Met het programma sport, cultuur en recreatie ontplooien wij activiteiten ter bevordering van de
toeristische & recreatieve voorzieningen, het groenbeheer, instandhouding van het cultureel erfgoed, sport en bewegen en educatieve en kunstzinnige vorming.
Sportbeleid en activering
Via de uitvoeringsorganisatie TMF geven we invulling aan het beleidskader sport en bewegen 2020-2023 aan de hand van de ambitie: ‘’Iedere inwoner van Landgraaf de mogelijkheid te bieden, een leven lang, deel te laten nemen aan en te genieten van sporten en bewegen’’. Daarnaast sluit de gemeente daar waar mogelijk aan bij het lokale sportakkoord om de geformuleerde ambitie samen te verwezenlijken.
Sportaccommodaties
Conform de in 2020 vastgestelde nota Evaluatie & Vooruitblik Accommodatiebeleid Landgraaf, blijft de clustering van voorzieningen op en rondom de A-locaties, zijnde de parken Heigank, ter Waerden en Strijthagen uitgangspunt van handelen. De drie parken dragen met name bij aan de realisatie van activiteiten op het gebied van sport. Om die reden zijn door uw raad in 2020 budgetten ter beschikking gesteld voor reeds in uitvoering zijnde dan wel in dat jaar in uitvoering te nemen werkzaamheden te kunnen uitvoeren. Zo is op Park ter Waerden een natuurgrasveld vervangen door een kunstgrasveld, de bovenlaag van de atletiekbaan vernieuwd en is de veldverlichting op het hoofdveld vervangen door LED-verlichting. Op park Strijthagen is de drainage van een veld vervangen, veldverlichting voor een natuurgrasveld aangelegd, alsmede waterpunten aangelegd plus regenhaspel voor de besproeing van de velden. Op park Heigank is eveneens een natuurgrasveld vervangen door een kunstgrasveld. Ook in 2021 willen we nog een aantal werkzaamheden op de drie parken uitvoeren en hebben hiervoor ruimtevragen ingediend. Het betreft hier het vernieuwen op park Heigank van de toplaag van het oude kunstgrasveld, één wateraansluitpunt aanleggen voor besproeiing van het hoofdveld en veldverlichting en het vervangen van de hekwerken rondom dat veld. In het kader van de duurzaamheid zijn we bij alle drie de A-locaties gestart met het vervangen van de veldverlichting door duurzame LED-verlichting.
Daarnaast zullen we in 2021 starten met de voorbereidingen voor de nieuwbouw van een clubgebouw op park Heigank. Op park ter Waerden betreft het vervangen van de hekwerken van de sportkooi voor het kogelstoten en hamerslingeren, omdat deze niet meer voldoen aan de daaraan te stellen eisen.
Tot slot investeren we voor € 88 duizend in de asfaltering op park Strijthagen van de paden rondom twee velden.
In programma 2 hebben we de ruimtevragende investering, upgraden van de Parkeerplaats Park Strijthagen ter hoogte van € 280 duizend opgenomen.
Cultuurpresentatie, -productie en -participatie
Wij bevorderen de deelname van inwoners aan het educatieve en culturele aanbod, zodat zij meer participeren in de maatschappij. Dit doen we door zoveel mogelijk activiteiten te ondersteunen die bijdragen aan de verbreding van het culturele en educatieve aanbod in onze gemeente. Hiervoor worden zowel professionele als vrijwilligersorganisaties gesubsidieerd die het culturele- en educatieve aanbod verzorgen. Kunstzinnige vorming en cultuureducatie wordt daarnaast verzorgd door de combinatiefunctionarissen kunst, cultuur en muziek. Zij zorgen samen met de combinatiefunctionarissen sport voor verbinding en samenwerking, in het bijzonder tussen het culturele veld, sport, onderwijs en de buurt. De inzet van de combinatiefunctionarissen wordt voor de periode 2020-2022 gecontinueerd.
Theater Landgraaf en poppodium de Oefenbunker
Het theater Landgraaf en poppodium de Oefenbunker hebben een belangrijke rol als voorziening voor het cultureel aanbod in Landgraaf als het gaat om talentenpodium, productie- en presentatiefunctie. De gemeente zet zich ook in 2021 in om beide voorzieningen te behouden en te optimaliseren. De subsidierelatie met de Oefenbunker zal zoals al opgenomen in de begroting 2020 stapsgewijs worden verhoogd naar een vergelijkbaar bedrag met het theater Landgraaf.
