2.1.4 Programma 4 - Onderwijs

Portefeuillehouder(s):
F. Janssen en A. Schiffelers

Verantwoordelijke afdelingshoofden:
J. Drummen (KCC) en C. Goffin (MO) 

4.10 Openbaar basisonderwijs
4.20 Onderwijshuisvesting
4.30 Onderwijsbeleid en leerlingzaken

De Covid-19 pandemie heeft en zal nog wel enige tijd van invloed blijven op het onderwijs. Daar waar de ene leerling meer baat heeft gehad bij het meer zelfsturend deelnemen aan het onderwijs (autonomie), zijn er ook veel leerlingen bij wie de achterstand groter is geworden. Dit heeft de aandacht van alle betrokken partijen. Landelijk is een Nationaal Programma Onderwijs opgesteld om de door Covid-maatregelen opgelopen onderwijsachterstanden weg te werken. Samen met de onderwijspartners hebben we hiertoe een plan met interventies opgesteld en het gemeentelijk aandeel wordt bekostigd vanuit de specifieke uitkering die hiervoor beschikbaar is gesteld. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de behoeften van de leerlingen en scholen, maar ook naar de verbinding met reeds bestaande initiatieven.  

Ook hebben we als gemeente in de regio het voortouw genomen om ons landelijk te profileren als Voorloper op het gebied van de Rijke Schooldag. Hiervoor hebben we in 2022 een subsidie toegekend gekregen waarmee we in de schooljaren 2022-2023 tot en met 2024-2025 regionaal verder kunnen werken aan de uitbreiding van het aantal Gezonde Basisscholen van de Toekomst, het verrijken van een tussenschools activiteitenaanbod met lokale partners/ verenigingen en het opzetten van een buitenschools activiteitenaanbod dat is gericht op brede talentontwikkeling. Dit vindt plaats naast de lokale initiatieven zoals het uitbreiden van het aantal Gezonde Basisscholen van de Toekomst in Landgraaf en deelname aan de Gelijke Kansen Alliantie. Aanvullend daarop organiseren we, met incidentele middelen, in 2023  (€ 150 duizend) en 2024 (€ 93,75 duizend) in iedere wijk een naschools activiteitenaanbod voor kinderen/ jongeren in het basis- en voortgezet onderwijs dat gericht is op brede talentontwikkeling.

Openbaar basisonderwijs

Alle Landgraafse basisscholen vallen onder het bestuur van onderwijsstichting Movare. Ook de openbare basisscholen Harlekijn, Speurneus en Wereldwijs.  De drie openbare basisscholen scoren minimaal een voldoende volgens de Onderwijsinspectie, waardoor zij het basistoezicht genieten. Dit houdt in dat het bestuur of de school volgens de Onderwijsinspectie voldoet aan de basiskwaliteit en daarmee aan de wettelijke eisen die op dat moment geldend zijn.

Onderwijshuisvesting

Landgraaf kent een uitstekend voorzieningenniveau op het gebied van leven, wonen en recreëren. Niet alleen wat betreft huisvesting, maar ook als het gaat om onderwijsmogelijkheden, het verenigingsleven en de middenstand. Het belang van kwalitatief goed en toegankelijk onderwijs en bijbehorende huisvesting is niet alleen van betekenis voor onze huidige inwoners, maar draagt ook bij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor nieuwe inwoners. 

Goed en toegankelijk onderwijs maakt van onze kinderen/jongeren zelfbewuste en creatieve volwassenen en legt de basis voor een succesvolle loopbaan. Met een breed en toegankelijk onderwijsaanbod, van uitstekende kwaliteit, in gezonde en goed bereikbare scholen, spelen wij in op de ontwikkelingen in de maatschappij en sluiten aan op de vraag vanuit de arbeidsmarkt. Het is dan ook vanzelfsprekend dat wij de onderwijsvoorzieningen in onze gemeente niet alleen behouden, maar ook toekomstbestendig maken. Het Integraal Huisvestingsplan (IHP) is daartoe vastgesteld en voorziet in een toekomstbestendige aanpak, waarbij gekeken wordt naar de kwaliteit en grootte van de beschikbare onderwijsaccommodaties, met oog voor onderwijsinhoudelijke zaken en de verdeling van leerlingen over de scholen. Daarbij is het belangrijk om er rekening mee te houden dat de ruimtes in scholen voor meer dan alleen de onderwijsfuncties aan leerlingen tussen 4 en 12 jaar worden gebruikt. Ook de gekoppelde kinderopvanglocaties hebben ruimte nodig (zowel tijdens als buiten reguliere schooltijden) voor het bieden van voor- en vroegschoolse educatie, kinderdagopvang en buitenschoolse opvang. 

