2.1.3 Programma 3 - Economie

Portefeuillehouder(s):
F. Janssen en S. Kropman

Verantwoordelijke afdelingshoofd:
F. Geurts (ROG) 

• 310 Economische ontwikkeling
• 320 Fysieke bedrijfsinfrastructuur
• 330 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen
• 340 Economische promotie

Binnen dit programma stimuleren en faciliteren wij de economische dynamiek en ontwikkeling, de werkgelegenheid, de aanhaking met het onderwijs en de arbeidsparticipatie. Door het op peil houden en mogelijk versterken van de randvoorwaarden voor een gezonde economische structuur en een goed ondernemersklimaat trachten we, in dialoog met de partijen die onze lokale economie vormgeven, de welvaart en het welzijn in Landgraaf te bevorderen. Dit met open oog en oor voor de behoeften van onze ondernemers, waarbij nadrukkelijk aandacht is voor het waar mogelijk verlagen van de regeldruk en de stroomlijning van procedures. Nieuwe, kansrijke initiatieven ondersteunen we vanuit een positieve grondhouding. We werken op regionale en Zuid-Limburgse schaal constructief samen en we benutten zoveel mogelijk de kansen van de (eu)regionale ligging en samenwerking. 

Onder dit programma valt ook het gemeentelijk beleid op het gebied van Vrijetijdseconomie dat is gebaseerd op de doelstellingen en ambities die vastgelegd zijn in de nota Vrijetijdseconomie Landgraaf. Het moet Landgraaf nog aantrekkelijker maken voor zowel toeristen die de regio bezoeken als de inwoners van Landgraaf zelf. Daarbij spelen stadspromotie, het beleefbaar maken van cultuurhistorisch erfgoed en een evenementencyclus een belangrijke rol. Ook op regionale en Zuid-Limburgse schaal wordt een optimale positionering van de Landgraafse vrijetijdseconomie nagestreefd.

Economische ontwikkeling

Landgraaf tracht in de COVID – 19 tijd het bedrijfsleven zo adequaat als mogelijk bij te staan. Dit gebeurt door het structureel onderhouden van contacten met de ondernemersverenigingen van de winkelcentra en de bedrijfsterreinen middels periodieke overleggen. Echter ook door het faciliteren van individuele bedrijven bij nieuwbouw, uitbreiding of verplaatsing. Dit om juist in deze tijd het verschil te maken.  Deze aanpak zullen wij ook in 2022 continueren.  

De COVID – 19 crisis heeft ons langer dan verwacht in haar greep gehouden met allerlei beperkende maatregelen als gevolg. Deze maatregelen trekken nog steeds een sterke wissel op het bedrijfsleven, hoewel er versoepelingen zijn doorgevoerd. Wij gaan er vooralsnog van uit dat de beperkende maatregelen verder worden afgebouwd en het bedrijfsleven daardoor weer spoedig haar normale ritme kan hervatten en er nieuwe investeringen worden gedaan. 

Landgraaf heeft bij de start van Corona in het voorjaar van 2020 een pakket maatregelen geïmplementeerd om de druk bij de zwaarst getroffen doelgroepen zo veel als mogelijk te verlichten. Daarnaast is er een lokaal Coronafonds ingesteld waarop ook individuele ondernemers een beroep kunnen doen. Mocht het in de toekomst onverhoopt noodzakelijk zijn, dan kunnen het maatregelenpakket en het fonds als basis worden gebruikt voor ondersteuning met aanvullingen vanuit de actualiteit van dat moment.       

Mede door de overheidssteun is het aantal vestigingen nagenoeg gelijk gebleven. Er hebben nagenoeg geen faillissementen plaatsgevonden. De eventuele te verwachten daling als gevolg van de crisis is uitgebleven. Mogelijk dat als steun vanuit de rijksoverheid verder wordt afgebouwd en bijbehorende maatregelen meer naar de achtergrond verdwijnen, dit gevolgen kan hebben voor het aantal ondernemers dat dan wellicht onvoldoende bestaansrecht heeft. Wij zullen als gemeente, net als de afgelopen jaren, al het mogelijke doen om bedrijven te ondersteunen en met raad en daad bij te staan.

