2.1.2 Programma 2 - Verkeer, Vervoer en Waterstaat

Portefeuillehouder(s):
F. Janssen en B. Smeets

Verantwoordelijke afdelingshoofden:
F. Geurts (ROG) en T. Hanssen (BOR)

Verkeer en vervoer

Verkeers-, vervoers- en parkeerbeleid
Dit beleid is opgenomen in het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan Landgraaf (GVVP, 2017). Het gaat in op vijf thema’s: (Hoofd)wegenstructuur en bereikbaarheid, verkeersveiligheid en weginrichting, fietsverkeer, openbaar vervoer en parkeren. Naast diverse beleidsuitgangspunten bevat het GVVP een uitvoeringsprogramma dat gebaseerd is op een knelpuntenanalyse. De doelstellingen van het GVVP zijn: 
-    Het bewaken en verbeteren van de kwaliteit van de verkeersafwikkeling;
-    Het verbeteren van de algehele verkeersveiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid;
-    Het stimuleren van het gebruik van de fiets;
-    Het stimuleren van het gebruik van het openbaar vervoer;
-    Het voorkomen van parkeeroverlast.

Vanuit het uitvoeringsprogramma van het GVVP worden reconstructieprojecten, verkeersmaatregelen en gedragsbeïnvloedingprojecten geïnitieerd. Verder liften we mee met diverse andere projecten waarbij bestaande wegen kunnen worden aangepast zodat ze beter voldoen aan het beleid en de wensen van bewoners. Financiële dekking vindt plaats uit een tweetal investeringsbedragen opgenomen in de begroting voor Reconstructieprojecten GVVP/ruggengraat en Verkeersveiligheidsprojecten. Kleinere verkeersmaatregelen, gedragsprojecten en verkeerskundige onderzoeken worden gefinancierd vanuit het regulier budget voor Verkeersbeleid. 
 
Op het gebied van parkeren geldt dat bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen die gevolgen hebben voor de parkeerbehoefte, parkeren zo veel als mogelijk op eigen terrein moet worden opvangen. Parkeerproblemen worden bij voorkeur opgelost met de traditionele maatregelen zoals parkeerverboden, verboden stil te staan, uitbreiding parkeercapaciteit en fysieke maatregelen. Betaald parkeren en parkeervergunningen passen we niet toe. Bij een ongewenste menging van lang- en kortparkeerders kiezen wij voor een parkeerschijfzone. 

Voortuin- en trottoir parkeren zijn in beginsel niet toegestaan. Het komt echter veelvuldig voor en een naleving is niet altijd mogelijk/wenselijk. Via herstructurering, wijkacupunctuur en wegreconstructies werken wij aan het toevoegen van meer openbare parkeerplaatsen. Tot die tijd staan we deze vormen van parkeren oogluikend toe, uiteraard voor zover dat niet leidt tot negatieve gevolgen voor weggebruikers.

Slimme en duurzame mobiliteit wordt steeds belangrijker. Regionaal is dit vastgelegd in de ‘Visie op Mobiliteit’ (sept 2020) en ‘Uitvoeringsagenda Mobiliteit’ (jan 2022). Naast leefbaarheid, verkeersveiligheid en bereikbaarheid wordt daarin een belangrijke focus gelegd op fietsstimulering, thuiswerken, deelmobiliteit en elektrisch vervoer. Ondanks dat deze beleidswijzigingen niet in het GVVP staan, zijn we hier wel al waar mogelijk mee aan de slag. In het rond 2025/2026 nieuw op te stellen GVVP worden al deze veranderingen meegenomen. 

Beheer Openbare Ruimte

Integraal beheer 
Het beheer van de openbare ruimte ligt verspreid over de programma’s 2 (wegbeheer), 5 (groenbeheer) en 7 (waterbeheer en ongediertebestrijding). Ook het beheer van de accommodaties is verdeeld over meerdere programma’s. Reden om de wijze waarop wij invulling geven aan het integrale beheer van de openbare ruimte en de accommodaties op te nemen in de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen. In deze paragraaf zijn ook de door uw raad eerder vastgestelde onderhoudsniveaus voor alle kapitaalgoederen opgenomen.

