2.1.8 Programma 8 - Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing

Portefeuillehouder(s):
B. Smeets, S. Kropman en R. de Boer

Verantwoordelijke afdelingshoofden:
J. Drummen (KCC), F. Geurts (ROG) en C. Blezer (TenH)

Op 1 januari 2024 zal de Omgevingswet in werking treden. De komende jaren wordt gewerkt aan de verdere implementatie hiervan en krijgen we te maken met nieuwe wettelijke kerninstrumenten zoals het opstellen van een omgevingsvisie, omgevingsprogramma’s, het omgevingsplan en de doorontwikkeling van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). In 2025 zal de Omgevingsvisie voor Landgraaf door de raad worden vastgesteld. 

Daarnaast richten we ons op de uitvoering van de regionale en gemeentelijke Woonvisie en de Nota Samen Slim Sleutelen aan de stad 2.0, inclusief woningbouwprogramma. We hebben de 'opgave' om in 2030 circa 800 nieuwe woningen op te leveren. Ons huidige programma voorziet in de bouw van circa 500 woningen. In eerste instantie zullen we ons met name richten op de realisering van deze lopende woningplannen. Van jaar tot jaar wordt de voortgang gemonitord en beoordelen we of deze nog in overeenstemming is met de opgave. Vooralsnog is onze aanpak er primair op gericht om bestaand vastgoed te transformeren dan wel incourant vastgoed te onttrekken en de vrijkomende locaties te her-ontwikkelen voor woningbouw. Ook ontwikkelen wij plannen voor flexwoningen om de druk op de woningmarkt te verminderen.

We benutten rijksregelingen, zoals de Regiodeal en het Volkshuisvestingsfonds om serieuze stappen te kunnen zetten in de noodzakelijke transformatieopgave om in Landgraaf achterstanden te doorbreken en Landgraaf voor te bereiden op de toekomst. 

De door ons ingediende projecten voor de regiodeal en volkshuisvestingsfonds —waaronder het “Buurtontwikkelplan Oud Nieuwenhagen en winkelcentrum Op de Kamp”— maken eveneens onderdeel uit van ons woningmarktprogramma, waarbij de transformatie in Oud Nieuwenhagen zich —naast een sociaal-maatschappelijke aanpak— vooral richt op sloop, nieuwbouw en het inponden en renoveren/verduurzamen van kwetsbaar particulier bezit. Een vergelijkbare aanpak streven wij na voor het centrum van Schaesberg en de aanloopstraten. Voorwaarde is dat daarvoor de benodigde middelen worden verkregen uit de genoemde Rijksregelingen.

Er is op dit moment één lopende grondexploitatie (Fresh Valley I); We verwachten dat in het kader van de uitvoering van de nota Samen Slim Sleutelen aan de Stad en/of de afspraken binnen de Regiodeal we nog meerdere grondexploitaties gaan opstarten. 

Toezicht en handhaving
Het toezicht op en de handhaving van de openbare orde krijgt alle aandacht door inzet van milieu- en bouwtoezicht en de inzet van de BOA's. De wijze waarop dit gebeurd, wordt vastgelegd in het VTH-beleid 2024-2027 en het daarbij behorende jaarlijkse VTH-programma. In het programma houden we rekening met de uitgangspunten uit het door het college vastgestelde en aan de gemeenteraad ter kennis gebrachte beleid.

Er zijn in 2023 in totaal 49 woningen bijgekomen (45 huur en 4 koop). Verder zijn er 29 woningen gesloopt c.q. onttrokken (dit betreft 29 huurwoningen). Per saldo een netto toevoeging  van +20 (+16 huur en +4 koop). Het leegstandspercentage is vrijwel gelijk aan voorgaande jaren.

De stijging van de gemiddelde WOZ waarde met 7,6% tussen 2022 en 2021 is relatief laag. Voor 2023 is de gemiddelde WOZ waarde opgelopen tot € 291.954 en is er sprake van een stijging van bijna 38% ten opzichte van 2022. Reden hiervoor is onder andere de woningkrapte en het bijbehorend prijsopdrijvend effect doordat de vraag groter is dan het aanbod. In 2023 is de waardepeildatum 1-1-2022 en daarbij is de energiecrisis nog niet tot uitdrukking gekomen in de WOZ-waarden. Wel is rekening gehouden met de mate waarin de verkoopprijzen rond 1-1-2022 beïnvloed zijn door woningkenmerken zoals kwaliteit en onderhoud, waaronder energiegebruik. 