Landgraaf streeft ernaar om signalen uit te markt tijdig op te vangen. Hiervoor is een goede netwerkstructuur onontbeerlijk. Dat geldt ook voor de samenwerking in de regio. Een aantal majeure, economische projecten, zoals bedrijfsterreinen en retail worden immers in regionaal verband opgepakt. Dit vergroot de mogelijkheden tot het verwerven van subsidies voor projecten. Juist in deze tijd is een luisterend oor van groot belang voor het bedrijfsleven. Gelet op de hechte band met het bedrijfsleven en het laagdrempelige karakter van onze gemeente bereikt informatie ons meestal op een vroeg moment, waardoor er meestal snel en adequaat kan worden opgetreden. We trachten dan ook het kwaliteit- en serviceniveau van onze gemeente blijvend te verbeteren.

Landgraaf hecht grote waarde aan de aanwezigheid van ZZP – ers in onze gemeente, daar zij een belangrijke bijdrage leveren aan de werkgelegenheid en een palet van diensten aanbieden ten behoeve van onze samenleving. Landgraaf tracht deze doelgroep te faciliteren voor wat betreft retail, door de advisering en ondersteuning vanuit de Stichting Streetwise en mogelijk door een subsidiebijdrage in het kader van de regeling Innovatief Ondernemerschap te verlenen. Voor wat betreft vestiging op de bedrijfsterreinen wordt vaak in gezamenlijkheid gezocht naar een geschikte locatie of een geschikt pand. Daarnaast wordt de ondernemer begeleid in het traject van vergunningverlening. Voor ZZP – ers die van huis uit willen werken, bevatten onze bestemmingsplannen regels voor “aan huis gebonden beroepen” waardoor dit binnen bepaalde randvoorwaarden mogelijk wordt gemaakt.  

Het overschrijden van gemeentegrenzen is in Stadsregio Parkstad Limburg een gegeven van enkele kilometers. Dit noopt ons tot intensieve samenwerking. Deze goede samenwerking gebeurt zowel op bestuurlijk als op ambtelijk niveau en is al jaren de basis voor het uitvoeren van een kwaliteitsslag voor de Stadsregio Parkstad Limburg. Hierbij wordt op een constructieve en positieve wijze samengewerkt. Voorbeelden voor economie zijn gezamenlijke projecten in het kader van retail, de collectieve inzet van de Stichting Streetwise, de stratenaanpak, het promotie en acquisitie overleg en het uitvoeringsprogramma bedrijfsterreinen. Door een goede onderlinge afstemming kunnen economische initiatieven, in onderling overleg, op de meest kansrijke plekken binnen de Stadsregio worden geïnitieerd en gerealiseerd.  

De Economische Samenwerking Zuid-Limburg (ESZL) heeft 2021 in een aangepaste vorm gestalte gekregen. Zo hebben er digitale bijeenkomsten voor ondernemers plaatsgevonden en is er een enquête gehouden onder het bedrijfsleven. Met de input vanuit alle Zuid-Limburgse gemeenten wordt er een regionaal herstelplan opgesteld om de regio en haar ondernemers krachtig uit de crisis te laten komen. ESZL zal in 2022 verder gaan met haar activiteiten, waarbij wordt getracht zo goed als mogelijk aan te sluiten bij de wensen van het bedrijfsleven.  

Als gevolg van de crisis zijn activiteiten in het kader van de Euregionale samenwerking tijdelijk in een ander daglicht komen te staan. De Euregionale samenwerking en het versterken van de banden met onze Duitse buren in de aangrenzende Kreisen dient plaats te vinden in samenwerking met de (sub)regio. Het uitvoeren van grensoverschrijdende initiatieven om de kansen en mogelijkheden van onze grensregio optimaal te benutten is onderdeel van de Regiodeal Parkstad. Vanuit de stadsregio Parkstad wordt hier bestuurlijk invulling aan gegeven. Plannen en acties vanuit Landgraaf zullen hierop worden afgestemd met als doel elkaar verder te versterken en aan te vullen om te komen tot een complete, integrale aanpak. Hierbij kan gedacht worden aan acties om (potentiële) arbeidskrachten goed te informeren over grensoverschrijdend werken en mogelijk in contact te brengen met (potentiële) werkgevers, om zo de eventuele drempel wat te verlagen. Dit kan positief bijdragen aan het verkleinen van de kloof tussen werkgevers en werkzoekenden aan beide zijden van de grens. 