De voorbereidingen voor de nieuwbouw van het Eijkhagencollege verlopen voorspoedig. In 2022 zijn de verdere voorbereidingen voor de bouwstart getroffen. Als de nieuwbouw volgens planning verloopt kan met ingang van het schooljaar 2025 - 2026 het nieuwe Eijkhagencollege in gebruik worden genomen. De voormalige C-vleugel van het Brandenberg-college is, vooruitlopend op een mogelijke herbestemming, tijdelijk in gebruik door partijen die talentontwikkeling in de gemeente mede vormgeven. Ook wordt in overleg met onderwijsstichting Movare gekeken naar de uitbreidingsmogelijkheden van basisschool de Schatgraver. 

Onderwijsbeleid en leerlingzaken

Aan de uitvoering van de Lokaal Educatieve Agenda (LEA) wordt via werkgroepen actief gewerkt. Er is een versterkte samenwerking op gang gekomen, die de integrale aanpak concreet maakt en zorgvragen worden preventief met ketenpartners opgepakt. Een mooi voorbeeld zijn de seizoensgebonden 'touren', waarin elke schoolvakantie dagelijks activiteiten worden aangeboden voor de jeugd. 

Op het gebied van leerlingenzorg, afstemming en doorgaande lijn is het “Knooppunt” de werkwijze. Dit is een voorziening in het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs, het middelbaar beroepsonderwijs en in de voorscholen (kinder- en peuteropvang). Daarin is een vast team van deskundigen op afroep beschikbaar om, samen met de ouders, te bekijken of en zo ja welke extra hulp een leerling nodig heeft.

Het Nationaal Programma Onderwijs biedt scholen de kans om hun aanbod te versterken en zo de negatieve gevolgen van de Covid-19 maatregelen te beperken. 

JENS verbindt haar expertise aan de scholen in het primair onderwijs door een team dat fysiek op school aanwezig is. Daarnaast is het schoolmaatschappelijk werk in het basisonderwijs en de voorschoolse voorzieningen doorontwikkeld. De ervaringen die worden opgedaan, worden gebruikt om per school inzichtelijk te krijgen welke ondersteuning en in welk volume nodig is. Uitgangspunt is inclusief onderwijs, door professionals in te zetten met kennis van leer- en ontwikkelachterstanden, verstandelijke beperkingen en gedragsproblematiek die het onderwijs ondersteunen. Daarnaast is in samenwerking met de kinderopvang een naschools aanbod opgezet.

Bureau VSV richt zich onder andere op het terugdringen van voortijdig schoolverlaten (VSV) en het verlaten van school zonder startkwalificatie. Met scholen waar een hoge schooluitval gesignaleerd wordt, worden gesprekken gevoerd om de schooluitval terug te dringen. 

Het leerlingenvervoer ten behoeve van statushouders is met het onderwijsveld geëvalueerd. Afgesproken is dat sprake zal zijn van adaptief leerlingenvervoer (snellere start met onderwijs en tegelijkertijd maatwerk). 

Volwasseneneducatie en laaggeletterdheid
Volwasseneneducatie wordt op Zuid-Limburgse schaal ingevuld via het regionaal plan van aanpak basisvaardigheden volwassenen 2020-2024. Een van de speerpunten daarin is het vergroten van het bereik van autochtone laaggeletterden, in Landgraaf via de “workshopcarrousel”. Naast de inzet van trajecten in het kader van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB), wordt laagdrempelig taalonderwijs gegeven via het Taalhuis, de taalcafés en de cursussen gericht op verbetering van digitale vaardigheden. 