Woonlasten bestaan uit: OZB lasten (eigen woning), riool- en afvalstoffenheffing. De stijging van de gemeentelijke woonlasten zowel bij de eenpersoonshuishoudens als de meerpersoonshuishoudens kan met name worden verklaard door de stijging in tarieven afvalstoffenheffing (vastrecht). De OZB lasten blijven gemiddeld genomen gelijk, aangezien de systematiek binnen Landgraaf is dat de stijging van de WOZ waarde (boven het indexatie percentage) wordt gecompenseerd door een lager OZB tarief vast te stellen. Er wordt alleen rekening gehouden met een indexatie van belastingopbrengsten: voor 2024 een percentage van 4,22%. 

Omgevingsvisie
In 2023 is gestart met het proces dat moet leiden tot een Omgevingsvisie voor de gemeente Landgraaf. Het concept hiervan zal in het begrotingsjaar worden opgeleverd. In 2025 zal de Omgevingsvisie worden vastgesteld. Onze Omgevingsvisie -met als werktitel “Oog voor Landgraaf”- zal een integraal beeld schetsen van de toekomstige ontwikkeling van onze fysieke leefomgeving waarbij we ook nadrukkelijk de verbinding zoeken met onze sociaal-maatschappelijke opgaven. In 2025 loopt de strategische visie 'Landgraaf 2025 boeiend en bloeiend' af. We zijn aan de slag met het opstellen van een nieuwe Toekomstvisie, waarin de onderwerpen uit de strategische visie worden vervlochten met de Omgevingsvisie. 

In de Begroting 2022 zijn middelen ter beschikking gesteld voor de inhuur van tijdelijke (extra) capaciteit in verband met de voorbereidingen van de invoering van de Omgevingswet. Naar verwachting voldoen we op het moment van invoering van de Omgevingswet op 1 januari 2024 aan de eisen om te kunnen werken met de Omgevingswet; echter de invoering van de Omgevingswet is daarmee nog niet afgerond. De invoering van de Omgevingswet is een langjarige operatie die enerzijds bestaat uit organisatorische aspecten en anderzijds uit (juridisch) inhoudelijke aspecten. De langjarige invoering van de Omgevingswet en het werken met het Omgevingswet-gedachtegoed maakt het noodzakelijk om de tijdelijke capaciteit van 2,7 fte die in de kadernota 2022 is opgenomen te continueren. In de begroting 2024 is hier incidenteel ruimte voor opgenomen (€ 287 duizend in 2024 en € 298 duizend in 2025). 

Deze capaciteit is nodig, om: 
1)    Uitvoering te geven aan nieuwe wettelijke taken, zoals:
a)    Milieu-juridische en Milieu-technische werkzaamheden in verband met het benutten van de lokale (milieu) afwegingsruimte binnen de Omgevingswet en aanverwante wetgeving.
b)    het ontsluiten en toepasbaar maken van juridische regels uit het Omgevingswet-kerninstrument '(tijdelijk) omgevingsplan' (ontwikkelen van juridische vragenbomen).
c)    Werken met het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en opvang van de grotere werkdruk als gevolg van het digitaal werken in samenhang met zaakgericht werken in de nieuwe Omgevingswet-applicaties. 
d)    werkzaamheden binnen het VTH-werkproces rondom de behandeling en digitale documentatie van vragen met betrekking tot 'vergunningsvrij bouwen' en werkzaamheden die verband houden met het voorbereiden van verschillende vooroverleg-structuren (intern maar ook met de burger/ondernemer) binnen de Omgevingswet, zoals de intake-tafel, het initiatief-overleg en de omgevingstafel. 
2)    Uitvoering te geven aan de nieuwe Omgevingswet-kerninstrumenten, die wel lijken op instrumenten onder de huidige Wet Ruimtelijke Ordening, maar die omvangrijker zijn omdat ze een veel bredere reikwijdte hebben door de decentralisatie van (rijks)regelgeving en de mogelijkheid en noodzaak van onder meer lokaal maatwerk en integraliteit. Bovendien geldt hierbij in alle gevallen een intensiever proces van burgerparticipatie:

Parkstadroute
Met de aanleg van de Parkstadroute zijn we in 2023 gestart. Volgens planning wordt het Landgraafse deel van de route eind 2024 opgeleverd, inclusief de brug over de Einsteinstraat en de POI (place of interest) bij Slot Schaesberg.

