2.1.7 Programma 7 - Volksgezondheid en milieu

Portefeuillehouder(s):
F. Janssen,  A. Schiffelers, B. Smeets, R. Vlecken

Verantwoordelijke afdelingshoofden:
J. Drummen (KCC), F. Geurts (ROG), C. Goffin (MO) en W. Jongen (T&H)

• 710 Volksgezondheid
• 720 Riolering
• 730 Afval
• 740 Milieubeheer
• 750 Begraafplaatsen en crematoria

De gemeente is verantwoordelijk voor diverse (kern)taken op het gebied van volksgezondheid en milieu. Volksgezondheid en milieu hangen nauw met elkaar samen. Een groot deel van deze taken hebben we uitbesteed aan gemeenschappelijke regelingen waaronder de RD4, de RUD ZL, de GGD ZL en enkele professionele door ons gesubsidieerde welzijnsstichtingen en -instellingen zoals de Stichting Meander groep ZL en Stichting The Movefactory. Ook de investeringen en het beheer van de riolen en onze activiteiten en initiatieven in het kader van duurzaamheid vallen onder dit programma.

Volksgezondheid
Het regionale gezondheidsbeleid 2020-2023 “Zuid Springt Eruit”, op weg naar een Trendbreuk vormt de basis voor het terugdringen van de gezondheidsachterstanden de komende jaren. Wij hebben de ambitie om de gezondheidsachterstand in 2030 terug te hebben gebracht tot het Nederlands gemiddelde. Een forse opgave die vraagt om een gerichte inspanning. Vanuit de zestien Zuid-Limburgse gemeenten en binnen Parkstad met de inzet van Regiodeal zetten we in op interventies die bewezen effectief zijn en die de grootste gezondheidswinst opleveren.

Kansrijke Start
In de eerste 1000 dagen van iemands leven kan de grootste gezondheidswinst worden behaald. We zetten in op het intensiveren van een Kansrijke Start. Dat doen we door regionaal invulling te geven aan de bestaande interventies Nu Niet Zwanger, Voorzorg & Stevig Ouderschap. Daarnaast starten we met Rookvrije Start, dit zijn rookvrije kindomgevingen en Centering Pregnancy. Centering Pregnancy is een andere vorm van verloskundige zorg die positieve effecten heeft op de gezondheid van moeder en kind en die leidt tot minder vroeggeboortes. Daarnaast zetten we lokaal een extra stap door de verbinding tussen het medische en het sociale domein te versterken. Dat doen we door “knooppunten kansrijke start” te ontwikkelen. Voor de onderzoeksfase zijn we geselecteerd als pilotgemeente. Vanuit het Rijk is een onderzoekssubsidie toegekend om een plan van aanpak op te stellen voor het vormen van een knooppunt. Met de implementatie en realisatie daarvan gaan we aan de slag.

Hoewel de gezondheidsachterstanden in Zuid-Limburg groot zijn, manifesteren zij zich het meest in Parkstad. Om die reden wordt vanuit Parkstad intensiever samengewerkt om Kansrijke Start versneld, verstevigd en intensiever uit te rollen. Hierbij zal worden ingezet op een brede risicoscreening en ondersteuning voor kwetsbare zwangeren, door de inzet van effectief bewezen interventies. Om de gezondheidsachterstanden in een periode van 10 jaar tijd terug te dringen tot het Nederlands gemiddelde, hetgeen substantieel verder gaat dan de 25 procent inloop die Zuid-Limburg ambieert, hebben wij via een ruimtevraag extra budget gevraagd om effectief bewezen interventies intensief en versneld te kunnen uitrollen. Met dit budget kunnen we naast de inzet van preventiemaatregelen, ook gericht interventies inzetten in de meest kwetsbare buurten.

Gezonde Basisschool van de Toekomst
Onderzoeksresultaten van de Gezonde Basisschool van de Toekomst (GBT) tonen aan dat kinderen op dergelijke scholen meer bewegen, gezonder eten en een beter gewicht hebben, hetgeen hun gezondheid ten goede komt. Tevens komen op dergelijke scholen aantoonbaar minder conflicten en pestgedrag voor in de klas.

Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG-) aanpak
We continueren de JOGG-aanpak door de inzet van een JOGG-regisseur en stimuleren we inwoners om aan de slag te gaan met hun eigen gezondheid vanuit het programma Gezond In De Stad (GIDS-uitkering van de Rijksoverheid). Met de aanpak JOGG lag de focus voorheen op het terugdringen van overgewicht bij kinderen. In Landgraaf hadden we de focus al verbreed naar een gezonde(re) levensstijl voor kinderen, ouders en omgeving. Voor de komende periode is het van belang niet alleen te richten op het gewicht, maar breder in te zetten op een gezonde leefomgeving, een gezonde leefstijl, gezonde voeding, voldoende bewegen, ontspanning en slaap. Daarmee ontwikkelt de landelijke aanpak Jongeren op Gezond Gewicht zich tot een aanpak Jongeren in Goede Gezondheid (JIGG). Deze ontwikkeling kan uiteraard niet los gezien worden van het nieuwe gezondheidsbeleid ‘Zuid Springt Eruit’ en daarmee van de beoogde Trendbreuk. In dat kader willen we de activiteiten van de lokale JOGG-aanpak in Landgraaf transformeren naar een lokale Trendbreuk-regisseur.

Eén Jeugdgezondheidszorg
Per 1 januari 2020 is de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) samengevoegd tot één JGZ en wordt deze onderdeel van de GGD Zuid-Limburg. In 2021 wordt de nieuwe begrotingsopzet en begrotingssystematiek voor de één JGZ afgerond. Eén Jeugdgezondheidszorg kan daarmee vanuit een stabiele basis bouwen aan de toekomst en de transformatie van de Jeugdgezondheidszorg. In Zuid-Limburg anticiperen we daarmee op een wetswijziging die meer flexibiliteit (risico-gestuurde inzet) binnen de Jeugdgezondheidszorg mogelijk maakt. Voorts zal via de Jeugdgezondheidszorg eveneens ingezet worden op de uit de Trendbreuk voortvloeiende activiteiten.

Covid-19
In 2020 hebben de werkzaamheden van de GGD Zuid-Limburg, die voor ons alle taken die wij als gemeente hebben binnen de Wet publieke Gezondheid uitvoert, vrijwel volledig in het teken gestaan van de aanpak van Covid-19. Deze noodgedwongen verschuiving van taken heeft uiteraard ook invloed gehad op de taakuitoefening en vooraf vastgestelde doelstellingen en plannen. De consequenties hiervan worden zoveel mogelijk beperkt, maar zullen ook van invloed zijn op de uitvoering in 2021.

Ongediertebestrijding
Er is een toenemende overlast van ratten doordat riolen vaker droogvallen. Om de problematiek het hoofd te bieden worden perken waarin ratten nestelen gerooid en omgevormd naar gras. De oorzaak van de rattenoverlast is de aanwezigheid van oliehoudende vruchten van bomen in deze perken die dienen als voedsel voor ratten. Indien nodig zullen we deze oplossingsmaatregel ook in 2021 toepassen.
De eikenprocessierups is niet meer te beteugelen en de overlast zal steeds verder toenemen. Getracht wordt om de biodiversiteit dermate aan te passen dat de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups zullen toenemen. Er wordt extra geïnvesteerd in opleidingen van het personeel om plaagdieroverlast zo vroeg mogelijk te ontdekken en de juiste weringsmaatregelen te nemen.

Riolering

Integraal Stedelijk Waterprogramma (ISW)
Het ISW bestaat uit het Integraal Waterplan (IWP) en het Watertakenplan (WTP). In het IWP zijn de visie en speerpunten (ambities) voor de regio Parkstad Limburg samen bepaald en op elkaar afgestemd. Het WTP beschrijft onze lokale gemeentelijke strategie om de ambities te bereiken en is een vertaling van het IWP. Klimaatadaptatie wordt een speerpunt in ons waterbeleid. Het ISW geeft richting aan de omvangrijke opgave op het gebied van water en riolering waarbij het klimaat een belangrijk rol speelt. In 2021 stellen we een nieuw ISW-programma op. Op basis van dit programma stellen we het nieuwe kostendekkingsplan vast. Dat plan is bepalend voor de te hanteren tarieven voor rioolheffingen.