Cultureel erfgoed
Onze Erfgoednota stelt het zichtbaar en beleefbaar maken van ons erfgoed centraal. Landgraaf is immers rijk aan cultuurhistorisch erfgoed: ons archeologisch bodemarchief, bouwkundig erfgoed en historische bebouwingsstructuren, klein religieus erfgoed en cultuurlandschap. En natuurlijk de verhalen achter dat erfgoed. Het cultuurhistorische erfgoed vertegenwoordigt de Landgraafse identiteit en versterkt de ruimtelijke structuur. Gelet op de economische kansen en potenties is dit ook door vertaald in de Nota Vrijetijdseconomie Landgraaf 2016-2020.
Ons cultureel Erfgoed vertelt het rijke en complete verhaal van de regio. Al dat erfgoed is niet alleen aanwezig in het landschap. Het wordt ook op uiteenlopende manieren beter zichtbaar en beleefbaar gemaakt. Bijzondere voorbeelden zijn onze lokale initiatieven in relatie tot de Via Belgica en de resten van de Romeinse vicus in Rimburg, Slot Schaesberg, Kasteel Strijthagen, de Landgraaf, de beschermde dorpsgezichten, de kerken, de mijnwerkerswoningen, de Wilhelminaberg en natuurlijk de kapelletjes en wegkruisen.
Wij geven deze bijzondere erfenis door aan komende generaties, maar zonder goede (gebruiks)functie is behoud verre van eenvoudig. ‘Behoud door ontwikkeling’ is cruciaal voor het voortbestaan van ons cultuurhistorisch erfgoed. Bijzondere Landgraafse voorbeelden zijn de herbouw van Slot Schaesberg, het toekomstbestendig maken van het beschermd stads- en dorpsgezicht Lauradorp, de doorontwikkeling van de Wilhelminaberg, herbestemming van kerkgebouwen en beeldbepalende panden (bijv. kerk Lauradorp, kerk Abdissenbosch, vml. Basisschool Schaesberg, Bei de Ling, vml. Politiewoning ON II). In programma 3 (economie) staat beschreven op welke wijze wij ons erfgoed digitaal gaan ontsluiten en inzetten voor educatie en vrijetijdseconomie.
Binnen het cultureel erfgoed nemen kerkgebouwen een bijzondere plaats in: door de bevolkingskrimp en door de ontkerkelijking hebben meerdere kerkgebouwen in Landgraaf hun religieuze functie verloren of gaan die verliezen. De komende jaren zullen nog meer kerkgebouwen aan de eredienst worden onttrokken. Het is hoopgevend dat inmiddels voor vrijwel elke vrijkomende kerk concrete initiatieven voor herbestemming worden ontwikkeld. Daarbij wordt gekeken naar zeer uiteenlopende nieuwe functies. Als de initiatieven wenselijk en inpasbaar worden geacht, worden die door de gemeente gefaciliteerd. Daarnaast bekijken we hoe we die initiatieven in verband kunnen brengen met andere ambities en ontwikkelingen in de directe omgeving.
Media
We zetten in op een breed en laagdrempelig aanbod aan media voor diverse doelgroepen. Dit doen we door subsidiëring van de bibliotheek en de lokale omroep.
Stichting Bibliotheek Landgraaf-Onderbanken
De Stichting Bibliotheek Landgraaf-Onderbanken zorgt voor een breed aanbod voor diverse doelgroepen. De bibliotheek fungeert als warenhuis van kennis en informatie, centrum voor ontwikkeling en educatie, encyclopedie van kunst en cultuur en inspiratiebron van lezen, literatuur en taalstimulering en als podium voor ontmoeting en debat. Daarnaast wordt volop ingestoken op samenwerking met lokale partners in het Burgerhoes.
Lokale Omroep
De Stichting Omroep Landgraaf fungeert als lokale omroep voor de inwoners van Landgraaf. De lokale omroep wordt door de gemeente Landgraaf gesubsidieerd conform de landelijke richtlijnen gebaseerd op de Mediawet. Wij informeren Omroep Landgraaf over onze activiteiten en nodigen hen uit bij de persgesprekken met het college. Hierbij merken we op dat de lokale omroep zelfstandig opereert en eigen afwegingen maakt, zowel in de keuze van de onderwerpen als de journalistieke invulling.
De Stichting Omroep Landgraaf verzorgt daarnaast de uitzendingen van de raadsvergaderingen. Deze dragen bij aan de transparantie en toegankelijkheid van de gemeenteraad richting de inwoners van Landgraaf. Op deze wijze wordt invulling gegeven aan de verkleining van de afstand tussen de inwoners en de (lokale) politiek. In de raadsvergadering van 2 juli 2020 is door de raad het positieve advies aan het Commissariaat voor de Media vastgesteld, om Omroep Landgraaf aan te wijzen als lokale media-instelling voor de periode 2020 tot en met 2025.
