2.1.2 Programma 2 - Verkeer, vervoer en waterstaat

Portefeuillehouder(s):
F. Janssen en B. Smeets

Verantwoordelijke afdelingshoofden:
F. Geurts (ROG) en T. Hanssen (BOR)

 

Binnen dit programma wordt gewerkt aan de kwaliteit van de openbare ruimte en het op peil houden en waar mogelijk verbeteren van de leefbaarheid, bereikbaarheid en verkeersveiligheid. Dit doen wij door te zorgen voor een goed en veilig functionerend verkeerssysteem en door adequaat beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Daarbij betrekken wij burgers, belangenorganisaties en andere partners zodat de kwaliteit optimaal aansluit op de behoeften en burgers zich medeverantwoordelijk voelen voor de kwaliteit van de openbare ruimte en het beheer daarvan. Achtereenvolgens lichten we per taakveld de beleidsmatige speerpunten voor het komende begrotingsjaar toe. 

Verkeer en vervoer

Verkeers-, vervoers- en parkeerbeleid
Het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan Landgraaf (GVVP, 2017) bevat het gemeentelijk verkeers- en vervoersbeleid. Het GVVP gaat in op vijf thema’s: (Hoofd)wegenstructuur en bereikbaarheid, verkeersveiligheid en weginrichting, fietsverkeer, openbaar vervoer en parkeren. Naast diverse beleidsuitgangspunten bevat het GVVP een uitvoeringsprogramma dat gebaseerd is op een knelpuntenanalyse. 

De doelstellingen van het GVVP zijn: 
-    Het bewaken en verbeteren van de kwaliteit van de verkeersafwikkeling;
-    Het verbeteren van de algehele verkeersveiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid;
-    Het stimuleren van het gebruik van de fiets;
-    Het stimuleren van het gebruik van het openbaar vervoer;
-    Het voorkomen van parkeeroverlast.

Vanuit het uitvoeringsprogramma van het GVVP  worden reconstructieprojecten, verkeersmaatregelen en gedragsbeïnvloedingprojecten geïnitieerd. In 2023 wordt de Hoogstraat (vanaf de N300 tot en met de rotonde Heigank/Brunssummerweg) gereconstrueerd en wordt gestart met de reconstructie van de Hoofdstraat (tussen de Einsteinstraat en de markt) uitgevoerd. Op het kruispunt Reeweg-Vogelzankweg wordt een nieuwe rotonde gerealiseerd en er wordt gestart met de voorbereiding van de verfijning van de 30km-zone in de Maastrichterlaan en/of Hovenstraat.   

Daarnaast heeft de reconstructie van de Hoogstraat vanaf de Heigank/Brunsummerweg tot aan centrum Op de Kamp hoge prioriteit. De uitvoering hiervan is echter afhankelijk van de snelheid waarmee incourant vastgoed langs de Hoogstraat kan worden verworven en deze locaties kunnen worden herontwikkeld (o.a. ten behoeve van parkeren). Ingezet wordt op het binnenhalen van subsidiegelden voor deze reconstructie, naast de reeds verworven bijdrage uit de Regiodeal Parkstad voor de aankopen. 

Verder liften we mee met diverse projecten die geïnitieerd worden vanuit andere beleidsvelden. Bestaande wegen worden daarbij zodanig aangepast dat ze beter voldoen aan het beleid uit het GVVP en bestaande knelpunten op het gebied van verkeer en parkeren worden opgelost. Tevens kan er tegemoet gekomen worden aan eventueel aanwezige wensen van bewoners. Zo worden in 2023 diverse straten opnieuw ingericht in het kader van rioolreconstructies en waterprojecten zoals de rioolreconstructie Karel Doormanstraat/Generaal Hodgesstraat, herinrichting Oude Mijnbuurt (project Het Eikske) en herinrichting Op de Heugden (Dormig). Daarnaast wordt er gestart met de uitvoering van de Leisurelane en wordt meegelift met het groot onderhoud wegverharding. 