Klimaatadaptatie
De gevolgen van klimaatverandering zijn merkbaar en zichtbaar. De laatste jaren hebben wij extreme neerslag gezien met overlast en schade tot gevolg, maar ook lange droge periodes meegemaakt waarbij onze (grond)watervoorraden slonken. We pakken de wateroverlastlocaties daar waar mogelijk versneld aan, maar uiteindelijk koersen we op een klimaat-adaptieve inrichting van onze omgeving. Naast wateroverlast treffen we ook maatregelen om hittestress te voorkomen/te beperken.

We werken al proefondervindelijk aan ‘klimaatadaptatie’. Dat doen wij o.a. in de woonbuurten “Het Eikske” en in de woonwijk “De Dormig”. De plannen om deze buurten ’klimaatproof’ te maken zijn gereed en we voeren ze gefaseerd uit.

De ervaringen die we daarbij opdoen nemen we mee in een nog te ontwikkelen gemeentelijk klimaatadaptatieprogramma. De keuzes die in dit kader gemaakt worden zijn bepalend voor de inrichting van onze woon-, leef- en werkgebieden. In het Klimaatadaptatieprogramma proberen wij benutting van duurzame energiebronnen, warmtewinning en dergelijke mee te nemen. De regionale klimaatadaptatie uitvoeringsagenda die in 2021 wordt vastgesteld speelt hierin een medebepalende rol. Daarnaast breiden wij ons grondwatermeetnet uit en onderzoeken wij de relatie van de grondwaterstand tot de waterbeschikbaarheid en verdroging van de natuur.

Regionale en bovenregionale samenwerking
In 2021 zetten wij in op het toepassen van verdergaande schaalvoordelen in de regionale samenwerking binnen Parkstad Limburg en benutten wij bovenregionale samenwerkingsvoordelen. Hierbij sluiten wij aan op de Rijksprogramma’s DHZ en DPRA.

Campagne Waterbewust: het betrekken van burgers en bedrijven
Sinds 2019 betrekken wij onze burgers, bedrijven en (zorg)instellingen in onze opgaven door middel van de campagne, “Waterbewust”. Deze campagne duurt tot en met 2023. Ter ondersteuning van deze campagne is voor Parkstad Limburg een website ontwikkeld, www.waterklaar.nl . Deze website is ontwikkeld samen met de regio Limburgse Peelen, een regionaal samenwerkingsverband op het beleidsveld Water, actief in Noord Limburg.

Lopende projecten zoals “Ikgroenhet!” en onze “Subsidieverordening afkoppelen regenwater gemeente Landgraaf” zijn van kracht en dragen bij aan bewustwording bij onze inwoners dat klimaatverandering een belangrijke maatschappelijke opgave is en dat iedereen een klein beetje kan bijdragen aan oplossingen door tuinen te vergroenen en/of te ontstenen en door hemelwater af te koppelen en te infiltreren. 

Data op orde
Om te komen tot accurate uitvoeringsagenda's moeten we niet alleen beschikken over kloppende datagegevens maar moeten ook verbanden worden gelegd tussen zichtbare (infra, gebouwen, groen) en onzichtbare datagevens (riolering/grondwater/infiltratie). In 2020 zijn we gestart met de inrichting van een centraal data-bronbestand dat in 2021 klaar is en dat vanaf dat moment actueel wordt gehouden.

Afval
In 2013 heeft de raad ingestemd met het Afvalbeheersplan. Dit plan is erop gericht om de hoeveelheid restafval verder te verminderen aan de bron door het scheiden van afval te verbeteren: meer herbruikbare afvalstromen en bijgevolg minder restafval. Hierbij wordt ook nadrukkelijk gekeken naar de wijze van verwerking van de vrijkomende afvalstromen.

Vanaf 2013 is de nadruk komen te liggen op het nog beter scheiden van restafval en het optimaliseren van hergebruik van afvalstromen als grondstoffen (circulaire economie). Bijgevolg is de inzameling van restafval versoberd naar eenmaal per 4 weken. Herbruikbare stromen als gft en PMD worden frequenter opgehaald (eens per 2 weken). In 2018 heeft het merendeel van de hoog- en stapelbouw, ter vermindering van de hoeveelheid restafval, de mogelijkheid gekregen om gft-afval wekelijks gescheiden aan te bieden.