Wegonderhoud 
Jaarlijkse worden onze wegen en elementverhardingen geïnspecteerd. Op basis van de uitkomsten monitoren wij de onderhoudstoestand en bepalen of de achterstalligheid conform verwachting afneemt. Door werken te combineren, integraal aan te pakken en clustergewijs uit te voeren is vanaf 2021 € 300 duizend afgeraamd op wegonderhoud. Door de integrale aanpak wordt overlast voor omwonende zoveel als mogelijk beperkt omdat alle vakdisciplines worden meegenomen. Burgers Belangengroeperingen van burgers en anderen binnen een projectgebied worden geïnformeerd over plannen, ontwikkelingen, voortgang en zoveel mogelijk betrokken bij voorbereiding en uitvoering. Elementenverharding liet een teruggang zien in de CROW kwaliteitsnorm van 4,1% in 2019 naar 6,8% in 2022. Dit is nog binnen de marge van 10% achterstalligheid, maar om te voorkomen dat deze grens wordt bereikt zijn er voor 2024 en 2025 extra middelen beschikbaar gesteld ter stabilisatie van de kwaliteit.

Straatmeubilair 
Met het beschikbare budget wordt straatmeubilair in de openbare ruimte alleen vervangen als het strikt noodzakelijk is. Het betreft hoofdzakelijk vervanging van verkeersborden en meubilair om de veiligheid voor de weggebruiker te waarborgen. 

Fietspaden 
Alle fietspaden zijn opgenomen in het onderhoud. Met de extra beschikbare middelen voor recreatieve fietspaden worden bestaande fietspaden verbeterd zodat er een veilige en aaneengesloten fietsverbinding ontstaat. 

Gladheidsbestrijding
Gladheidbestrijding wordt uitgevoerd op basis van het vastgestelde beleidsplan “gladheidbestrijding Parkstad Limburg” en het jaarlijks vastgestelde routeplan van de gemeente Landgraaf. 

Openbare verlichting 
Het beleidsplan openbare verlichting en het jaarlijkse uitvoeringsprogramma zijn erop gericht om zo efficiënt mogelijk het volledige arsenaal van armaturen om te vormen naar duurzame en energiezuinige LED-verlichting. De volledige omvorming naar LED is voorzien voor 2030. Masten worden alleen dan vervangen als uit het stabiliteitsonderzoek blijkt dat deze mogelijk gevaar op kunnen leveren. Op basis van het nieuwe beleids- en beheerplan OV 2023 is er, samen met Heerlen en Valkenburg a/d Geul, een aanbesteding geweest voor meerjarig vervanging en onderhoud. Op 1 januari start de aannemer met de uitvoering. Op 31 december 2023 was 59% van de verlichtingsarmaturen vervangen voor LED-armaturen (levensduur > 20 jaar) en 24 % van de armaturen voorzien retroLED. Hierbij zijn de binnenwerken van de armaturen vervangen door LED. Deze retroLED zijn in de jaren 2015 en 2016 geplaatst en hebben een levensduur van circa 10 jaar.

Reiniging 
De gemeentelijke wegen worden in het voorjaar tweemaal en in het najaar driemaal, ten tijde van bladval, geveegd. Door het verbod op chemische onkruidbestrijding, ontwikkelen kruidachtigen en grassen in de goten zich veel sneller dan voorheen. Door het verhouten van ondergrondse delen van onkruiden en de toename van klinkerverhardingen zal op termijn de onkruiddruk verder toenemen. Minder vegen resulteert daarnaast in snellere en grotere vervuiling van kolken en riolen. De gemeentelijke veegwagen wordt ingezet voor de drie centra en op accentpunten in de gemeente. De eigen dienst reinigt de HUP’s (honden uitlaat plaatsen) en zwerfafval en kleine dumpingen worden dagelijks opgeruimd, waarbij de drie centra prioriteit hebben. Voor het opruimen van de almaar toenemende illegale stortingen van asbest en chemisch drugsafval worden gespecialiseerde bedrijven ingezet. Om zwerfvuil te voorkomen wordt op scholen voorlichting gegeven om kinderen op jonge leeftijd al bewust te maken van de schade en kosten door zwerfvuil. 

Reppido (voorheen Melddesk)
Het aantal meldingen is al jaren stabiel met een schommeling rond de 120 meldingen per week. Hieruit concluderen wij dat het systeem de laagdrempeligheid heeft die vooraf beoogd werd te bereiken. Ook het aantal meldingen per categorie is relatief constant. De fluctuaties in het aantal meldingen per categorie hebben vooral te maken met de weer- en klimaatinvloeden als noodweer en groeizaam weer.