Tot slot blijven we ons inzetten op de realisatie van de Randweg Abdissenbosch. Deze stond tot eind 2022 op waakvlamstand omdat binnen de regels van de landelijke aanpak van het stikstofprobleem de aanleg van de Randweg niet mogelijk was. Het is zeer onzeker of hier in 2023 veranderingen in gaat komen. Samen met de Provincie blijven we de ontwikkelingen in de gaten houden en blijven we zoeken naar mogelijkheden om (een deel van) de Randweg aan te kunnen leggen. Mocht deze mogelijkheid ontstaan, dan wordt de planvoorbereiding direct opgepakt. Met Landesbetrieb Straßenbau NRW zullen nieuwe afspraken gemaakt moeten worden over de in voorbereiding zijnde aanleg van het Duitse deel van de Randweg, de B221n.  

Dekking van de hierboven genoemde activiteiten vindt voor een belangrijk deel plaats uit een tweetal investeringsbedragen opgenomen in de begroting voor Reconstructieprojecten GVVP /ruggengraat en Verkeersveiligheidsprojecten. Kleinere verkeersmaatregelen, gedragsprojecten en verkeerskundige onderzoeken worden gefinancierd vanuit het regulier budget voor Verkeersbeleid. Het budget voor Verkeersbeleid wordt met ingang van 2023 met € 20 duizend verhoogd. Alle activiteiten die vanuit dit budget worden geïnitieerd leveren een belangrijke bijdrage in het behalen van de doelstellingen van het GVVP (met name t.a.v. verkeersveiligheid maar ook bereikbaarheid, fietsverkeer, parkeren en openbaar vervoer). Het beschikbare budget (€ 68 duizend) bleek in de praktijk niet meer voldoende om alle gewenste activiteiten te kunnen uitvoeren.

De ambtelijke capaciteit voor verkeer wordt in 2023 uitgebreid met 1/3 Fte.  Deze uitbreiding is noodzakelijk vanwege het uitdijende takenpakket binnen dit taakveld. Dit komt onder andere door de jaarlijkse toename van het aantal meldingen over verkeerssituaties (rijsnelheid, verkeersveiligheid, parkeren etc.). In 2015 kregen we 112 meldingen, maar inmiddels loopt dit aantal op tot 247 in 2021; dit leidt tot 270 uur extra inzet.  Daarnaast is er sprake van nieuwe taken dan wel taken die zijn geïntensiveerd, zoals:
1. Het realiseren van openbare laadpalen. De gemeente plaatst deze palen niet zelf maar is wel verantwoordelijkheid voor het bepalen van de juiste locatie van de laadpaal, het afstemmen met de buurt en het nemen van het verkeersbesluit zodat de parkeerplaatsen niet door gewone auto’s worden bezet. De komende jaren komen er heel veel laadpalen bij. Dat legt dus een extra beslag op de verkeersmedewerkers (circa 60 uur per jaar).
2. Het aantal integrale infrastructurele projecten is de afgelopen jaren fors gestegen. Bij alle projecten waar sprake is van een herinrichting van de openbare ruimte, is de verkeerskundige als wegontwerper aan zet. Naast de verkeerskundige projecten zoals die voortkomen uit het Gemeentelijk verkeers- en vervoersplan, komen er ook projecten voort vanuit het waterbeleid en de transformatieopgave en de regio (Leisurelane). Ook wordt bij elk groot onderhoudsproject gekeken of er aanpassingen nodig zijn aan het wegprofiel; dat is vaak aan de orde en ook in die gevallen zorgt de verkeerskundige voor het wegontwerp; hier is circa 200 uur extra inzet mee gemoeid. 

De afgelopen jaren zijn er landelijk, provinciaal en regionaal diverse ontwikkelingen gaande op het gebied van het verkeers- en vervoersbeleid. Zo wordt slimme en duurzame mobiliteit steeds belangrijker. Fietsstimulering, thuiswerken en de elektrificatie van de mobiliteit zijn focuspunten die ervoor zorgen dat mensen hun mobiliteit steeds slimmer en schoner vormgeven. Ze leveren ook een belangrijke bijdrage in de klimaatdoelstellingen en vitaliteit en gezondheid van mensen. Activiteiten om dit te bereiken, richten zich niet alleen op de reizigers zelf maar ook op stakeholders die mobiliteit veroorzaken. Als gemeente hebben we daarin ook een verantwoordelijkheid en moeten daarin het goede voorbeeld geven. In het GVVP wordt daar nog weinig aandacht aan besteed, maar daar zijn we desondanks wel mee aan de slag. Wij willen vooral een fietsvriendelijke gemeente zijn.  Bij de in 2023 geplande wegreconstructies krijgt de fiets daarom extra aandacht en prioriteit.  In het nieuwe GVVP dat rond 2025/2026 wordt opgesteld, zal dit worden meegenomen.