Het Afvalbeheersplan voorziet in een doelstelling om te komen tot een maximum van 100 kg restafval per inwoner. Landelijk wordt als doelstelling 75% bronscheiding aangehouden. Concreet komt dit neer op maximaal 100 kg fijn én grof huishoudelijk restafval per inwoner. In de Landelijke VANG (Van Afval Naar Grondstof) doelstelling wordt voor 2025 zelfs gesproken over 30 kg!.

Met een scheidingsresultaat van 73% (2019) komt Landgraaf dicht in de buurt van de scheidingsdoelstelling. Kijkend naar de doelstelling van het Afvalbeheersplan zitten we daar nu nipt boven. In relatie tot de VANG-doelstelling moet er qua hoeveelheid fijn en grof restafval nog een slag worden gemaakt (120 kg). Het blijft zaak burgers te informeren over het belang van afvalscheiding en hergebruik van afvalstromen en meer nog het voorkomen van afval. In 2021 zal gestart worden met de uitvoering van het in 2020 opgestelde Afvalbeheersplan 2021-2025. De kosten van dit plan vertalen we door in de te hanteren tarieven voor afvalheffing in 2021.

Milieubeheer
Doorkijk naar de Omgevingswet
Dit beleidsveld wordt met de komst van de Omgevingswet flink geherstructureerd. Naast de herschikking binnen een groter kader, vindt tevens binnen de thema’s “Bodem” en “Geluid” ook een beleidsvernieuwing plaats. Maar ook binnen beleidsarme thema’s als “Externe Veiligheid” worden eerder landelijk ingezette veranderingen doorgevoerd. Binnen thema’s als “Luchtkwaliteit” zijn in 2019 al veranderingen geïntroduceerd (zoals bv. Stikstof) deze werken uiteraard naar de toekomst door. Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 januari 2022, zal de (extra) beschikbare tijd in 2021 gebruikt worden voor een zo optimaal mogelijke voorbereiding van de invullingen van de lokale beleidsruimte.

Bescherming en sanering van de kwaliteit van de bodem
Door middel van de uitvoering van onze reguliere bodemtaken werken wij aan het duurzame beheer van de (kwaliteit van de) bodem.

Het beleidskader (nota Bodembeheer2014) is in 2020 met een herberekening van de bodemkwaliteitskaart met nieuwe gegevens geactualiseerd. Hiermee kunnen in 2021 de toetsingen van bouw-, bestemmingsplannen en grondverzet weer adequaat plaatsvinden.

Medio 2019 is door de Minister voor de Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) een tijdelijk Handelingskader afgekondigd t.a.v. grondverzet van PFAS-houdende grond. In 2020 heeft een aanvulling plaatsgevonden van onze bodemkwaliteitskaart voor de stofgroep PFAS. Daarnaast zal in 2020 het definitieve handelingskader t.a.v. PFAS beschikbaar gekomen. In 2021 zal worden bezien of deze nieuwe ontwikkelingen t.a.v. PFAS-aanleiding zijn voor een beleidsbijstelling.

De aanstaande overdracht van bevoegd gezag voor het beheer van historische verontreinigingen van de Provincie naar de gemeente, de ontwikkelingen binnen de Basisregistratie Ondergrond (het verplicht verwerken van bodemkwaliteitsgegevens) en op termijn het toegankelijk maken van bodemgegevens binnen het DSO (Digitaal Stelsel Omgevingswet) vergen in 2021 extra aandacht. Een verbetering in de aanlevering en verwerking van digitale bodemgegevens en de validatie van de gegevens over beschikbare historische verontreinigingen moeten in 2021 zorgen voor toekomstbestendige bodemloketfunctie.

Naast de aandacht voor de bodemkwaliteit is er ook aandacht voor andere aspecten in bodem en ondergrond. De laatste jaren zijn de na-ijlende effecten van de voormalige kolenwinning en de omgang met gegevens over Conventionele Explosieven (CE) uit WO II prominent op de agenda gekomen. In 2021 zal — in overleg met de betrokken gemeenten — specifiek beleid hiervoor worden uitgewerkt. Een verbetering van aanlevering en verwerking van CE-gegevens zal in 2021 moeten leiden tot een bijgewerkt inzicht in deze informatie.