Fysieke bedrijfsinfrastructuur

Landgraaf is een aantrekkelijke vestigingsplaats voor nieuwe bedrijvigheid en wil dit blijven. Ondanks de COVID – 19 pandemie heeft zich een aantal nieuwe bedrijven in onze gemeente gevestigd. Medewerking van de lokale overheid speelt een rol bij het realiseren van initiatieven door bedrijven. Een overheid die meedenkt en de snelheid in acht neemt, kan zich hierbij onderscheiden. 

Door de ingebruikname van de Buitenring, maar ook door herstructureringsprojecten in de kernen, zoals bijvoorbeeld de Oude Markt in Waubach, kunnen positieve impulsen worden gegeven aan het ondernemersklimaat. Ook voor 2022 staat een aantal van deze projecten op de rol, waarbij ook nadrukkelijk projecten in het kader van de transformatie ter hand zullen worden genomen. 

Voor wat betreft winkelcentrum Op de Kamp worden momenteel de voorbereidende werkzaamheden verricht om te komen tot een spoedige uitvoering van de plannen. Dit zal een uitloop hebben naar 2022. Hierbij dient te worden gedacht aan de vergunningsaanvraag door LIDL, de grondtransacties en het parkeren. Aansluitend kan dan met de daadwerkelijke werkzaamheden worden gestart. Ondernemers en omwonenden zullen aan de hand van een communicatieplan op de hoogte worden gehouden van de ontwikkelingen. Ook zal de acquisitie voor de verhuur van de leegstaande winkelpanden worden gecontinueerd. Dit alles zal resulteren in een vernieuwd en eigentijds winkelcentrum in het centrum van Landgraaf. 

Een versterkend effect is dat Landgraaf onderdeel uitmaakt van de Regiodeal Parkstad Limburg met haar ‘Buurtontwikkelingsplan Oud-Nieuwenhagen en Winkelcentrum Op de Kamp’ en ‘Stratenaanpak Parkstad’ voor de Hoogstraat. Het doel van deze plannen is om vanuit een samenwerking tussen publieke en private partijen het voorzieningenniveau, het ondernemerschap en de leefbaarheid van de omgeving te versterken. In 2022 zal de verdere uitwerking hiervan plaatsvinden. Een vergelijkbare aanpak voor de aanloopgebieden in Schaesberg wordt voorbereid.

Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen

Wij blijven ondernemers zo goed als mogelijk helpen en ondersteunen. Via diverse kanalen (website, social media, etc.) zorgen we ervoor dat ondernemers op de hoogte worden gehouden van nieuws, ontwikkelingen en andere relevante en interessante informatie.

De samenwerking met de Stadsregio Parkstad Limburg, het Ondernemershuis, het Mensontwikkelbedrijf, de Economische Samenwerking Zuid-Limburg (ESZL), de Stichting Streetwise en ISD BOL vergroot de informatie-uitwisseling en versterkt de samenwerking, hetgeen leidt tot een efficiënte(re) en op maat gesneden aanpak.

Landgraaf tracht ondernemersvriendelijk te zijn en werkt nauw samen met het bedrijfsleven middels overlegstructuren. Daarnaast brengt de wethouder economische zaken samen met de accountmanager bedrijfsbezoeken aan het Landgraafse bedrijfsleven. Zo neemt de kennis over het bedrijfsleven toe en wordt het bedrijfsleven de mogelijkheid geboden om vragen aan de gemeente te stellen of suggesties te doen op een laagdrempelige wijze. 

De vernieuwde subsidieregeling ‘Stimuleren innovatief ondernemerschap in winkelkernen’ is in 2020 geïmplementeerd. Middels deze subsidie wordt invulling/herbestemming van leegstaand commercieel vastgoed gestimuleerd. Een ondernemer die start in een leegstaand winkelpand in een van de drie winkelcentra, onder begeleiding van Streetwise, kan rekenen op een eenmalige impulssubsidie. Iemand die de retail functie aan het pand onttrekt, ontvangt eveneens een subsidie. Van de regeling is reeds een aantal malen gebruik gemaakt. Wij hopen dat ook in 2022 ondernemers gebruik zullen maken van deze regeling. Wij zullen hen daarbij graag adviseren.