Integraal beheer 
Het beheer van de openbare ruimte ligt verspreid over de programma’s 2 (wegbeheer), 5 (groenbeheer) en 7 (waterbeheer en ongediertebestrijding). Ook het beheer van de accommodaties is verdeeld over meerdere programma’s. Reden om de wijze waarop wij invulling geven aan het integrale beheer van de openbare ruimte en de accommodaties op te nemen in de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen. In deze paragraaf zijn ook de door uw raad eerder vastgestelde onderhoudsniveaus voor alle kapitaalgoederen opgenomen.

Wegonderhoud 
Budgettair hebben we voldoende middelen om al het wegonderhoud uit te voeren met inbegrip van het resterende achterstallig onderhoud. Vanaf 2021 hebben we € 300 duizend minder budget opgenomen, dit realiseren we door beter aan te besteden en slimmer samen te werken. Middels jaarlijkse weginspectie monitoren wij de onderhoudstoestand van de wegen en hieruit kunnen wij bepalen of de achterstalligheid conform planning afneemt. Het onderhoud wordt zoveel als mogelijk clustergewijs uitgevoerd. Door een integrale aanpak wordt overlast voor omwonende zoveel als mogelijk voorkomen. Burgers belangengroeperingen e.a. binnen een projectgebied worden geïnformeerd over plannen, ontwikkelingen, voortgang en waar mogelijk betrokken bij voorbereiding en onderhoud. 

Straatmeubilair 
Gezien het beschikbare budget worden inrichtingselementen (straatmeubilair) in de openbare ruimte alleen dan vervangen als het strikt noodzakelijk is. De vervanging betreft voornamelijk verkeersborden en meubilair om de veiligheid voor de weggebruiker te waarborgen. 

Fietspaden 
Fietspaden, deels in het buitengebied, zijn in het kader van recreatie, toerisme en het gezonde imago van de gemeente opgenomen in het onderhoud. Bestaande fietspaden worden verbeterd zodat er een aaneengesloten fietsverbinding ontstaat die kan worden opgenomen in het knooppuntennetwerk. 

Gladheidsbestrijding
Gladheidbestrijding wordt uitgevoerd op basis van het vastgestelde beleidsplan “gladheidbestrijding Parkstad Limburg” en het jaarlijks vastgestelde routeplan van de gemeente Landgraaf. 

Openbare verlichting 
Het beleidsplan openbare verlichting en het jaarlijkse uitvoeringsprogramma zijn erop gericht om zo efficiënt mogelijk het volledige arsenaal van armaturen om te vormen naar duurzame en energiezuinige LED-verlichting. De volledige realisatie van de omvorming naar LED is voorzien in 2028. Masten worden alleen dan vervangen als uit het stabiliteitsonderzoek blijkt dat deze mogelijk gevaar op kunnen leveren. Voor vervanging van onveilige masten is € 8 duizend opgenomen in deze begroting. Het nieuwe beleids- en beheerplan gaan we dit jaar opstellen samen met onze contractpartner.  

Reiniging 
De gemeentelijke wegen worden in het voorjaar tweemaal en in het najaar driemaal ten tijde van bladval geveegd. Door het verbod op chemische onkruidbestrijding, ontwikkelen kruidachtigen en grassen in de goten zich veel sneller dan voorheen. Op basis van uitgevoerde metingen (momentopname) is geconcludeerd dat een hogere beeldkwaliteit wordt geleverd dan het door de gemeenteraad vastgestelde niveau. Door het verhouten van ondergrondse delen van onkruiden en de toename van klinkerverhardingen zal op termijn de onkruiddruk toenemen. Minder vegen resulteert daarnaast in snellere en grotere vervuiling van kolken en riolen.