Bescherming en sanering van de kwaliteit van de atmosfeer
Luchtverontreiniging die veroorzaakt wordt door de mens ontstaat bij diverse bronnen: verkeer, bedrijven en burgers. Met behulp van diverse instrumenten, waaronder vergunningen en toezicht en handhaving, zorgen we ervoor dat de uitstoot van verontreinigende stoffen voldoet aan de wettelijke eisen of emissienormen.

Via de monitoringstool lucht (Wet Luchtkwaliteit) die o.a. gekoppeld is aan de geluidbelastingkaart, berekenen we aan de hand van het verkeersmodel en de verkeersintensiteiten waar qua luchtverontreiniging als gevolg van verkeersbewegingen knelpunten ontstaan. Ook bij ruimtelijke ontwikkelingen toetsen we of de ingreep voldoet aan de wettelijke regels en of aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn om het effect van de ingreep te compenseren.

Het nationaal samenwerkingsprogramma lucht (NSL) stopt met de komst van de Omgevingswet. Hiermee wordt ook de landelijke Monitoringstool Lucht beëindigd. Samen met de gemeenten in de agglomeratie Heerlen-Kerkrade, zal in 2021 worden bezien wat de consequenties hiervan zijn voor de gemeenten.

Beheersing van geluidhinder
Binnen dit taakveld werken we aan de beheersing van geluidhinder, door middel van het voorkomen dan wel saneren. Geluidhinder wordt veroorzaakt door de mens en ontstaat bij diverse bronnen: verkeer, bedrijven en burgers. Met behulp van diverse instrumenten zorgen we ervoor dat de geluidhinder voldoet aan de wettelijke eisen of emissienormen.

In 2021 starten we met het opstellen van een nieuwe geluidbelastingkaart in samenwerking met de overige gemeenten in de aangewezen agglomeratie Heerlen-Kerkrade. Ook zullen de ontwikkelingen t.a.v. de aanvullingswetgeving Geluid worden gevolgd. Wanneer hierin een zogenaamde basiskaart geluidemissie gemeentelijke wegen verplicht gesteld wordt, dan streven we ernaar om dit samen te laten lopen met het opstellen van de eerdergenoemde geluidbelastingkaart.

Voor wat betreft de projecten in het kader van sanering wegverkeerslawaai zullen de saneringsprojecten Hoogstraat-Kampstraat, Grensstraat-Kantstraat en de Streeperstraat in 2021 verder worden afgerond, voorbereid en uitgevoerd.

Externe Veiligheid
In het kader van de Omgevingswet is de belangrijkste verandering voor externe veiligheid het werken met aandachtsgebieden. In 2019 is het controleren en berekenen van de gemeentelijke aandachtsgebieden aan de RUD ZL opgedragen. Deze moeten gelijktijdig met het van kracht worden van de Omgevingswet zijn vastgesteld. We kiezen er voor dit samen met de RUD ZL in 2021 voor te bereiden. We hebben hiervoor in deze begroting een autonome ontwikkeling opgenomen ter hoogte van € 30 duizend incidenteel i.v.m. de dalende Rijksbijdrage.

Het huidige landelijke Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RRGS) wordt vervangen door het Register Externe Veiligheidsrisico’s (REV). In 2021 zal worden nagegaan of over het beheer van het Register ook nadere afspraken met de RUD ZL moeten worden gemaakt.

Energietransitie
In het regionale energietransitie document ‘Parkstad Limburg Energietransitie’ (PALET) is de ambitie vastgelegd om in 2040 energieneutraal te zijn. In 2016 is dit ambitiedocument vertaald naar een lokaal uitvoeringsprogramma: “Palet 3.0”. Aan de uitvoering hiervan wordt gewerkt, o.a. door het blijven uitrollen van het in 2014 in Landgraaf gestarte zonnepanelenproject. In 2019 is in Landgraaf gestart met de 3e tranche van het succesvolle zonepanelenproject. Op dit moment (september 2020) hebben circa 4.400 bewoners uit Parkstad deelgenomen. Het streven is dat uiteindelijk 7.250 bewoners deelnemen.