Openbaar groen
Het onderhoud van openbaar groen, half-verhardingen en begraafplaatsen voeren we uit op basis van de door de gemeenteraad vastgestelde beeldkwaliteit. In 2020 zijn de resultaten van een bestuursopdracht beheer- en inrichtingskwaliteit openbare ruimte aan de Raad gepresenteerd. Dit onderzoek toont aan dat het beheer- en onderhoudsniveau voor groenonderhoud en reiniging in de openbare ruimte ruimschoots aan de gevraagde beeldkwaliteit voldoet.
Op basis van uitgevoerde metingen is geconstateerd dat in 2020 een hogere beeldkwaliteit is gerealiseerd dan het door de Raad vastgestelde beeldniveau. Dit is een resultante van de opgezette structuur bij de afdeling BOR waarbij gebruik wordt gemaakt van WSW-ers en andere doelgroepen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het effect van deze aanpak vertaalt zich in een al jaren stijgende lijn van burgerwaardering voor de openbare ruimte.
In 2021 zal de monitoring van de beeldkwaliteitsmeting en validatie van de resultaten worden gecontinueerd. Het doel van het nauwgezet volgen van de beeldkwaliteit is om tijdig te kunnen anticiperen zodra de beeldkwaliteit terugloopt als gevolg van de uitstroom van WSW-medewerkers en het veranderende klimaat. De Raad heeft met de oplevering van de bestuursopdracht beheer- en inrichtingskwaliteit openbare ruimte draaiknoppen gekregen waarmee de kwaliteit kan worden bijgestuurd. Het ontbrekende budget van € 78 duizend voor de omvorming naar vaste planten is vanaf dit jaar beschikbaar gesteld.
Bermen en ruw gras worden gemaaid conform de frequenties uit het bestek. Om de biodiversiteit van de bermen te vergroten wordt waar mogelijk extensief beheer toegepast. Om deze reden worden ook graslanden begraasd door schapen. Bij nieuwe aanleg en renovaties worden vaste planten, bloemenmengsels en bloembollen toegepast. Deze maatregelen dragen bij aan het in stand houden van vlinders, honingbijen en wilde bijen.
Onderhoud bomen
Het beheer van de bomen in bosgebieden wordt uitgevoerd door de Stichting Bosbeheer Landgraaf. Door de langdurige droogte en hoge temperaturen in 2018, 2019 en 2020 is er sprake van een niet te voorzien hoge sterfte van bomen in de bossen. Door het wegvallen van bomen in de bossen ontstaan open plekken waardoor bomen, die eerder beschaduwd werden, in de volle zon komen te staan en ook aangetast worden. Er ontstaat een domino-effect.
De klimaatverandering gaat de laatste jaren zo snel dat duurzame instandhouding van de bossen van de gemeente Landgraaf (ongeveer 200ha) ernstig worden bedreigd. De groeiplaats van de bossen wordt zo droog dat oude bomen, bomen die zich soms al tientallen jaren gezond hebben kunnen ontwikkelen, afsterven. Daarnaast zijn verschillende boomsoorten, waaronder de beuk, gevoelig voor grondwaterschommelingen. Binnen de bossen van de gemeente zijn het vooral beuken die op dit moment het loodje leggen, maar ook andere boom- en struiksoorten sterven door de droogte af.
De situatie vraagt om een planmatige aanpak om tot herstel te komen en de publieke openstelling van de bossen te kunnen garanderen. Indien er schade ontstaat doordat de veiligheid in de bossen niet voldoet is de gemeente, als eigenaar van de bossen schuldaansprakelijk hiervoor. Door het uitvoeren van de planmatige aanpak blijft de gemeente Landgraaf tevens aan de verplichting vanuit de Wet Natuurbescherming voldoen. In 2021 en 2022 zijn resp. € 275 duizend en € 250 duizend aan investeringsbedragen opgenomen in de begroting voor het herstel van onze bossen.
Straat,- laan,- en parkbomen hebben ook last van de klimaatontwikkelingen, maar zijn iets beter bestand omdat bomen op een solitaire standplaats m.b.t. de vochthuishouding geen concurrentie ondervinden. Het onderhoud van straat,- laan,- en parkbomen gebeurt binnen een raamcontract op basis van de uitkomsten van de boomveiligheidscontrole (BVC). Met de door de Raad beschikbaar gestelde extra middelen in 2019 en 2020 is de achterstand weggewerkt en kan vanaf dit jaar cyclisch veiligheidsbeheer worden uitgevoerd.
