en de mogelijkheid tot financiële ontzorging vertegenwoordigen een waarde van €500. Daarnaast wordt 70% van de kosten voor isolatiemaatregelen (eventueel met ventilatie) gesubsidieerd, met een maximum van €1.300. Het totaalpakket heeft dus een waarde van €1.800.
Voor eigenaar-bewoners met energiearmoede bedraagt de maximale subsidie €4.300 in plaats van €1.300.
De uitrol van het Isolatieproject Parkstad is in juli 2024 gestart met 50 eigenaar-bewoners per Parkstadgemeente, te beginnen in Nieuwenhagerheide en Waubach. Op basis van deze ervaringen wordt het Isolatieproject Parkstad verfijnd en na ongeveer 6 maanden gefaseerd uitgerold over de hele gemeente. De voortgang wordt gemonitord en bijgestuurd indien nodig.
In 2025 wordt het Isolatieproject Parkstad aangevuld met een aanpak voor twee doelgroepen: Verenigingen van Eigenaren en ‘Doe-Het-Zelf-ers’.
Financiële toegekende middelen vanuit het rijk voor de Lokale Aanpak Isolatie
SPUK LAI 1e tranche € 1.993.149
SPUK LAI 2e tranche
(mits toegekend in nov/dec 2024) € 2.725.134
SPUK Aanpak Energiearmoede € 739.812
Totaalbudget LAI € 5.458.095
Buurtgerichte aanpak
In de buurtgerichte aanpak wordt samen met inwoners, pandeigenaren en andere betrokken partijen een uitvoeringsplan opgesteld en uitgevoerd, gericht op het isoleren van panden. Dit proces wordt van 2024 tot 2030 elk jaar in twee nieuwe buurten opgestart.
De verwachting is dat deze aanpak de verduurzaming van de gebouwde omgeving aanjaagt. De belangrijkste criteria voor de buurtvolgorde tot 2030 zijn:
In 2024 starten de buurten Nieuwenhagerheide en Waubach, gevolgd door Eikske en Schaesberg Centrum in 2025. Het opstellen van een uitvoeringsplan duurt naar verwachting 1 à 2 jaar, waarna de uitvoering volgt. De looptijd wordt samen met alle betrokken partijen bepaald.
De gemeenteraad heeft een jaarlijks werkbudget van €100.000 toegekend voor de uitvoering van de Transitievisie warmte.
Warmtenetten
Regionaal warmtenetwerk
Gemeenten hebben de regierol om de gebouwde omgeving aardgasvrij te maken. In Zuid-Limburg kan de restwarmte van bedrijven op het Chemelotcomplex 70.000 tot 130.000 woningen verwarmen. Gemeenten en andere publieke partijen onderzoeken de haalbaarheid van een regionaal duurzaam warmtenet, genaamd Warmtenet Zuid-Limburg (WZL), dat gebruik maakt van onbenutte fossiele restwarmte van Chemelot. Later kunnen ook andere duurzame bronnen worden gekoppeld. WZL kan bijdragen aan klimaatdoelstellingen en betaalbaarheid van warmtevoorziening door vermindering van aardgasverbruik en CO2-uitstoot.
Fase 1 WZL: Gestart in januari 2023, gericht op het vormen van een partnerschap voor een regionaal warmtenet.
Fase 2 WZL: Gestart in oktober 2023, gericht op het sluiten van een ontwikkelovereenkomst.
Fase 3 WZL: Gericht op het uitwerken van een ‘Proof of Concept’ in Zuid Geleen en het ontwikkelen van een business case. De ontwikkelovereenkomst loopt tot de besluitvorming over de realisatie (Fase 4), verwacht eind 2025/begin 2026.
Doelen van Fase 3:
• Onderbouwing van een duurzaam warmtenet middels een ‘Proof of Concept’ in Zuid Geleen.
• Uitgewerkt plan voor realisatie van netwerk en bronnen, inclusief contracten en financiering.
• Oprichting van een warmtebedrijf voor mogelijke realisatie in Fase 4.
GROS (Grensoverschrijdend) project ‘Energiepark Herzogenrath’
Met het GROS-project ‘Energiepark Herzogenrath’ werken gemeenten Kerkrade, Landgraaf en Herzogenrath samen met Stadsregio Parkstad Limburg aan:
1. Regionale invulling van de nationale doelstelling om in 2050 klimaatneutraal te zijn.
2. Gemeentelijk beleid om in 2040 energieneutraal te zijn.
3. Grensoverschrijdende energietransitie volgens de Regio Deal.
Het doel is een duurzaam warmtenet op de grens van Nederland en Duitsland, bij Herzogenrath, voor circa 7.000 woningequivalenten in Kerkrade en Landgraaf. Er wordt ook gekeken naar andere warmtebronnen om de leveringszekerheid te vergroten.