Nederland werkt aan een energietransitie. Dat is u vast niet ontgaan. In 2019 is door de regering het Klimaatakkoord gepresenteerd; de Nederlandse uitwerking van de internationale klimaatafspraken van Parijs (2015). Hierin is vastgelegd dat in 2030 de CO2-uitstoot met 49% verminderd moet zijn ten opzichte van 1990. Deze forse nationale doelstelling kan alleen worden behaald als elke regio in Nederland daaraan bijdraagt. Dat vergt regionaal maatwerk en daarom wordt er een Regionale Energie Strategie (RES) ontwikkeld.

In de RES beschrijft elke regio welke energiedoelstellingen zij wil halen, op welke termijn en welke strategie zij hiervoor hanteert. Nederland is opgedeeld in 30 ‘energieregio’s’, Zuid-Limburg is er daar een van. Er is voor gekozen om in Zuid-Limburg in drie deelregio’s te werken. De Stadsregio Parkstad is een van de drie deelregio’s, die een deel-RES maken.

De concept RES van Zuid-Limburg is in 2020 aangeboden aan het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Op 1 oktober 2020 start PBL met onze RES-analyse (kwantitatief én kwalitatief). De PBL-analyse komt op uiterlijk 1 februari 2021 beschikbaar, samen met het advies van het nationaal programma RES. Daarna wordt de RES in de periode april, mei of juni ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad en vervolgens uiterlijk op 1 juli 2021 aan het Nationaal Programma RES.

Ook wordt met regionale partners gewerkt aan een warmtetransitievisie en een warmteplan. Dit warmteplan moet in 2021 gereed zijn. Dat wordt vervolgens vertaald op wijkniveau. Deze plannen moeten ervoor zorgen dat een transitie naar een gasloze situatie soepel verloopt.

In 2019 is gestart met de uitrol van het Duurzaam Klimaat- en Energiefonds voor inwoners, verenigingen en bedrijven; dit fonds beoogt kansrijke projecten op het gebied van CO2-reductie, energiebesparing, duurzame energieopwekking en klimaatadaptatie financieel te ondersteunen door het verstrekken van een geldlening.

Met het bedrijfsleven bekijken we de mogelijkheid om gezamenlijk aan een groot zonnepanelenproject deel te nemen waarbij de gemeente een facilitaire rol kan hebben, bijvoorbeeld bij het aanvragen van de SDE-subsidie of het verstrekken van een lening.

Het zonnepark op de voormalige stortlocatie in Abdissenbosch wordt in 2021 gerealiseerd. De mogelijkheid tot het plaatsen van drie windturbines op de voormalige stortlocatie wordt verder onderzocht. De focus ligt in eerste instantie op eventuele radarproblematiek en de vliegveiligheid. Het verduurzamen van gemeentelijke gebouwen is in uitvoering. Aan de hand van energiescans en duurzame meerjarige onderhoudsplannen wordt bekeken welke vervolgstappen er nodig zijn om te verduurzamen.

Circulaire economie
Hergebruik van grondstoffen, producten en onderdelen is cruciaal voor een toekomstbestendige economie en een energieneutraal Landgraaf in 2040. Dit betekent het minimaliseren van verspilling van grondstoffen en het maximaliseren van de waarde van grondstoffen en materialen. In een circulaire economie stappen we af van het idee dat producten en grondstoffen een lineair leven doorlopen van grondstofwinning via productie naar afval. In plaats daarvan stromen producten en materialen door.
We gaan in kaart brengen wat dit voor Landgraaf betekent en op welke wijze wij hieraan een bijdrage kunnen leveren. Het onderwerp circulaire economie wordt ook regionaal opgepakt. Stadsregio Parkstad is aan het onderzoeken hoe we deze samenwerking vorm kunnen geven.

Toezicht en handhaving
Integraal toezicht en handhaving op milieu- en milieu gerelateerde zaken vindt plaats conform het Integraal handhavingsbeleidsplan. Dit beleidsplan is in 2020 voor de periode 2020-2024 vastgesteld en aan de raad ter kennis gebracht. Het integrale toezicht en handhaving voeren we ook in 2021 evenals voorgaande jaren zoveel mogelijk programmatisch uit op basis van het door het college jaarlijks vast te stellen Handhavingsuitvoeringsprogramma. In het programma houden we rekening met de uitgangspunten uit het door de gemeenteraad vastgestelde Integraal handhavingsbeleidsplan. De belangrijkste criteria die worden gehanteerd bij de prioritering liggen met name op het gebied van veiligheid (gevaarlijke stoffen, brandveiligheid, constructieve veiligheid) en gezondheid.