Woningbouw
De nood op de woningmarkt is hoog. De wil om deze nood te verzachten is groot, maar in de huidige markt zijn de uitdagingen om snel kwalitatief goede woningen in de markt te zetten ook groot. De gestegen bouw-, loon en materiaalkosten zorgen voor een mismatch tussen huuropbrengsten/verkoopopbrengsten en de gestegen kosten. Daarnaast zorgt de oplopende hypotheekrente in combinatie met de stijgende prijzen voor een nieuwbouwwoning voor een grotere terughoudendheid bij kopers. Ook stikstof is mogelijk spelbreker voor een Landgraafs woningbouwplan.

Ondanks deze uitdagingen gaan we door met de ontwikkeling van alle plannen uit ons woningmarktprogramma en grijpen we alle mogelijkheden aan om stappen te kunnen blijven zetten in de richting van kwalitatieve toevoegingen aan onze woningvoorraad. Via het zogenaamde 'Koplopersproject' werken wij samen met de regiogemeenten, zorgpartijen en woningcorporaties aan een gemeenschappelijke integrale woon-zorgvisie. Dat biedt de beleidsmatige basis voor de huisvesting van aandachtsgroepen (dak-/thuislozen, sociaal/medisch urgenten, uitstromers intramurale voorzieningen, statushouders, studenten en arbeidsmigranten). Daarnaast werken wij aan plannen voor de bouw van Flexwoningen en tiny houses. Via Rijksregelingen zoeken wij naar mogelijkheden om initiatiefnemers (financieel) te ondersteunen in de realisering van woningbouwplannen. 

Regiodeal 2.0 / Volkshuisvestingsfonds 2.0
In 2023 is een nieuwe ronde aangekondigd voor een Regiodeal. Aan de Stadsregio Parkstad Limburg is een bijdrage van € 25 miljoen euro toegekend. Gelijktijdig werd ook bekend dat er een nieuwe tranche volgt van het Volkshuisvestingsfonds.

Met het oog hierop is gestart met het opstellen van een buurtontwikkelplan Schaesberg, dat ziet op het centrum en met name op de aanloopstraten naar het centrum: Hoofdstraat en Streeperstraat/Ruiterstraat/Heerlenseweg. De ambitie voor dit gebied is vergelijkbaar met de ambitie voor de transformatie van de Hoogstraat. De mate waarin we de plannen kunnen uitvoeren zal voor een belangrijk deel afhangen van de financiële bijdragen die wij voor deze projecten kunnen binnenhalen.

Reserve transformatie (RVC-exp 15)
Deze reserve wordt in 2024 met € 3,4 miljoen gevoed. De middelen zullen primair worden ingezet als cofinanciering voor de plannen die worden ingediend voor de Regiodeal en het Volkshuisvestingsfonds. Daarnaast worden deze middelen ingezet in relatie tot de uitvoering van ons woningmarktprogramma; met het oog hierop wordt in de begroting € 100 duizend aan de Reserve (RVC-exp 16) onttrokken waarmee een werkbudget wordt gecreëerd dat met name wordt aangewend voor diverse werkzaamheden in relatie tot het uitvoeren van ons woningmarktprogramma.

Transformatie investeringsbudget
Ook het investeringsbudget (investeringsruimte 2024 van € 2 miljoen) wordt ingezet voor projecten die bijdragen aan de transformatie-opgave in Landgraaf. In 2024 wordt dit investeringsbudget onder meer aangewend voor de aanleg van de Parkstadroute, de opwaardering van het parkeerterrein bij Park Strijthagen, de aanleg van de rotonde op de kruising Vogelzankweg - Reeweg en de reconstructie van een deel van de Hoogstraat (nabij zwembad In de Bende).

 

Financiën programma 8

In bijlage 2 van de programmabegroting worden de lasten en baten per taakveld weergegeven.

De volgende investering maken deel uit van dit programma (tussen haakjes bedragen inclusief BTW):
De investeringsuitgaven in 2024 van € 2.000.000 (€ 2.420.000) totaal, betreft de volgende investering:

Uitbreidingsinvesteringen € 2.000.000 (€ 2.420.000):
Taakveld 810 Transformatie investeringsbudget € 2.000.000 (€ 2.420.000)

Bij programma 8 zijn geen bijdragen aan verbonden partijen van toepassing.

We onderkennen geen majeure risico’s in dit programma.