De gemeentelijke veegwagen wordt ingezet voor de drie centra en op accentpunten in de gemeente. De eigen dienst reinigt de HUP’s en zwerfafval wordt dagelijks geprikt, waarbij de kernen de prioriteit hebben. Vanaf begin 2019 ruimt RD4 dumpingen in de Parkstadgemeenten op en registreert gedetailleerd zodat inzicht wordt verkregen in het ontwijkgedrag per gemeente. Daarnaast wordt gemonitord welk effect beleidskeuzes t.a.v. afval van de verschillende gemeentes hebben op illegaal dumpen. Voor het opruimen van illegale stortingen van asbest en chemisch drugsafval worden gespecialiseerde bedrijven ingezet, evenals voor het bestrijden van ongedierte. Om op jonge leeftijd al bewust te worden om zwerfvuil te voorkomen wordt op scholen voorlichting gegeven en worden burgers die op eigen initiatief zwerfvuil ruimen beloond. De pilot opruimen van dumpingen heeft opgeleverd dat de eigen buitendienst veel beter in staat is om adequaat te reageren zodat bijplaatsing van afval voorkomen wordt. Kleine dumpingen worden dagelijks door de eigen dienst opgeruimd. Voor grotere dumpingen wordt blijvend Rd4 ingeschakeld. Dit is ondergebracht in het basispakket dat de gemeenten afnemen. In 2022 gaat Rd4 voorbereidingen treffen voor een digitale registratie en monitoringtool om meer inzicht te krijgen in ontwijkgedrag. Voor riool en water als onderdeel van het integraal beheer van de openbare ruimte verwijzen wij naar programma 7 (volksgezondheid en milieu).

Parkeren

Het gemeentelijke beleid ten aanzien van parkeren staat opgenomen in het GVVP. Als algemene doelstelling geldt dat parkeeroverlast zoveel mogelijk moet worden voorkomen. Nieuwe ontwikkelingen die een toename veroorzaken in de parkeerbehoefte moeten deze toename zo veel als mogelijk op eigen terrein opvangen. In samenhang met het beleidsveld duurzaamheid wordt er verder gewerkt aan een duurzaam mobiliteitsbeleid. Hierbij is er ook aandacht voor voldoende oplaadpunten voor auto’s en een goede spreiding daarvan.

Parkeren in centra
In de winkelcentra accepteren we een maximale bezettingsgraad van 90%. Voor winkelcentrum Op de Kamp zetten wij in op het verlagen van de parkeerdruk. Enerzijds door het aanleggen van extra parkeerplaatsen in het gebied achter de Hema (sloop cellencomplex politie) en langs de Dorpsstraat (tegenover Johan Frisostraat). Anderzijds door onze eigen werknemers te stimuleren minder met de auto naar het werk te komen en door onze dienstreizen te verduurzamen door de inzet van e-bikes en speed-pedelecs. De in 2020 aangegane samenwerking met het programmabureau Zuid-Limburg Bereikbaar, welke ons hierin ondersteund, wordt in 2023 voortgezet. In de beide andere centra is geen sprake van een te hoge parkeerdruk en daar zijn vooralsnog geen regulerende maatregelen nodig c.q. gewenst. 

Parkeren in woonbuurten
Een bezettingsgraad tot 100% is toegestaan in woonbuurten mits hierdoor geen problemen ontstaan op het gebied van bereikbaarheid, verkeersafwikkeling en verkeersveiligheid. Parkeerproblemen worden bij voorkeur opgelost met de traditionele maatregelen zoals parkeerverboden, stilstaan verboden, uitbreiden parkeercapaciteit en fysieke maatregelen. Betaald parkeren en parkeervergunningen passen we niet toe. Bij ongewenste menging van lang- en kortparkeerders kiezen wij voor een parkeerschijfzone. Door toepassing van wijkacupunctuur en door slim aan te haken op ‘groot onderhoudsprojecten’ proberen wij op efficiënte wijze de parkeercapaciteit te vergroten.