Onderwijsachterstandenbeleid en peuterstelsel
Het peuterstelsel bestaat uit een aanbod van 16 uur per week, waarvan alle peuters in de leeftijd tussen 2½ en 4 jaar gebruik kunnen maken. In 2022 is het stelsel geëvalueerd. Het bereik is hoog, er is een goede samenwerking in de keten, een versterkte doorgaande lijn en we stimuleren een deelname van 16 uur VVE bij doelgroepkinderen. Voor 2023 is het stimuleren van gemengde groepen (kinderen met en zonder indicatie) aandachtspunt. 

Het onderwijsachterstandenbeleid (OAB) is in 2021, in afstemming met de overige Parkstadgemeenten, aangepast.

Gezonde Basisschool van de Toekomst, Rijke Schooldag en Talentontwikkeling
Op lokaal en regionaal niveau wordt  samengewerkt aan het stimuleren van Talentontwikkeling. Dit betekent dat we kinderen en jongeren op vroege leeftijd hun interesses en talenten laten ontdekken, om vervolgens samen te kijken welk arbeidsperspectief/toekomstige werkgelegenheid er voor deze interesses zijn en welke opleiding hierbij past. Niet alleen wat betreft leervaardigheden (didactiek), maar ook wat betreft talenten op bijvoorbeeld sportief of cultureel vlak.  In 2023 en 2024 doen we dit met behulp van incidentele middelen (€ 150 duizend in 2023 en € 93,75 duizend in 2024). In de drie Landgraafse wijken organiseren we een wekelijks, naschools aanbod met daarin activiteiten op het gebied van onder andere, cultuur, sport, kennisverbreding, loopbaanoriëntatie, etc. Dit wordt georganiseerd samen met onze ketenpartners en lokale verenigingen.    

Waar we op lokaal niveau al aansluiting zochten met het onderwijsachterstandenbeleid, de lokaal educatieve agenda, het nationaal programma onderwijs en initiatieven zoals de wijkgerichte aanpak (Oud Nieuwenhagen & Op de Kamp en Lauradorp), zijn daar in 2022 de Gelijke Kansen Alliantie en het Voorloperstraject Rijke Schooldag bij gekomen (de naam is inmiddels gewijzigd in "School & Omgeving"). Dit alles maakt dat we het huidige aanbod van extra activiteiten op scholen kunnen voortzetten, inhoudelijk verdiepen en verder uitrollen voor wat betreft het aantal locaties. Het plan van aanpak hebt u hierover in het najaar van 2022 ontvangen. Aangezien de Gelijke Kansen Alliantie eind 2023 is afgelopen voor wat betreft onze deelnameperiode, wordt er in 2024 gekeken of we opnieuw aan kunnen sluiten bij deze alliantie. 

In 2024 voeren minimaal vier basisscholen het programma De Gezonde Basisschool van de Toekomst uit. Met een van de scholen waar we, met behulp van de Gelijke Kansen Alliantie, een verrijkt tussenschools aanbod in 2022 en 2023 aanboden, kijken we in 2024 naar manieren waarop dit aanbod voortgezet kan worden. De andere school die in die periode een verrijkt tussenschools aanbod heeft aangeboden, heeft zich inmiddels verder ontwikkeld als Gezonde Basisschool van de Toekomst.  

Kengetal historische ontwikkeling	Bron	2018	2019	2020	2021
Aantal leerlingen basisonderwijs.	Jaarverslag VSV	2.512	2.490	2.617	2.439
Aantal leerlingen voortgezet onderwijs.	Jaarverslag VSV	1.732	1.669	1.675	1.587
% "gewichtenleerlingen" (*) t.o.v. totaal aantal kinderen.	CBS	19%	19%	19%	**
Aantal voortijdige schoolverlaters.	Jaarverslag VSV	46	52	61	59
Aantal toekenningen leerlingenvervoer per schooljaar.	KCC	186	183	199	204
Aantal onderwijsaccommodaties (basis en voortgezet onderwijs).	Duo	11	11	11	11
* Gewichtenleerlingen zijn risico-leerlingen die op basis van landelijke criteria risico lopen op onderwijsachterstand. Met ingang van het jaar 2018 wordt gebruik gemaakt van het dashboard van CBS; tot en met 2017 werd gebruik gemaakt van de gegevens van DUO.
** De cijfers van 2021 zijn nog niet bekend. 2019 staat voor schooljaar 2018-2019, 2020 staat voor schooljaar 2019-2020, etc.