Verkeersongevallen
In Landgraaf vinden ongevallen heel verspreid plaats. Er zijn geen specifieke locaties waar veel ongevallen plaatsvinden. Dat maakt het lastig om verkeersveiligheidsmaatregelen goed te prioriteren. Zowel in Landgraaf als landelijk blijkt het aantal ongevallen helaas niet meer af te nemen en zelfs te stijgen. In Landgraaf schommelt het aantal ongevallen al jaren rond de 120 tot 150. Het aantal slachtoffers ligt tussen de 15 en 30. Hierbij zijn steeds vaker fietsers betrokken. Afleiding in het verkeer (gebruik smartphones) en de toename van het gebruik van e-bikes met zijn hogere rijsnelheden (met name ook door ouderen) zijn belangrijke oorzaken in het ontstaan van ongevallen. Inspanningen om de verkeersveiligheid te verbeteren (treffen fysieke maatregelen, voorlichting, educatie en handhaving) blijven belangrijk en hebben hoge prioriteit. Hierbij heeft de fiets extra aandacht nodig. 

Melddesk BOR
Het aantal melddesk meldingen is al jaren stabiel met gemiddeld  rond de 120 meldingen per week. Hieruit concluderen wij dat het systeem de laagdrempeligheid heeft die vooraf beoogd werd te bereiken. Ook het aantal meldingen per categorie is relatief constant. De fluctuaties in het aantal meldingen per categorie heeft vooral te maken met de weer- en klimaatinvloeden. In een jaar met extreme buien zijn er meer meldingen over wateroverlast en in een groeizaam jaar zijn er meer meldingen over groen en reiniging (onkruid op verhardingen).

Voor het programma 2 zijn geen verplichte beleidsindicatoren opgenomen in de vigerende regeling beleidsindicatoren gemeenten.

In 2024 worden zowel de Hoogstraat (vanaf de N300 tot en met de rotonde Heigank/Brunssummerweg) als ook de Hoofdstraat (tussen de Einsteinstraat en de markt) volledig gereconstrueerd. Bij beide projecten wordt met name de veiligheid van de fietser verbeterd (vrij liggende fietspaden). Ook worden er enkele extra maatregelen getroffen in de Maastrichterlaan en Hovenstraat ter verbetering van de 30km-zone inrichting. Verder wordt gewerkt aan de planvoorbereiding van de reconstructie van de Hoogstraat vanaf de Heigank/Brunsummerweg tot aan centrum Op de Kamp. Ook hier heeft de veiligheid van de fiets de hoogste prioriteit. Uitvoering hiervan is nog steeds afhankelijk van de snelheid waarmee incourant vastgoed langs de Hoogstraat kan worden verworven en deze locaties kunnen worden her-ontwikkeld (onder meer ten behoeve van parkeren).

We liften mee met diverse projecten die geïnitieerd worden vanuit andere beleidsvelden. Bestaande wegen worden daarbij zodanig aangepast dat ze beter voldoen aan het beleid uit het GVVP en bestaande knelpunten op het gebied van verkeer en parkeren worden opgelost. Tevens kan er tegemoet gekomen worden aan eventueel aanwezige wensen van bewoners. Zo wordt er meegelift met de groot onderhoudsprojecten en wordt de Margrietstraat opnieuw ingericht in het kader van een rioolreconstructie. Ook worden diverse wegen als gevolg van de realisatie van de Parkstadroute opnieuw ingericht (onder meer rondom Slot Schaesberg, in het Eikske en Park Gravenrode en de gehele Melcherstraat) en wordt er een voet-/fietsbrug over de Einsteinstraat aangelegd.

Tot slot blijven we ons inzetten voor de realisatie van de Randweg Abdissenbosch. Vanwege de stikstofproblematiek is de aanleg van de Randweg nog steeds niet mogelijk. Samen met de provincie blijven we de ontwikkelingen in de gaten houden en blijven we zoeken naar mogelijkheden om (een deel van) de Randweg aan te kunnen leggen. Mocht deze mogelijkheid ontstaan, dan wordt de planvoorbereiding direct opgepakt. Zodra er aan Nederlandse zijde zekerheid is over de realisatie van de Randweg, wordt door het Landesbetrieb Straßenbau NRW de voorbereiding voor de aanleg van het Duitse deel van de Randweg, de B221n. , weer opgepakt. 

Dekking van de hierboven genoemde activiteiten vindt voor een belangrijk deel plaats uit een tweetal investeringsbedragen opgenomen in de begroting voor Reconstructieprojecten GVVP/ruggengraat en Verkeersveiligheidsprojecten. Kleinere verkeersmaatregelen, gedragsprojecten en verkeerskundige onderzoeken worden gefinancierd vanuit het regulier budget voor Verkeersbeleid. Alle activiteiten die vanuit dit budget worden geïnitieerd leveren een belangrijke bijdrage in het behalen van de doelstellingen van het GVVP (met name ten aanzien van verkeersveiligheid maar ook bereikbaarheid, fietsverkeer, parkeren en openbaar vervoer).