Begraafplaatsen en crematoria
De gemeente beheert en onderhoudt 3 openbare begraafplaatsen (Kleikoeleweg, Vogelzankweg en Kempkensweg) en heft leges in de vorm van grafrechten. Op grond van de wet op de lijkbezorging kunnen uitvaarten van gemeentewege plaatsvinden.

De ontwikkeling van de kengetallen geeft geen aanleiding tot opmerkingen.

Toelichting saldo 2021 versus 2020

Het resultaat op dit programma is in 2021 € 153.000 gunstiger dan de bijgestelde begroting 2020.
Dit is mede het gevolg van:

Een afname van de overige directe lasten door:
- Een lagere raming van het budget Centrum jeugd en gezin ad € 73.000;
- Een lagere bijdrage aan GR GGD Zuid-Limburg ad € 282.000;
- Een lagere raming op de mutaties voorzieningen taakveld 720 ad € 272.000;
- Een lagere bijdrage op het budget duurzaamheidsbeleid in het kader van de wamtetransitie ad € 88.000.

Een toename van de overige directe lasten door:
- Een hogere raming van het budget Jeugdgezondheidszorg ad € 411.000 (overheveling van programma 6);
- Per saldo overige nadelige verschillen op taakveld 710 ad € 3.000.
- Per saldo overige nadelige verschillen op taakveld 720 ad € 5.000;
- Een hogere raming op het budget onderhoud ad € 24.000;
- Een hogere raming op het budget stortkosten ad € 1.000;
- Een hogere bijdrage GR Gegevenshuis (inzake BAG) ad € 1.000;
- Een hogere bijdrage WML inzake kosten gemaal ad € 10.000;
- Een hogere raming op het budget advies en ondersteuning ad € 3.000;
- Een hogere bijdrage aan de GR Rd4 ad € 122.000;
- Een hogere bijdrage aan de GR BsGW ad € 8.000.
- Een hogere bijdrage aan de GR RUD Zuid-Limburg ad € 43.000.

Een toename van de baten door:
- Een hogere raming van het budget bijdrage derden ad € 10.000;
- Een hogere raming van de mutaties op de voorzieningen ad € 11.000;
- Een hogere raming van de opbrengsten rioolrecht niet-woningen ad € 5.000;
- Een hogere raming van de opbrengsten rioolrecht woningen ad € 91.000;
- Een hogere raming van de opbrengsten afvalstoffenheffing ad € 174.000.

Een toename van de overige directe lasten als gevolg van de in de kadernota benoemde (autonome) ontwikkelingen:
- Een hogere raming op het budget sanering milieubeheer ad € 30.000 (AO-23);
- Een hogere raming op het budget Ongedierte en kadavers ad € 15.000 (AO-28).

De volgende nieuwe investeringen maken deel uit van dit programma:
Het investeringsbedrag in 2021 van € 5.792.528 betreft de investeringsbudgetten riolen.

Voor een gedetailleerdere toelichting verwijzen wij naar bijlage 2 (lasten en baten per taakveld).

Toelichting verbonden partijen

Toelichting gesubsidieerde organisaties

De bijdrage aan de GR BsGW betreft de perceptiekosten voor de uitvoering van de afvalstoffen- en rioolheffingen. De bijdrage aan de GR BsGW voor uitvoering van de gemeentelijke belastingen is verantwoord op programma 0 (bestuur en ondersteuning). In 2021 wordt dit geraamd op € 287.964.

De bijdrage aan de GR Het Gegevenshuis (BAG) betreft de lasten ten behoeve van het databeheer riolen. In 2019 is een pilot gestart en het databeheer riolen zal na besluitvorming voor de komende jaren worden gecontinueerd. In 2021 wordt dit geraamd op € 58.146.