Economische promotie

De Ondernemersdag is een van de vele momenten dat de gemeentelijke overheid en het Landgraafse bedrijfsleven elkaar treffen en in gezamenlijkheid Landgraaf en het Landgraafse bedrijfsleven promoten. Helaas is deze dag in 2020 en 2021 niet doorgegaan. Toch wil Landgraaf, indien mogelijk, dit traditionele ontmoetingsmoment tussen overheid en het bedrijfsleven graag continueren. Het past in de traditie van goede en langdurige samenwerking. Daarnaast is er het Economisch Platform, waarbij actuele, economische en maatschappelijke initiatieven worden besproken. 

Regionale samenwerking
Op regionale schaal zijn we actief met het vormgeven van retail in de regio. Daarvoor is een uitvoeringsprogramma Retail opgesteld met speerpunten zoals de aanpak van overtollige en ongewenste plancapaciteit, het stimuleren van ondernemerschap en investeren in 14 winkelclusters, en aanpak van de aanloopstraten (historische linten), zoals de Hoogstraat in Landgraaf met de Stratenaanpak Parkstad. In 2022 zal deze aanpak verder worden vervolgd.

In regionaal verband werken wij daarnaast ook aan de promotie en acquisitie van onze bedrijventerreinen met als doel bedrijven te werven en te begeleiden naar de meest geschikte locatie. Zo is onlangs de website Business in Parkstad in gebruik genomen.

Toekomstbestendige vrijetijdseconomie en evenementen
Onderzoek alles en behoud het goede. Dat is het motto waarmee Landgraaf haar vrijetijdseconomie versterkt. Nieuwe ontwikkelingen moeten kwalitatief hoogwaardig en inpasbaar zijn in het reeds aanwezige toeristisch-recreatieve profiel van Landgraaf. Jaarlijks beoordelen we nieuwe initiatieven op de toegevoegde waarde voor Landgraaf in aanvulling voor het Landgraafse aanbod. Kansrijke en complementaire initiatieven faciliteren en ondersteunen we van harte. 

Uiteraard worden ook zelf ontwikkelingen onderzocht en geïnitieerd. Bijvoorbeeld op het gebied van recreatieve routes, door de uitrol van het geheel nieuwe wandelroutenetwerk ‘Knopenlopen’ en door de verbinding met het erfgoed van Landgraaf te leggen via het digitaal cultuurhistorisch platform Ontdek Landgraaf. Op regionaal niveau zijn de belangen van Landgraaf bovendien door vertaald in het Ontwikkelprogramma Vrijetijdseconomie Parkstad Limburg 2020-2024, de Visie Vrijetijdseconomie Zuid-Limburg 2030, en de nieuwe marketingstrategie van Visit Zuid-Limburg.

De nota vrijetijdseconomie Landgraaf 2021-2030 borduurt voor een deel voort op de ambities uit de vorige nota. Het versterken van de samenhang tussen evenementen en vrijetijdseconomie is wederom als ambitie opgenomen. Evenementen versterken de naamsbekendheid van Landgraaf en vormen een belangrijk instrument voor toeristische stadspromotie. Vanuit het oogpunt van de vrijetijdseconomie is het van toegevoegde waarde om nieuwe evenementen, die een aanvulling vormen op de aanwezige evenementen, binnen te halen. Het doel is het creëren van een kwalitatief hoogwaardige evenementencyclus.

We spannen ons daarom ook in 2022 opnieuw in om aansprekende evenementen aan te trekken die Landgraaf als evenementengemeente op de kaart zetten en/of op recreatief vlak van meerwaarde zijn voor onze eigen inwoners. Bij voorkeur trekken deze evenementen nieuwe bezoekersstromen naar Landgraaf. Tegelijkertijd zetten wij ons in om de bestaande kwalitatief hoogwaardige evenementen voort te zetten, te verrijken en uit te bouwen. Hopelijk biedt 2022 kansen om de draad weer op te pakken waar we die in 2020 en 2021 noodgedwongen hebben moeten loslaten. In een evenementengemeente als Landgraaf geven evenementen een belangrijke impuls voor de lokale economie. 