Beleidsindicatoren (BBV) - info: waarstaatjegemeente.nl	Bron	2018	2019	2020	2021
Absoluut* verzuim per 1.000 leerlingen in lft.5-18 jr.	DUO/ingrado	-	0,2	0,2	1,1
Relatief** verzuim per 1.000 leerlingen in lft.5-18 jr.	DUO/ingrado	21	28	33	22
% VSV-ers (12-23JR) zonder startkwalificatie aan het VO en MBO onderwijs.	Ingrado	1,80%	2,10%	2,80%	2,11%
* aantal leerplichtigen dat niet ingeschreven staat op een school.
** aantal leerplichtigen dat wel staat ingeschreven staat op een school, maar ongeoorloofd afwezig is.
2019 staat voor schooljaar 2018-2019, 2020 staat voor schooljaar 2019-2020, etc.

Ondanks dat er minder leerlingen in 2021 zijn dan in de voorgaande jaren, zien we een lichte afname in het aantal voortijdige schoolverlaters te opzichte van vorig jaar. De jaren 2018 en 2019 waren er echter minder voortijdig schoolverlaters. Covid-19 en de bijbehorende maatregelen, hebben in ieder geval in negatieve zin meegespeeld. Zowel werd het hierdoor lastig om motivatie en schoolritme in sommige kwetsbare situaties te behouden en tegelijkertijd werd terugleiden naar onderwijs lastiger in situaties waarin leerlingen thuis waren komen te zitten. 

Het aantal toekenningen leerlingenvervoer tussen 2018 en 2021 kent een lichte stijging. Dit is toe te schrijven aan het feit dat de ernst en complexiteit van de problematieken en daarmee ook de structurele beperkingen bij jeugdigen toe neemt in de afgelopen jaren. Deze jeugdigen maken gebruik van het speciaal onderwijs en vallen door de structurele beperkingen en afstand tot de dichtstbijzijnde passende onderwijsvoorziening dan ook onder de verordening Leerlingenvervoer. 

Het absoluut verzuim is toegenomen en het relatief verzuim is ten opzichte van voorgaande jaren afgenomen. Het aantal meldingen is van het schooljaar 2020/2021 opnieuw moeilijk te vergelijken met voorgaande jaren. Dit omdat er ook dit schooljaar sprake is geweest van de coronacrisis en we te maken hebben gehad met perioden van online-onderwijs. Ook signaleert Bureau VSV dat leerlingen door het coronavirus en de maatregelen vaker ziek worden gemeld. Een dergelijke ziekmelding is soms ook voor de schoolartsen moeilijk te controleren waarna bij aanhoudend twijfelachtig ziekteverzuim een melding bij leerplicht volgt.

Omschrijving Kader	Actualiteit
Nota Evaluatie & Vooruitblik Accommodatiebeleid Landgraaf.	2020
Bestuursovereenkomst Bureau Voortijdig Schoolverlaten Parkstad Limburg.	2020
Verordening leerlingenvervoer gemeente Landgraaf 2014.	2016
Preventieplan Jeugd.	2017
Plan van aanpak laaggeletterdheid.	2018
Beleidsnota: Een gelijke en solide basis voor iedere peuter.	2019
Lokaal Educatieve Agenda.	2020
Integraal Huisvestingsplan Onderwijs.	2021
Samenwerkingsovereenkomst gemeente/SVO|PL Nieuwbouw Eijkhagencollege.	2020
Nationaal Programma Onderwijs.	2021
Activiteitenplan Voorloperstraject Rijke Schooldag.	2022

Doelen
4.1	Op de behoefte afgestemd toekomstbestendig accommodatieaanbod.
4.2	Met het oog op het verkleinen van een mogelijk risico op een ontwikkelingsachterstand, een goede toeleiding van kinderen met een VVE- indicatie naar de VVE- gespecialiseerde peuteropvang.
4.3	Vergroten van de geletterdheid van onze inwoners.
4.4	Het stimuleren van brede talentontwikkeling en de daarbij behorende basisvoorwaarden bij de schoolgaande jeugd.