De aandacht voor slimme en duurzame mobiliteit is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Zowel landelijk, provinciaal als regionaal wordt er in alle nieuwe beleidsdocumenten vol ingezet op het reduceren van het autogebruik en het stimuleren van de fiets. In het Landgraafs verkeers- en vervoersplan uit 2017 heeft de fiets ook een prominente plek. In het uitvoeringsprogramma staan diverse maatregelen opgenomen ter bevordering van het fietsgebruik. De meeste zijn gericht op het verbeteren van de fietsinfrastructuur.  Maar ook gedrag speelt een belangrijke rol in de keuze met welk vervoermiddel er wordt gereisd. Het beïnvloeden van het reisgedrag is op gemeentelijk niveau lastig. Onder meer omdat de effecten ervan de gemeentegrens overstijgen. Daarom is met alle 16 gemeenten binnen de regio Zuid-Limburg afgesproken dit gezamenlijk op te gaan pakken en het programmabureau Zuid-Limburg Bereikbaar (ZLB) hiervoor in te zetten. Onder de noemer 'Gebiedsaanpak Smart Mobility' voeren zij sinds 2023 een breed scala aan samenhangende activiteiten uit (RVC-exp 11). Hierbij worden werkgevers, inwoners en bezoekers benaderd om na te denken over hun mobiliteitsbeleid en hun mobiliteitsgedrag en concreet om de (benzine/diesel)auto te vervangen door een slim en schoon alternatief zoals de fiets, e-bike of het openbaar vervoer. Alle inspanningen moeten ertoe leiden dat bedrijven duurzamer mobiliteitsbeleid gaan voeren en dat inwoners, forenzen en bezoekers minder vaak de (fossiele) auto pakken en vaker gaan fietsen, thuiswerken en het OV gebruiken. De totale kosten van het inzetten van ZLB ten behoeve van de werkgeversaanpak en fietsstimulering voor de periode tot en met 2026 (inclusief promotie Velocity) bedraagt jaarlijks circa € 1,27 miljoen euro. De provincie neemt hiervan de helft voor haar rekening. De rest wordt verdeeld over de 16 deelnemende gemeenten. Voor Landgraaf leidt dit tot een jaarlijkse bijdrage van € 40 duizend. In deze begroting is hiervoor incidenteel € 40 duizend opgenomen; het effect hiervan wordt in 2024 geëvalueerd.

Elementverharding (RVC-exp 18)
Slechte trottoirs leiden tot gevaarlijke situaties vooral voor mensen die slecht te been zijn. Tevens zal er meer onkruid groeien tussen los liggende tegels. De resultaten van de weg inspecties laten de laatste drie jaar een toenamen van het achterstallige onderhoud zien. Van 4,1% in 2019 naar 6,8 in 2022. Deze Trend zal met de geplande werkzaamheden van nutsbedrijven alleen maar toenemen. Om te voorkomen dat  de CROW-norm van <10% achterstalligheid overschreden wordt zijn er extra middelen nodig. In de programmabegroting is daarom budget van € 50 duizend opgenomen om achterstallig onderhoud te voorkomen. 

Financiën programma 2

In bijlage 2 van de programmabegroting worden de lasten en baten per taakveld weergegeven.

De volgende investeringen maken deel uit van dit programma (tussen haakjes bedragen inclusief BTW):
De investeringsuitgaven in 2024 van €  1.963.877 (€ 2.376.291) totaal, betreft de volgende investeringen:

Uitbreidingsinvesteringen € 900.000 (€ 1.089.000)
Taakveld 210: Reconstructieprojecten GVVP-ruggengraat € 700.000 (€ 847.000)
Taakveld 210: Verkeersveiligheidsprojecten € 200.000 (€ 242.000)

Vervangingsinvesteringen € 1.063.877 (€ 1.287.291):
Taakveld 210: OV-armaturen € 230.000 (€ 278.300)
Taakveld 210: OV-lichtmasten € 244.000 (€295.240)
Taakveld 210: Vervangingsinvesteringen wegen € 589.877 (€ 713.751)

De bijdrage aan de GR RD4 in dit programma betreft de zaken die onder het pluspakket vallen en niet onder het reguliere basispakket van Rd4, zoals opgenomen in programma 7. Deze taken zijn onder dit programma opgenomen omdat deze te maken hebben met verkeer, vervoer en waterstaat. Het betreft onder andere de straatreiniging en gladheidsbestrijding.

In de voorgaande begrotingen werd onder dit programma alleen de kosten voor illegale dumpingen opgenomen, deze post is opgenomen in het reguliere basispakket onder programma 7. De totale begroting van de GR Rd4 is vastgesteld in de raadsvergadering van 8 juni 2023 onder raadsvoorstel 32.

We onderkennen geen majeure risico’s in dit programma.