Voor wat betreft het benodigde (relatief beperkte) jaarlijkse werkbudget om invulling te geven aan dit door de raad vastgestelde beleid doen we een beroep op de reserve transformatie. In de financiële bijstellingsrapportage zullen we aan de raad verantwoording afleggen over het daartoe te onttrekken bedrag. 

Cultuurhistorie
Landgraaf is trots op haar verleden. Een rijk verleden, want het lijkt wel alsof de hele Westerse geschiedenis de gemeente heeft aan gedaan. De Romeinen vestigden zich hier in hun villa’s en kleine nederzettingen, omgeven door glooiende graanvelden. Later bouwden ridders en graven er kastelen die generaties lang het symbool van hun macht waren. Vreemde legers trokken door de Landgraafse gehuchten, onderweg naar veldslagen die de Europese landkaart gevormd hebben. Ook in Landgraaf veroverden koel- en schachttorens van de Zuid-Limburgse mijnindustrie een plek aan de horizon. Dit alles heeft geresulteerd in een prachtige erfenis van monumenten en verhalen die de toeristische aantrekkelijkheid kan vergroten.

Daarom is het voor de vrijetijdseconomie van belang om het cultuurhistorisch erfgoed van Landgraaf zowel voor inwoners en bezoekers zichtbaar en ‘beleefbaar’ te maken. Dat doen we door jaarlijks te investeren in cultuurhistorische landmarks. Sinds het najaar van 2020 beschikt Landgraaf over de cultuurhistorische webapplicatie Ontdek Landgraaf. Hiermee ontsluiten we de bijzondere verhalen achter ons erfgoed voor zowel bewoners als gasten. Met wetenschappelijk verantwoorde, maar toegankelijk geschreven teksten en kwalitatief hoogwaardig beeldmateriaal brengen we het verleden tot leven en vertellen we de verhalen waar we trots op zijn. In 2022 zullen nieuwe verhalen en opties aan Ontdek Landgraaf worden toegevoegd. Ten slotte wordt ernaar gestreefd om Landgraaf ook in 2022 optimaal te positioneren in de cultuurhistorische verhaallijnen die ook Visit Zuid-Limburg sinds kort in haar storytelling opvoert.

Stadspromotie
Om de naamsbekendheid van Landgraaf te vergroten, is stadspromotie van essentieel belang. Wij vertellen het verhaal van een bloeiende gemeente in een regio die zichzelf opnieuw aan het uitvinden is, waar een contrast bestaat tussen natuurgebieden vol schoonheid en cultuur en een stedelijk gebied met attracties en diverse andere (recreatieve) voorzieningen. We laten geen mogelijkheid onbenut om dit verhaal kernachtig uit te dragen.
 

  

Ten opzichte van 2019 is het aantal recreatieve overnachtingen in 2020 met bijna 1/3 afgenomen. Dat is te wijten aan de lockdowns en onzekerheid ten gevolge van de coronacrisis. In voorgaande jaren fluctueerde het aantal recreatieve overnachtingen wel vaker, maar nooit in deze mate. Door de versoepelingen in de zomer van 2020 gingen veel mensen op vakantie in eigen land. Hoewel Landgraaf daarbij niet werd overgeslagen, heeft dat over de gehele breedte geen inhaalslag teweeggebracht. 2020 bleef het jaar zonder Pinkpop. Verder werden attracties ingrijpend beperkt in hun bedrijfsvoering en viel het zakelijk toerisme bijna stil. De verwachting is dat 2021 enig herstel laat zien, al blijft er veel onzekerheid bestaan.

  

Financiën totale programma

Voor een gedetailleerdere toelichting van alle mutaties in baten en lasten per taakveld verwijzen wij naar bijlage 2 (lasten en baten per taakveld).

  

De apparaatsbijdrage aan de GR Stadsregio Parkstad is opgenomen in programma 0. De bijdrage voor de IBA is verantwoord in programma 8. In dit programma verantwoorden we alleen de bijdrage aan een zestal regionale initiatieven op het gebied van economie en toerisme. Vanaf 2019 maken deze deel uit van de begroting van de regio Parkstad. De Landgraafse bijdrage is vastgesteld op basis van de goedgekeurde begroting van de regio Parkstad. In 2022 wordt deze geraamd op € 326.661

We onderkennen geen majeure risico’s in dit programma.