Nr.	Activiteiten in 2023
4.1.1	Implementatie Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP).
4.1.2	Uitvoering geven aan de nieuwbouw Eijkhagencollege, 1e kwartaal 2023 start bouwwerkzaamheden.
4.2.1	Terugdringen voortijdig schoolverlaten o.a. middels sturing en monitoring van Bureau VSV.
4.2.2	Implementatie van de Lokaal Educatieve Agenda (LEA).
4.2.3	Stimuleren deelname VVE voor kinderen met een VVE-indicatie.
4.2.4	Aanpassing verordening leerlingenvervoer.
4.2.5	Het organiseren van een aanbod brede talentontwikkeling tijdens, tussen (overblijven) en buiten schooltijd met behulp van programma’s zoals de Gelijke Kansen Alliantie en het Voorloperstraject Rijke Schooldag.
4.2.6	Voortzetten en uitbreiden van het programma De Gezonde Basisschool van de Toekomst op Landgraafse scholen.
4.2.7	Implementatie Perspectiefplan Covid-19.
4.3.1	Uitvoering plan van aanpak laaggeletterdheid.
4.3.2	Uitvoering Nationaal Programma Onderwijs.

Prestatie-indicatoren voor 2023					Norm
4.2.1.1 % terug- of doorgeleide VSV-ers versus totaal aantal VSV-ers (bron: VSV).					> 50%
4.2.3.1 % van de kinderen met een VVE-indicatie die in 2020 tussen 2½ en 4 jaar oud zijn, neemt deel aan een VVE-programma of staat in ieder geval ingeschreven bij een kinder- of peuteropvang organisatie. (bron: Nipia*)					> 85%
4.2.5.1 Aantal scholen met een verrijkt aanbod brede talentontwikkeling (tijdens, tussen en buiten schooltijd), niet zijnde alleen een beweegaanbod bij de Gezonde Basisschool van de Toekomst.					3
4.2.6.1 Aantal Gezonde Basisscholen van de Toekomst.					4
4.3.1.1 % extra bereikte laaggeletterden (NT1) ten opzichte van het voorgaande jaar. (bron: gemeente)					10 %
4.3.1.2 Aantal medewerkers per jaar die cursus schrijven op B1-niveau hebben gevolgd (bron: gemeente)					0-meting
4.3.2.1 Aantal presentaties die gegeven worden ikv herkennen en doorverwijzen laaggeletterden (bron: gemeente)					4
* Doelgroepkinderen (VVE) zijn kinderen die een risico op een ontwikkelingsachterstand lopen. Daarbij wordt er onder andere gekeken naar het opleidingsniveau van de ouders, de taal die er thuis wordt gesproken, cognitieve, gedrags- en taal- of spraakproblemen bij het kind en naar sociaaleconomische problemen in de thuissituatie. Op basis van vastgestelde criteria geeft het consultatiebureau een indicatie voor VVE af, wat betekent dat het kind, recht heeft op extra dagdelen VVE- peuteropvang.

Financiën programma 4

 

					(x € 1.000)
	2021	2022	2023	2024	2025	2026
Bestaand beleid
Totaal baten bestaand beleid	813	1.003	476	193	193	193
- Directe salarislasten	70	164	205	213	222	228
- Overige directe lasten	2.184	2.437	2.222	1.963	1.987	2.000
- Kapitaallasten	889	2.061	905	714	700	2.455
Totaal lasten bestaand beleid	3.143	4.663	3.332	2.890	2.909	4.683
Saldo bestaand beleid	-2.330	-3.659	-2.856	-2.697	-2.716	-4.491
Nieuw beleid
Totaal baten nieuw beleid	0	0	0	0	0	0
- Directe salarislasten	0	0	0	0	0	0
- Overige directe lasten	0	0	150	94	0	0
- Kapitaallasten	0	0	0	0	0	0
Totaal lasten nieuw beleid	0	0	150	94	0	0
Saldo nieuw beleid	0	0	-150	-94	0	0
SALDO taakveld	-2.330	-3.659	-3.006	-2.791	-2.716	-4.491
Investeringen			0

In bijlage 2 van de programmabegroting worden de lasten en baten per taakveld weergegeven.