Voortuin- en trottoir-parkeren zijn in beginsel niet toegestaan. Het komt echter veelvuldig voor en een strikte naleving van dit beginsel is niet altijd realistisch/wenselijk. Via herstructurering, wijkacupunctuur en wegreconstructies werken wij aan het toevoegen van meer openbare parkeerplaatsen. Tot die tijd staan we deze vormen van parkeren in woonbuurten met een hoge parkeerdruk oogluikend toe, uiteraard voor zover dat niet leidt tot negatieve gevolgen voor bereikbaarheid, afwikkeling en veiligheid voor andere weggebruikers.

Verkeersongevallen
In Landgraaf vinden ongevallen heel verspreid plaats. Er zijn geen specifieke locaties waar veel ongevallen plaatsvinden. Dat maakt het lastig om verkeersveiligheidsmaatregelen goed te prioriteren.  Zowel in Landgraaf als landelijk blijkt het aantal ongevallen helaas niet meer af te nemen en zelfs te stijgen. In Landgraaf schommelt het aantal ongevallen al jaren rond de 120 tot 150. Het aantal slachtoffers ligt tussen de 15 en 30. Hierbij zijn steeds vaker fietsers betrokken.  Afleiding in het verkeer (gebruik smartphones) en de toename van het gebruik van e-bikes met zijn hogere rijsnelheden (met name ook door ouderen) zijn belangrijke oorzaken in het ontstaan van ongevallen. Inspanningen om de verkeersveiligheid te verbeteren (treffen fysieke maatregelen, voorlichting, educatie en handhaving) blijven belangrijk en hebben hoge prioriteit. Hierbij heeft de fiets extra aandacht nodig. 

Melddesk BOR
Het aantal melddesk meldingen is al jaren stabiel met gemiddeld  rond de 120 meldingen per week. Hieruit concluderen wij dat het systeem de laagdrempeligheid heeft die vooraf beoogd werd te bereiken. Ook het aantal meldingen per categorie is relatief constant. De fluctuaties in het aantal meldingen per categorie heeft vooral te maken met de weer- en klimaatinvloeden. In een jaar met extreme buien zijn er meer meldingen over wateroverlast en in een groeizaam jaar zijn er meer meldingen over groen en reiniging (onkruid op verhardingen).

Voor het programma 2 zijn geen verplichte beleidsindicatoren opgenomen in de vigerende regeling beleidsindicatoren gemeenten.

Financiën programma 2

In bijlage 2 van de programmabegroting worden de lasten en baten per taakveld weergegeven.

De volgende investeringen maken deel uit van dit programma (tussen haakjes bedragen inclusief BTW):
De investeringsuitgaven in 2023 van € 1.529.890 (€ 1.851.167) totaal, betreft de volgende investeringen:

Uitbreidingsinvesteringen € 700.000 (€ 847.000):
Taakveld 210 Reconstructieprojecten GVVP - ruggengraat € 500.000 (€ 713.767)
Taakveld 210 Verkeersveiligheidsprojecten € 200.000 (€ 242.000)

Vervangingsinvesteringen € 829.890 (€ 1.004.167):
Taakveld 210 Openbare verlichting - masten € 10.000 (€ 12.100)
Taakveld 210 Openbare verlichting - armaturen naar LED € 230.000 (€ 278.300)
Taakveld 210 Vervangingsinvesteringen wegen € 589.890 (€ 605.000)

De bijdrage aan de GR RD4 in dit programma betreft de zaken die onder het pluspakket vallen en niet onder het reguliere basispakket van Rd4 vallen zoals opgenomen in programma 7. Deze taken zijn onder dit programma opgenomen omdat deze te maken hebben met verkeer, vervoer en waterstaat. Het betreft onder andere de straatreiniging, kolkenreiniging en gladheidsbestrijding. In 2023 wordt de bijdrage geraamd op € 317.500.

In de voorgaande begrotingen werd onder dit programma alleen de kosten voor illegale dumpingen opgenomen, deze post is inmiddels opgenomen in het reguliere basispakket onder programma 7. De totale begroting van de GR Rd4 is vastgesteld in de raadsvergadering van 19 mei 2022 onder raadsvoorstel 28.

We onderkennen geen majeure risico’s in dit programma.