De bijdrage aan de GR GGD ZL is inclusief de lasten ten behoeve van Veilig thuis (programma 6) en draagt naast het voorkomen en aanpakken van huiselijk geweld en kindermishandeling, bij aan het inlopen van de gezondheidsachterstanden in Zuid-Limburg en de uitvoering van de wettelijk verplichte taken voor de gezondheidsbescherming. In 2021 wordt dit geraamd op € 463.117.

De bijdragen aan de GR Rd4 betreffen de diensten voor het basispakket (afvalinzameling en-verwerking) en het pluspakket (alle overige diensten, waaronder kolkenreiniging) en draagt bij aan het realiseren van de doelstelling tot “afname van de hoeveelheid restafval en toename van het afvalscheidingspercentage”. Zie ook programma 2. In 2021 wordt dit geraamd op € 3.205.905.

De bijdragen aan de GR RUD betreffen de door de gemeente aan de GR overgedragen handhavingstaken die moeten bijdragen tot betere naleving van wet- en regelgeving. In 2021 wordt dit geraamd op € 222.665.

GGD Zuid-Limburg inzake basispakket
Met de vaststelling van de 1e begrotingswijziging GGD ZL 2020 gaan de taken en de financiering per 1 januari 2020 die voorheen bij Meander Groep Zuid-Limburg lagen over naar Eén Jeugd-gezondheidszorg van de GGD Zuid-Limburg. In 2021 wordt dit geraamd op € 886.606.

Stichting The MoveFactory.
Zie programma 5. In 2021 wordt dit geraamd op € 46.000.

Toelichting risico’s

R04
Gemeenten met gezondheidsachterstanden ontvangen sinds 2014 jaarlijks een extra uitkering van het Rijk voor het aanpakken van de gezondheidsachterstanden vanuit het programma Gezond in de Stad (GIDS). In 2017 is besloten deze uitkering tot en met 2021 te continueren. Vanaf 2019 is de uitkering verhoogd voor de aanpak Kansrijke Start. Over een nadere verlenging is ten tijde van het opmaken van de begroting 2021 nog geen informatie bekend. De gemeente Landgraaf zet deze uitkering o.a. voor de bekostiging van de aanpak Jongeren Op Gezond Gewicht, de aanpak van gezondheidsachterstanden in Nieuwenhagen en de bekostiging van Kansrijke Start vanuit het programma 'Zuid Springt Eruit'. Als de uitkering in 2021 niet wordt verlengd, kunnen deze programma’s m.i.v. 2022 niet meer worden bekostigd. Daarnaast dient het College eind 2020 te besluiten over het verlengen van de JOGG-aanpak voor een periode van 3 jaar (2021 t/m 2023), na 2021 is het onzeker of hiertoe financiële middelen beschikbaar zijn. Daarnaast dienen we extra middelen te gaan reserveren voor de aanpak 'Zuid Springt Eruit' De omvang hiervan is onbekend, maar het licht voor de hand deze extra middelen te dekken vanuit GIDS en lokaal aan te vullen waar nodig. Vanuit voorzichtigheid schatten we de kans dat het Rijk deze bijdrage van € 85,4 duizend niet meer gaat verlengen in als hoog zodat 75% van het maximale bedrag (€ 64 duizend) meegerekend wordt in de benodigde weerstandsbehoefte. De € 85,4 duizend is exclusief de mogelijk benodigde middelen voor de aanpak Trendbreuk. Het programmabureau Trendbreuk is verzocht om inzicht te geven in de benodigde middelen per gemeente.

R12
Uit de jaarrekening 2019 blijkt opnieuw dat de GGD als gevolg van de eerdere budgettaire kortingen geen hoog weerstandsvermogen heeft. Dit betekent dat iedere financiële tegenvaller ten laste kan komen van de gemeenten. We nemen daarom in onze programmabegroting voor 2021 een risico op voor de door de GGD becijferde risico’s (zie pag. 3 Financiële paragrafen begroting 2021 GGD ZL). Totaal (Kans * Impact/Hoog) van de risico’s wordt geschat op € 1.300.000 voor programma GGD en € 1.025.000 voor programma VT. Na rato verdeelsleutel gemeenten is het aandeel voor Landgraaf 6,3%. In de programmabegroting 2021, programma 6, nemen we derhalve een risico op voor € 146.475. Omdat de GGD zelf al met een kans% heeft gewerkt nemen we het volledige bedrag op als risico.