  

Verbonden partijen					(x € 1000)
Naam organisatie	2022	2023	2024	2025	2026
GR Bureau VSV - centrumgemeente Heerlen	196	196	196	196	196
Totaal	196	196	196	196	196

De gemeente Heerlen is centrumgemeente voor de uitvoering van de taken voortijdig schoolverlaten (leerplicht). In 2023 wordt de bijdrage geraamd op € 195.963.

Professionele gesubsidieerde organisaties					(x € 1000)
Naam organisatie	2022	2023	2024	2025	2026
Stichting Movare (spraakonderwijs)	60	63	64	66	67
Stichting Movare (VVE) *
Kinderdagpaleis Eigenwijs (VVE) *	219	223	227	230	230
Humankind Kinderopvang en -ontwikkeling (VVE) *
Stichting Kinderopvang Parkstad **	417	418	429	440	450
Totaal	696	703	719	736	747
* Bedragen voor deze organisaties zijn gebundeld in één bedrag weergegeven
** Stg Kinderopvang Parkstad was tot 2022 onderdeel van programma 6

Stichting Movare inzake spraakonderwijs
De bijdrage aan Movare ten behoeve van het spraakonderwijs (logopedie) draagt bij aan activiteit 2.2. 
In 2023 wordt de bijdrage geraamd op € 62.664. De stijging t.o.v. 2022 betreft indexatie. 

Voor en Vroegschoolse Educatie (VVE)
De subsidie VVE aan Movare, Kinderdagpaleis Eigenwijs, Human kinderopvang en ontwikkeling en stichting kinderopvang Parkstad dragen bij aan de activiteiten 2.3 en 2.4. In 2023 wordt de bijdrage geraamd op € 223.048. De stijging t.o.v. 2022 betreft indexatie. 

Stichting Kinderopvang Parkstad
Vanaf 1 augustus 2020 is het nieuwe peuterstelsel in Landgraaf van start gegaan. Drie organisaties bieden sinds 1 augustus peuteropvang met VVE aan. Zij ontvangen hiervoor groepssubsidie op basis van grootte en zwaarte van de peutergroepen. Ouders betalen een inkomensafhankelijke bijdrage, de overige kosten van de uurprijs worden gedekt via de Kinderopvang Toeslag (KOT). Als ouders niet voor de KOT-regeling in aanmerking komen, kunnen zij gebruik maken van de niet-KOT regeling via de gemeente. De kinderopvang rekent dit periodiek met de gemeente af.

De post Kinderopvang Parkstad is verplaatst van programma 6 naar programma 4 vanaf het begrotingsjaar 2023 in verband met de wettelijke aanpassing van de taakvelden. In 2023 wordt de bijdrage geraamd op € 417.608. De stijging t.o.v. 2022 betreft indexatie. 

					(x € 1000)
Risico	Majeure risico omschrijving				Weerstandsbehoefte
		2023	2024	2025	2026
R18	Verdergaande rentestijging projectfinanciering School Eijckhagen	0	0	0	0
		0	0	0	0

R18
We hebben in de begroting 2023 al rekening gehouden met een verdubbeling van de projectrente op de investering van het nieuwe Eijckhagencollege. Dit naar aanleiding van de stijgende marktrentes. Niet uitgesloten is dat de rentes verder zullen stijgen. In het geval van een extra rentestijging van 1% bovenop de geraamde stijging op een totaalbedrag van € 33 miljoen komt dit neer op een impact van € 330 duizend m.i.v. het eerste jaar waarop de kapitaallasten geraamd worden na voltooiing. We nemen de volledige impact mee uitgaande van een zeer grote kans (100%) dat de rente in 2026 1% hoger is dan de rente waar we nu mee gerekend hebben.