Het project sluit aan bij de Transitievisie Warmte en wijkuitvoeringsplannen (WUP) van Landgraaf en Kerkrade. In oktober 2023 is de haalbaarheidsstudie voor een warmtenet op basis van restwarmte van glasfabriek Saint-Gobain opgeleverd. De studie analyseert scenario’s voor warmtelevering, businesscase, risico’s en participatietrajecten.
De resultaten geven aanleiding om de volgende stappen te zetten in de mogelijke ontwikkeling van een grensoverschrijdend warmtenet. Afhankelijk van de opslagscenario’s kunnen 5.000 tot 17.000 woningen van warmte worden voorzien, waarvan 2.500 tot 8.500 in Nederland. In het najaar van 2024, begin 2025 start een verdiepend haalbaarheidsonderzoek.
4. Circulaire Economie en Grondstoffenbeleid
Circulaire economie
Nederland heeft zichzelf in 2016 in een Rijksbreed programma als doel gesteld om in 2050 volledig circulair te zijn en al in 2030 de helft minder primaire grondstoffen te gebruiken. Als gevolg heeft de Rijksoverheid vijf transitieagenda’s voor prioritaire ketens en sectoren opgesteld, namelijk: biomassa en voedsel, kunststoffen, maakindustrie, bouw en consumptiegoederen. Ook de Provincie Limburg heeft grote ambities om de transitie naar een circulaire economie te versnellen. Parkstad kan hierin niet achterblijven en wil graag vanuit de regio een bijdrage aan deze ambities leveren.
Parkstad Circulair
De circulaire transitie heeft een groot effect op de gebouwde omgeving in Parkstad, met wijken en kernen die steeds meer volgens circulaire principes worden ingericht. Dit omvat circulaire bouw, toekomstgerichte mobiliteit, en kortere voedselketens. Het doel is om in 2050 volledig circulair te zijn, wat goed is voor de economie, natuur en leefbaarheid.
In 2023 hebben alle Bestuurscommissies van de Stadsregio Parkstad de ‘Position Paper Parkstad Circulair’ vastgesteld. Deze paper schetst de weg voor de circulaire transitie in de regio. De focus ligt op circulaire bouw en circulair landelijk gebied, aansluitend bij landelijke agenda’s voor bouw, biomassa en voedsel. Dit past bij het DNA van de regio.
De transitie naar een circulaire economie biedt economische, sociale en ecologische kansen, maar is complex. Strategische keuzes zijn nodig om middelen en capaciteit effectief in te zetten. Daarom is gekozen voor de thema’s ‘Circulaire Bouw’ en ‘Circulair Landelijk Gebied’, en wordt actief gezocht naar ‘Circulaire Koppelkansen’ binnen bestaande beleidsprogramma’s.
Thema’s:
• Circulaire Bouw: Woningbouw, Omgevingswet, bedrijventerreinen, Urban Mine Parkstad.
• Circulair Landelijk Gebied: Voedselsystemen, landbouw, biobased materialen.
• Circulaire Koppelkansen: Aansluiting bij bestaande programma’s, integratie in Omgevingsvisie, MVOI, communicatie.
Het regionaal opgestelde uitvoeringsprogramma, ‘Circulair Parkstad’ richt zich op het versnellen van de circulaire transitie door kennisontwikkeling en ketensamenwerking te faciliteren. Gemeenten spelen een faciliterende en stimulerende rol, afhankelijk van de betrokkenheid van marktpartijen.
Grondstoffenplan 2022-2026
De gemeente zet zich de komende jaren in om, vanuit de circulaire economie gedachte, het beheer van grondstoffen en afval te verbeteren. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met alle Rd4-gemeenten en Rd4.
Doelstellingen:
• Toename gescheiden inzameling: Blijvend sturen op een verdere toename van de gescheiden inzameling van grondstoffen.
• Kwaliteit van grondstoffen: Verbeteren van de kwaliteit van de ingezamelde grondstoffen en het voorkomen van afval.
• Duurzaamheid: Werken richting een duurzame en zoveel mogelijk afvalvrije gemeente in 2050.
5. Duurzaam inkopen, Duurzaam Energie- en Klimaatfonds Landgraaf, Duurzame mobiliteit, Evenementen, Verduurzamen gemeentelijk vastgoed en Participatie
Duurzaam inkopen
De gemeente Landgraaf heeft een voorbeeldfunctie in maatschappelijk verantwoord opdrachtgeven en inkopen. Door het ondertekenen van het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI) in 2024, benadrukt de gemeente het belang van duurzame inkooppraktijken die bijdragen aan milieu, sociale aspecten en duurzaamheid.
Actieplan MVOI 2024-2027
Het actieplan MVOI beschrijft hoe de gemeente jaarlijks haar ambitieniveau bepaalt voor vijf maatschappelijke doelen: Social Return, Klimaat, Milieu, Circulariteit en Diversiteit & Inclusie. Jaarlijkse monitoring en rapportage helpen de impact van inkopen te vergroten en de gekozen doelen te realiseren.