Flora- en Fauna
Naast de extra aandacht voor het toepassen van bij-vriendelijke beplanting worden bijenoases aangelegd. Bijenoases bestaan uit bijenkasten met daaromheen bij-vriendelijke beplanting.
De afdeling beheer maakt voor de bescherming van flora en fauna gebruik van de gedragscode Bestendig Beheer. Onderdeel hiervan is de Flora- en Faunacheck met een overzicht van mogelijk aanwezige beschermde flora en fauna op basis van actuele waarnemingen.
In 2020 is, als proef, onder eikenbomen een wildbloemenmengsel ingezaaid waardoor de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups worden aangetrokken. In 2021 zal de proef gecontinueerd worden. De eerste resultaten worden verwacht in 2022.
Samenwerking met burgers en andere partijen
Met gebruikers en burgers van een projectgebied worden de wensen en verwachtingen over aanleg, beheer en onderhoud geïnventariseerd met als doel meer draagvlak en gezamenlijk beheer. Ook wordt intensief samengewerkt met o.a.: het MOB, stichting Bosbeheer Landgraaf (SBL), MTB club Discovery, reclassering Nederland, opleidingsinstituut Cita Verde, Mondriaan zorggroep, buurt- en bewonersverenigingen, ondernemers, LEVANTO groep, Radar, IVN, IKL, visverenigingen e.a.
(Openlucht) recreatie
Beeldende kunst
Onze gemeente heeft op het gebied van natuur, recreatie, toerisme, erfgoed, evenementen en sport heel veel te bieden. Dat biedt kansen voor het nog beter profileren van onze gemeente naar buiten toe. Kunst in de openbare ruimte speelt daarin ook een belangrijke rol. We hebben als gemeente een omvangrijk kunstbezit en ook een aantal werken in de openbare ruimte die kunsthistorisch interessant zijn en in een aantal gevallen een belangrijke waarde vertegenwoordigen voor gemeente en regio. We hebben 37 beelden/sculpturen in de openbare ruimte. En langs de Ruggengraat zijn de kunstwerken wegkruisen aangelicht. Het plaatsen en onderhouden van beeldende kunst in de openbare ruimte heeft dan ook onze nadrukkelijke aandacht en is er ruimte voor nieuwe initiatieven. In 2021 gaan we een kunstwerk nabij de entree van Slot Schaesberg realiseren. Het daarvoor benodigde budget zit reeds in de actuele begroting 2020. Ook bekijken we waar, passend binnen onze gemeente kunstwerken de openbare ruimte kunnen verfraaien. Hiervoor hebben we een kleine ruimtevraag opgesteld van slechts € 10 duizend die overigens nog niet is gedekt in deze begroting.
Ontmoetingsplekken voor jongeren en de buurt
Er zijn twee JOP's (Hoefveld en Hofstraat) en een BOP op park ter Waerden in gebruik. De bezettingsgraad van de JOP's en de BOP is wisselend. Mede door de opkomst van sociale media zijn er de afgelopen jaren steeds minder jongeren op straat te vinden. Jongerenwerk, vanuit coöperatie JENS, wil jongeren zo vroeg mogelijk leren kennen om met deze investering een groter effectief bereik te hebben in de puberjaren. Naast de reguliere aanpak op straat, is jongerenwerk ook actief in het ontwikkelen van activiteiten met en voor jongeren.
Speelgelegenheden
Speeltoestellen in de openbare ruimte en in de speeltuinen keuren we drie keer per jaar op veiligheid met een eigen keurmeester. Daarnaast vindt een keer per jaar een keuring plaats door een externe keuringsinstantie. Het onderhoud van de speelvoorzieningen wordt in eigen beheer gedaan. De gebruiksfrequentie wordt bepaald door het beoordelen van de slijtage aan en onder de toestellen. Indien het vermoeden bestaat dat speeltoestellen te weinig gebruikt worden voeren we overleg met de buurtvereniging of buurt. Zo nodig woorden speelvoorzieningen verplaatst of verwijderd. Bij gering gebruik kunnen toestellen ook behouden blijven als de buurt participeert bij het onderhoud.
Dit jaar wordt de speeltuin in Lauradorp opgeknapt en zal de kabelbaan van speeltuin Abdissenbosch worden vervangen. In de ontwerpbegroting is € 20 duizend opgenomen voor vervanging van toestellen in de speeltuinen en € 25 duizend voor vervanging van toestellen in de openbare ruimte.