Duurzame mobiliteit
De Bestuurscommissie Mobiliteit heeft in 2020 zowel de Visie op Mobiliteit Parkstad (oftewel het regionale Sustainable Urban Mobility Plan, SUMP) als de Mobiliteitsvisie Zuid-Limburg vastgesteld. De Visie op Mobiliteit van Parkstad is een doorvertaling van de Mobiliteitsvisie Zuid-Limburg en vormt de schakel met de lokale verkeersvisies. In de Mobiliteitsvisie Zuid-Limburg is vastgesteld dat de gezamenlijke ambitie van gemeenten en provincie is om in samenhang te werken aan het verbeteren van de economische agglomeratiekracht van Zuid-Limburg, een inclusieve en gezonde samenleving en het stimuleren van slimme, veilige en schone mobiliteit.
In de Visie op Mobiliteit Parkstad hebben we ervoor gekozen om ons te concentreren op een vijftal focuspunten die op korte termijn de meeste impact hebben:
1. Zet in op fietsen
2. Verruim het aanbod van vervoersmiddelen –zeker als alternatief voor het OV
3. Zet in op elektrisch vervoer
4. Verbeter de leefbaarheid en creëer omgevingen die lopen en fietsen stimuleren
5. Bereikbaarheid en Verkeersveiligheid
Laadpalen
Na het succesvol afronden van de bestaande concessie is in 2024 gestart met de nieuwe laadpalen concessie. In de periode van 2025-2028 wordt het aantal laadpunten in de gemeente Landgraaf verder uitgebreid.
Verduurzamen van dienstreizen
In september 2021 ondertekende B&W een Akte van Ambitie om voor eind 2024 70% van de woon-werkritten met de fiets of OV te doen en 90% van de dienstreizen duurzaam te laten plaatsvinden. Deze ambitie is nog niet gerealiseerd, maar blijft een aandachtspunt.
Een mobiliteitsscan toonde aan dat 52% van de medewerkers minder dan 7,5 km van het werk woont en 20% tussen 7,5 en 15 km. Momenteel reist 73% met de auto, 7% met de scooter/motor, 19% met de fiets en 1% met het OV.
Evenementen
Sinds 2021 is duurzaamheid opgenomen in het ‘Evenementenuitvoeringsbeleid’ van de gemeente Landgraaf.
Organisatoren moeten in hun aanvraag een duurzaamheidsparagraaf opnemen. Deze paragraaf is een vereiste voor de aanvraag/melding. Bij onvoldoende aandacht voor duurzaamheid zal de gemeente proberen de organisator te stimuleren ambitieuzer te zijn, maar een vergunning of melding wordt niet geweigerd.
Verduurzamen gemeentelijk vastgoed
Tegen de achtergrond van het Klimaatakkoord en de daaraan ten grondslag liggende doelstellingen voor het verminderen van de CO2-uitstoot zijn zogeheten Duurzaam Meerjaren Onderhoudsplannen (DMJOP’S) opgesteld voor ons gemeentelijke vastgoed. Het verduurzamen van ons gemeentelijk vastgoed zorgt voor energiebesparing en C02-reductie.
In 2024 is geconcludeerd dat het op dit moment ontbreekt aan een duidelijke routekaart (strategisch vastgoedplan) wat aansluit bij de duurzaamheidsdoelstellingen van de gemeente Landgraaf. Inmiddels is er een start gemaakt om te komen tot een routekaart. Door het opstellen van een routekaart wordt duidelijk in welke mate investeringen bijdragen aan de klimaatdoelen en de toekomstwaarde van onze gebouwen. Ook maakt het duidelijk wat een kosteneffectieve strategie is en wat natuurlijke investeringsmomenten zijn? Verder kan de routekaart leiden tot het aanpassen van onze DMJOP’S.
Participatie; samen met onze inwoners aan de slag
Burgerparticipatie is een belangrijk middel voor de gemeente om inwoners te betrekken bij plannen en projecten. Afgelopen jaren hebben tal van inwoners al meegedacht, en denken nog steeds mee, over het verduurzamen van Landgraaf.
Denk aan de Adviesraad Duurzaam Landgraaf, waarvan de leden het college en de gemeenteraad gevraagd en ongevraagd adviseren. Maar ook aan de meedenkgroepen van inwoners die bij de plannen en uitvoering van afzonderlijke projecten betrokken worden.
Voor het plan ‘Energiezuinig wonen en leven in Landgraaf’, de warmtetransitie, die de komende jaren wordt uitgerold in de gemeente is participatie essentieel om een gedragsverandering in te zetten bij onze inwoners om te komen tot een verduurzaming van de woning- en gebouwenvoorraad van Landgraaf. Vanaf 2024 zullen inwoners dan ook nauw betrokken worden.